Συμπεράσματα

του Πιτσιρίκου

Αν κατάλαβα ένα πράγμα αυτές τις σχεδόν 50 ημέρες στο Σύνταγμα, είναι πως τελικά οι Έλληνες –και δεν εξαιρώ τον εαυτό μου- δεν είμαστε τόσο σκατάδες όσο νόμιζα.

Δεν ξέρω πού ήταν κρυμμένος τόσα χρόνια όλος αυτός ο αλτρουισμός κι όλη αυτή η αλληλεγγύη αλλά πραγματικά είμαι έκθαμβος. Ο Ερρίκος Ντινάν θα ήταν περήφανος για τους διαδηλωτές της πλατείας Συντάγματος.

Δεν είναι μόνο η αλληλεγγύη και ο αλτρουισμός – είναι και η ευγένεια. Στο Σύνταγμα, σε ακουμπάει κατά λάθος ο άλλος –όπως πάει να περάσει- και σου ζητάει δέκα συγγνώμες.

Αλλά και η ανοχή; Ο σεβασμός στην άποψη του άλλου; Πρώτη φορά είδα Έλληνες να ακούνε τόσο προσεκτικά και τόσο ήσυχα άλλους Έλληνες – και μάλιστα, ενώ έχουν διαφορετικές απόψεις. Εδώ ακούς τον άλλον που έχει την ίδια άποψη με εσένα και τον διακόπτεις συνέχεια. Στο Σύνταγμα –και ο πυροβολημένος να μιλήσει-, τον ακούνε σχεδόν όλοι με μεγάλη προσοχή.

Δεν θα ξεχάσω την πρώτη φορά που άκουσα κάποιον στη λαϊκή συνέλευση να λέει στην αρχή της ομιλίας του «παιδιά, εγώ ψήφισα Νέα Δημοκρατία». «Πω, πω» σκέφτηκα, «τώρα θα γίνει της Πόπης». Αλλά δεν έγινε τίποτα – τον άκουσαν όλοι προσεκτικά. Το ίδιο συνέβη σχεδόν με όλους τους ομιλητές.

Οι μόνες φορές που ακούστηκαν γιουχαΐσματα ήταν όταν κάποιοι ομιλητές εξέφρασαν κάποιες ρατσιστικές ή σεξιστικές αντιλήψεις. Βέβαια, διαφωνώ με τη γιούχα γιατί πολλοί συνάνθρωποί μας εκφράζουν ρατσιστικές απόψεις –όχι επειδή είναι πραγματικά ρατσιστές- αλλά από άγνοια και φόβο. Με το να τους γιουχάρεις δεν βγαίνει τίποτα. Ο μόνος τρόπος είναι η συζήτηση. Θα γίνει κι αυτό κάποτε.

Αν ο αλληλοσεβασμός και η αλληλεγγύη ήταν πιο εύκολο να επιτευχθούν τις ώρες των συνελεύσεων και της συνύπαρξης στην πλατεία, δεν ήταν καθόλου εύκολο όταν οι διαδηλωτές του Συντάγματος βρέθηκαν ανάμεσα σε δακρυγόνα, τόνους χημικών, μολότοφ, πέτρες, καδρόνια και γκλομπ.

Παρ’ όλα αυτά, κατάφεραν να διατηρήσουν την αλληλεγγύη αλλά και τη δέσμευσή τους να διαδηλώσουν ειρηνικά ακόμα και τις πιο δύσκολες ώρες. Όσο άντεξαν, βέβαια, γιατί το κολασμένο απόγευμα της 29ης Ιουνίου οι δυνάμεις καταστολής κατάφεραν τελικά να πετύχουν τον σκοπό τους και να αδειάσουν την πλατεία από τους ειρηνικούς διαδηλωτές.

Αυτό που πέτυχαν οι διαδηλωτές στις 15 και στις 28 Ιουνίου –να κάνουν ανθρώπινες αλυσίδες και να αποκρούσουν τα ΜΑΤ παίζοντας μουσική- ήταν ανθρωπίνως αδύνατο να το πετύχουν στις 29.

Όποιος βρέθηκε στην πλατεία Συντάγματος στις τρεις μεγάλες διαδηλώσεις της 15ης , 28ης και 29ης Ιουνίου θα παρατήρησε πως οι διαδηλωτές προσπαθούσαν συνέχεια να βοηθήσουν και να προστατεύσουν ο ένας τον άλλον. Ακόμα και τις στιγμές εκείνες, που η λογική και το ένστικτο αυτοπροστασίας σου έλεγε να το βάλεις στα πόδια, υπήρχαν διαδηλωτές που προσπαθούσαν να βοηθήσουν τους διαδηλωτές που βρίσκονταν σε πιο δύσκολη θέση.

Ουσιαστικά, οι διαδηλωτές του Συντάγματος είχαν τους πάντες απέναντί τους. Είχαν απέναντί τους την κυβέρνηση, τα κόμματα, την Αστυνομία, τα καθεστωτικά ΜΜΕ αλλά και όλες εκείνες τις ομάδες της κοινωνίας που ένιωσαν πως το κίνημα της πλατείας απειλούσε τη δική τους θέση. Η μαζικότητα και η επιμονή –για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα- του κινήματος της πλατείας Συντάγματος τρόμαξε πάρα πολλούς που –επί χρόνια- πιστεύουν πως κατέχουν τη μία και μοναδική αλήθεια αλλά δεν κατάφεραν ποτέ να κινητοποιήσουν πάνω από μερικές εκατοντάδες ανθρώπους, και παραμένουν στο περιθώριο.

Σαφώς, το κίνημα των πολιτών στην πλατεία Συντάγματος έχει και αδυναμίες. Όταν έχεις απέναντί σου μια Αστυνομία διατεθειμένη να ανοίξει κεφάλια και να σε πνίξει στα χημικά, δεν αρκεί να προσφέρεις λουλούδια στους αστυνομικούς και να παίζεις κρητική λύρα. Για να συνεχίσεις να διαδηλώνεις ειρηνικά, θα πρέπει να έχεις βρει τον τρόπο να τους κρατήσεις μακριά από το κεφάλι σου και να αντέξεις στις τεράστιες ποσότητες χημικών.

Από την άλλη, οι πολίτες πήγαν στο Σύνταγμα για να διαδηλώσουν, όχι για να κάνουν εμφύλιο πόλεμο με τους άνδρες των ΜΑΤ και τις άλλες αστυνομικές δυνάμεις. Οι αστυνομικοί που υπάκουσαν στις εντολές της κυβέρνησης για πόλεμο στους πολίτες είναι τώρα εκτεθειμένοι – είναι σε πολύ άσχημη θέση και το ξέρουν πολύ καλά.

Κρίσιμο ρόλο στις εξελίξεις στην πλατεία Συντάγματος έπαιξαν οι ασφαλίτες, οι παρακρατικοί αλλά και οι ομάδες αντιεξουσιαστών. Κι αν ο τρόπος που θα δρούσαν οι ασφαλίτες και οι παρακρατικοί –για να διαλύσουν τη διαδήλωση- ήταν γνωστός και δεδομένος, η στάση των αναρχικών και των αντιεξουσιαστών έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στις αγριότητες της Αστυνομίας.

Δυστυχώς, ομάδες αναρχικών και αντιεξουσιαστών έκαναν –για μια ακόμα φορά – αυτό που περίμεναν όλοι να κάνουν. Δεν κατάφεραν να κάνουν την έκπληξη. Και τελικά, έπαιξαν για μια ακόμα φορά το παιχνίδι της εξουσίας και της Αστυνομίας, και βοήθησαν τις δυνάμεις των ΜΑΤ να αδειάσουν την πλατεία Συντάγματος από τους διαδηλωτές.

Αναρχικοί και αντιεξουσιαστές είχαν υποσχεθεί –μετά από εκκλήσεις των διαδηλωτών- πως δεν θα βλάψουν τις λαϊκές διαδηλώσεις της πλατείας Συντάγματος αλλά ξαφνικά μια μικρή ομάδα βρέθηκε στην Όθωνος να κυνηγάει φασίστες. Λες και οι δεκάδες χιλιάδες πολίτες που διαδήλωναν δεν είχαν τη δυνατότητα να απομονώσουν τους φασίστες ή οποιονδήποτε άλλον – τους πενήντα αναρχικούς περίμεναν.

Η καταστροφή του καταστήματος «Τερκενλής» δεν ξέρω από ποιες ομάδες έγινε αλλά κατέστρεψαν ένα κατάστημα που είχε βοηθήσει πάρα πολύ τους διαδηλωτές της πλατείας, ενώ οι εργαζόμενοι στον «Τερκενλή» είχαν βοηθήσει και προστατεύσει πάρα πολλούς διαδηλωτές, όταν –στη διαδήλωση της 15ης Ιουνίου- οι άνδρες των ΜΑΤ επιτέθηκαν απρόκλητα σε εκατοντάδες διαδηλωτές που χόρευαν πεντοζάλη στη μέση της πλατείας Συντάγματος. Αυτοί που κατέστρεψαν τον «Τερκενλή» κατάφεραν να αφήσουν τους εργαζόμενους άνεργους.

Οι καταστροφές στο κατάστημα «McDonald’s» έγιναν από ασφαλίτες ή παρακρατικούς – υπάρχει το σχετικό βίντεο που το αποδεικνύει. Φυσικά, όταν δεν ξέρεις ποιος είναι ποιος, ο καθένας κάνει ό,τι θέλει και τελικά καταφέρνει να δίνει δικαιολογία στις αστυνομικές δυνάμεις να επιτίθενται στους διαδηλωτές.

Αυτό που έχει σημασία είναι πως το βράδυ της 29ης Ιουνίου στην πλατεία Συντάγματος –και τους είδα με τα μάτια μου- υπήρχαν μόνο δυνάμεις των ΜΑΤ, ασφαλίτες, παρακρατικοί, αναρχικοί και αντιεξουσιαστές. Όλοι αυτοί παρέα είχαν καταφέρει να αδειάσουν την πλατεία από τους δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές –ανάμεσά τους και πολλοί ηλικιωμένοι άνθρωποι-, να τους σκορπίσουν στους γύρω δρόμους και να δέχονται επιθέσεις από ομάδες μοτοσικλετιστών από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου μέχρι το Μοναστηράκι. Κι αν αυτός ήταν ο αντικειμενικός σκοπός των δυνάμεων καταστολής, τους βοήθησαν να τον πετύχουν ομάδες αναρχικών και αντιεξουσιαστών.

Οι ομάδες των αναρχικών και των αντιεξουσιαστών δεν κατάφεραν ούτε μια στιγμή να φερθούν έξυπνα στις 29 Ιουνίου. Αν τραβιόντουσαν από την πλατεία έστω αργά το απόγευμα της 29ης Ιουνίου, θα άφηναν τα ΜΑΤ, τους ασφαλίτες και τους παρακρατικούς να κοιτιούνται μεταξύ τους και θα τους εξέθεταν ανεπανόρθωτα – υπήρχαν δεκάδες κάμερες στην περιοχή. Αντιθέτως, προτίμησαν να συνεχίσουν τον πετροπόλεμο με τους αστυνομικούς. Κι εμένα μου άρεσε ο πετροπόλεμος – όταν ήμουν 8 χρονών.

Δεν ξέρω αν έχει πια κανένα νόημα να αναφέρεται κάποιος σε εκείνες τις αναρχικές και αντιεξουσιαστικές ομάδες που δρουν, αγνοώντας όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους.

Όταν προσπαθώντας να επιτεθείς σε αστυνομικό τμήμα, καταφέρνεις να χτυπήσεις μια λαϊκή αγορά στην Καλλιδρομίου, να τραυματίσεις σοβαρά εργαζόμενους και περαστικούς, και μετά νομίζεις πως καθάρισες επειδή ζήτησες συγγνώμη, τότε δεν έχεις καταλάβει πως έχεις γίνει αυτό που κατηγορείς: έχεις γίνει μπάτσος.  

Το «συγγνώμη, κάναμε λάθος» της ομάδας που κατάφερε να πυρπολήσει μια λαϊκή αγορά στα Εξάρχεια θυμίζει επικίνδυνα τα πιστόλια των μπάτσων που εκπυρσοκροτούν από μόνα τους. Και δικαιώνει αυτούς που θεωρούν πως αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι αναρχικοί αλλά αναρχόμπατσοι ή αναρχοφασίστες.

Όσο υπάρχουν ομάδες αναρχικών και αντιεξιουσιαστών που συμπεριφέρονται σε όλες τις διαδηλώσεις με τον ίδιο ακριβώς τρόπο –αδυνατώντας να ελιχθούν ανάλογα με την κατάσταση και να φερθούν έξυπνα-, τόσο περισσότερο θα πληθαίνουν αυτοί που τους θεωρούν ηλίθιους αλλά και αυτοί που πάνε ένα βήμα παραπέρα και τους θεωρούν «στημένους». Το να δηλώνεις αναρχικός δεν αποτελεί πιστοποιητικό αθωότητας και ηρωισμού. Κι αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν καμία σχέση με το αναρχικό κίνημα.

Όσο βάρβαρη κι αν ήταν η δράση της Ελληνικής Αστυνομίας στις τελευταίες διαδηλώσεις –και όσο κι αν βοηθήθηκε από την προβοκατόρικη δράση των κουκουλοφόρων-, η αλήθεια είναι πως, αν στις 29 Ιουνίου οι πολίτες της Αθήνας και των άλλων περιοχών της χώρας είχαν κατακλύσει το κέντρο της πρωτεύουσας από το Σύνταγμα έως την Ομόνοια, κανένας ματατζής, κανένας ασφαλίτης, κανένας παρακρατικός και κανένας άλλος δεν θα μπορούσε να σταματήσει το μέγα πλήθος. Οι πολίτες θα τους σάρωναν όλους.

Το πλήθος στο Σύνταγμα και τους γύρω δρόμους ήταν πολύ μεγάλο. Αν σκεφτεί κάποιος ποιες ήταν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες διαδήλωναν οι πολίτες στις 29 Ιουνίου, ο αριθμός των διαδηλωτών ήταν τεράστιος. Από την άλλη, η πραγματικότητα είναι πως οι περισσότεροι πολίτες προτίμησαν να μείνουν στα σπίτια τους, να πάνε για καφέ ή να πάνε στη δουλειά τους.

Είναι σωστή η αυτοκριτική των διαδηλωτών του Συντάγματος και η προσπάθειά τους να δουν τι έκαναν λάθος και δεν κατάφεραν να κινητοποιήσουν ακόμα περισσότερους πολίτες, ώστε να είναι ακόμα πιο μαζικές οι διαδηλώσεις. Από την άλλη, δεν πρέπει να πάρουν όλες τις ευθύνες πάνω τους. Δεν μπορείς να παλέψεις την αδιαφορία και την ιδιωτεία. Και είναι η ιδιωτεία που κρατάει εκατομμύρια Έλληνες μακριά από τους δρόμους· εν έτει 2011 -με τις πληροφορίες να υπάρχουν παντού- δεν μπορείς να πεις ότι δεν γνωρίζεις τι συμβαίνει.
 
Οι Έλληνες θα βγουν στους δρόμους. Όποιος μπήκε στον κόπο να διαβάσει το Μνημόνιο, το Μεσοπρόθεσμο και τον Εφαρμοστικό Νόμο δεν είναι δύσκολο να καταλάβει τι πρόκειται να συμβεί στη χώρα μας και τις ζωές των ανθρώπων τους επόμενους μήνες. Οι Έλληνες θα βγουν στους δρόμους και θα τα σπάσουν όλα – θα τα κάνουν Γης Μαδιάμ. Ο Δεκέμβριος του 2008 θα μοιάζει με παιδικό παραμύθι.

Λυπάμαι αλλά μάλλον δεν θα είμαι στον δρόμο, όταν οι Έλληνες κατέβουν να τα σπάσουν επειδή έχασαν τις καταθέσεις τους, τη δουλειά τους και οποιοδήποτε άλλο ατομικό αγαθό. Ίσως την πρώτη μέρα να πάρω μια κάμερα και να γυρνάω στους δρόμους, για να τραβάω τους νοικοκυραίους να καίνε και να λεηλατούν τράπεζες και δημόσια κτίρια. Θα έχει ένα ενδιαφέρον να βλέπεις τον προσκυνημένο και παρτάκια γείτονά σου να συμπεριφέρεται σαν τους νεαρούς αντιεξουσιαστές που έβριζε μέχρι χτες, μόνο και μόνο επειδή η φωτιά έφτασε και στον δικό του πισινό.

 Δεν βρέθηκα στο Σύνταγμα για να τα σπάσω – δεν έχω τέτοια ζόρια. Κανένας από τους διαδηλωτές της πλατείας Συντάγματος δεν κατέβηκε για να τα σπάσει – γι’ αυτό, άλλωστε, και κανείς δεν τα έσπασε. Όλοι βρέθηκαν εκεί με την αγωνία και την επιθυμία να μιλήσουν –με όποιο τρόπο και γνώσεις είχε ο καθένας-, να συνεννοηθούν, να οργανωθούν και να απαιτήσουν Δημοκρατία, Δικαιοσύνη, Αξιοπρέπεια και μια καλύτερη κοινωνία.

Αφού δεν μίλησε το μυαλό και η ψυχή, θα αποφασίσει η ανάγκη.