"Καθωσπρεπισμός" και αποδοκιμασίες

(πηγή)

του Νίκου Κιάου

από την Ελευθεροτυπία

Οι αποδοκιμασίες πολιτικών, κυρίως του κυβερνώντος κόμματος αλλά και γενικώς βουλευτών και της ίδιας της Βουλής, συνεχίζονται. Και βαδίζουν παράλληλα με τις συγκεντρώσεις των αγανακτισμένων, αυτό το εκπληκτικό και πρωτόφαντο φαινόμενο διαμαρτυρίας, οργής και αγανάκτησης.

Οι πρώτες μπορεί να γίνονται από λίγες δεκάδες διαμαρτυρομένων αλλά να φθάνουν και τις εκατοντάδες, με συνθήματα απαξιωτικά ή και υβριστικά, καθώς και με μούντζες, γιαούρτια, ακόμα και πέτρες, όπως λένε οι ίδιοι οι αποδέκτες της διαμαρτυρίας ή η αστυνομία. Τα παραδείγματα είναι αρκετά. Από τις αποδοκιμασίες στον Θ. Πάγκαλο στο Παρίσι και τον Γ. Παπανδρέου στο Βερολίνο, ώς τα πιο πρόσφατα, την αποδοκιμασία των βουλευτών έξω από τη Βουλή, την έντονη αντίδραση στον Γ. Πεταλωτή στην Αργυρούπολη και την περίπτωση της Αννας Νταλάρα στου Ζωγράφου.

Ιδιωτικά κανάλια της τηλεόρασης και ιδιωτικά ραδιόφωνα πρόβαλαν στις ειδήσεις τους, αλλά και σε εκπομπές με σχόλια, τις αποδοκιμασίες αυτές. Η προβολή αυτή δεν ήταν απλή αναφορά αλλά διανθισμένη με εικόνες, που επαναλαμβάνονται οι ίδιες συνεχώς και με σχόλια καταδικαστικά των εκδηλώσεων αποδοκιμασίας και των συγκεντρωμένων πολιτών. Ταυτόχρονα προβάλλεται η κακή συμπεριφορά σε αντιδιαστολή με την καλή συμπεριφορά, η οποία εκθειάζεται αορίστως, και μένει η προσπάθεια να δοθεί η εντύπωση πόσο βλάπτει η κακή συμπεριφορά το πολιτισμένο κλίμα (!), πόσο εκτός του «καθωσπρεπισμού» (κατά το γαλλικό comme il faut) κινούνται αυτοί που διαμαρτύρονται μ' αυτόν τον τρόπο.

Ωστόσο, αν ψάξει λίγο κανείς, θα βρει είτε τους ίδιους είτε άλλους παρεμφερείς (παρουσιαστές, σχολιαστές κ.λπ.), οι οποίοι, πριν από τις εκδηλώσεις στις οποίες αναφερόμαστε, μιλούσαν απαξιωτικά έως ειρωνικά και περιπαιχτικά σε βουλευτές, στον πολιτικό κόσμο εν γένει, στο πολιτικό σύστημα. Δεν άνοιγαν, με τον τρόπο αυτόν, το δρόμο για να διαμορφωθεί κλίμα εναντίον πολιτικών κ.λπ.;

Ακόμα, οι ίδιοι και οι παρεμφερείς παρουσίαζαν, π.χ. τα μέτρα, το Μνημόνιο, την τρόικα, στην αρχή, πέρυσι, ως αναγκαία, ως απαραίτητα, ως λύση και τώρα ασκούν κριτική και μάλιστα έντονη στην κυβέρνηση και γιατί παίρνει νέα μέτρα και γιατί δεν εφάρμοσε τα προηγούμενα και γιατί αυτά, τα προηγούμενα, είναι αναποτελεσματικά. Η στάση τους θυμίζει τον Γ. Καρατζαφέρη με τις τούμπες (πολιτικές τούμπες) που κάνει. Κι όμως, αυτόν τον τελευταίο τον συναντάμε συχνά στην οθόνη της τηλεόρασης...

Λογική συνέπεια δεν μπορεί να βρεθεί μεταξύ των κατά καιρούς εκτιμήσεων, πολύ περισσότερο όταν διανθίζονται οι κατά καιρούς προβαλλόμενες θέσεις με την αυταρέσκεια ότι τα είχαν πει και πριν και πέρυσι κ.λπ., πράγμα που φυσικά δεν είναι αλήθεια. Πώς διαμορφώνεται λοιπόν η κοινή γνώμη και πώς θα βρει άκρη ο τηλεθεατής ή ακροατής από το «σφυροκόπημα», το οποίο μάλιστα αλλάζει; Στην περίπτωση αυτή, πού βρίσκεται ο «καθωσπρεπισμός»; Και πού θα βρούμε τον πολιτισμό;

Εχει επικρατήσει ο γενικός όρος «πολιτικό σύστημα» και χρησιμοποιείται κατά κόρον από τα ΜΜΕ, κυρίως τα ηλεκτρονικά. Μιλούν για κρίση ή ακόμα και για τέλος του πολιτικού συστήματος, χωρίς να έχει εξηγήσει κανείς τι σημαίνει ο όρος αυτός. Ισως αναφέρεται στα κόμματα, κυρίως στα κόμματα που άσκησαν την εξουσία κατά τη μεταπολίτευση. Η ισοπεδωτική όμως χρησιμοποίηση του γενικού όρου «πολιτικό σύστημα» αφήνει πολλά περιθώρια να σκεφθεί κανείς ότι αφορά το σύνολο των κομμάτων.

Πώς όμως θα καταλογίσει κανείς, με ποια λογική, ίδιες ευθύνες και στα κόμματα εξουσίας, αυτά δηλαδή που εναλλάσσονται στην εξουσία, και στα άλλα, της Αριστεράς, που δεν άσκησαν εξουσία;

Αν εννοούν ότι περνά κρίση η πολιτική (των κομμάτων της) εξουσίας, είναι απλό να το πουν. Μήπως αφήνουν θολό το τοπίο τεχνηέντως και ανοίγει ο δρόμος για νέες σκέψεις, για νέες προοπτικές, για νέα κόμματα, για συνεργασίες, για συναινέσεις; Ακόμα με το πολιτικό σύστημα, όπως το εκφέρουν, αφήνουν να πλανάται η γενική ευθύνη, η γενική απαξίωση και άρα η αποδοκιμασία (έστω και μη καθωσπρέπει) να είναι γενική.

Το ίδιο ισχύει και για τη διαφθορά και για το περίφημο πελατειακό σύστημα και για τη συνταγή (πολιτική) όχι του κέρδους αλλά της «κονόμας», που καλλιέργησαν κυρίως τη δεκαετία του 1980 και μετά.

Στην αρχαία Αθήνα, στην οποία κάνουμε συνεχώς αναφορά για τον πολιτισμό, η αποδοκιμασία σε δημόσιο χώρο όχι μόνο δεν ήταν άγνωστο είδος αλλά μάλλον ανθούσε. Στη γέφυρα του Κηφισού ποταμού, από όπου περνούσαν πομπές (Παναθήναια, Ελευσίνια κ.λπ.), ο κόσμος αποδοκίμαζε και μάλιστα έντονα τους άρχοντες κι άλλους αξιωματούχους, που μετείχαν στην πομπή. Ηταν οι λεγόμενοι γεφυρισμοί. Αυτά.