 |
| (πηγή) |
του Γιάννη Ανδρικόπουλου
από την Αυγή Εκφράζουμε την αγανάκτησή μας για την υποβάθμιση της ζωής, στην οποία οδήγησαν τα ληφθέντα κυβερνητικά μετρά, καθώς και αυτά που θα ακολουθήσουν όταν, έχω την αίσθηση, θα έλθει σύντομα η ημέρα που θα κοιτάμε πίσω, στην άνοιξη του 2011, με νοσταλγία για τις καλές ήμερες που πέρασαν ανεπιστρεπτί.
Αυτό θα συμβεί ό,τι και να κάνει η κυβέρνηση ή οι πολίτες. Οι επιλογές είναι βασικά μόνον δύο και από αυτές διαλέγουμε τη λιγότερο κακή.
Είτε δεχόμαστε τους όρους, ενδεχομένως με ήσσονος σημασίας τροποποιήσεις, που υπαγορεύονται από τους δανειστές μας και τις κυβερνήσεις τους, είτε κηρύσσουμε πτώχευση και χρεωκοπία.
Στην πρώτη περίπτωση, ετοιμαζόμαστε για την περαιτέρω περικοπή μισθών, ημερομισθίων και συντάξεων, την αύξηση των άμεσων και έμμεσων φόρων, τη δραστική μείωση των κοινωνικών δαπανών και τη συρρίκνωση της αγοράς που θα καταλήξει στη χρεωκοπία επιχειρήσεων και περαιτέρω μαζική άνοδο της ανεργίας. Στο πρόγραμμα είναι περαιτέρω η εκποίηση της περιουσίας του Δημοσίου έναντι, όπως θα πρέπει να αναμένεται, ενός πινακίου φακής και η πιθανή μείωση της εθνικής κυριαρχίας διά της εισαγωγής ελέγχων που θα μας μετατρέψουν σε γερμανικό προτεκτοράτο.
Στη δεύτερη περίπτωση, οι συνέπειες θα είναι ακόμη πιο τραγικές
Πτώχευση σημαίνει χρεωκοπία των ελληνικών τραπεζών, οι οποίες έχουν επενδύσει σε κρατικά ομόλογα 65 δισ. ευρώ, και αδυναμία των καταθετών να αποσύρουν τα λεφτά τους, χρεωκοπία των ταμείων που έχουν και αυτά επενδύσει σε κρατικά ομόλογα και μη πληρωμή συντάξεων, αδυναμία του κράτους να πληρώσει τους μισθούς των υπαλλήλων του, κατάρρευση του συστήματος υγείας, πρόνοιας και εκπαίδευσης, διακοπή όλων των δημοσίων έργων και στάση πληρωμών κ.λπ.
Στην περίπτωση αυτή, υπ' όψιν πρέπει να ληφθούν και οι πολιτικές επιπτώσεις μιας χρεωκοπίας, καθώς ο κόσμος θα φθάσει στα πρόθυρα της επανάστασης που το κατεστημένο θα αντιμετωπίσει με την επιβολή στρατιωτικού νόμου για μια περίοδο ίσως μηνών.
Το ερώτημα, που δεν έχει εύκολη απάντηση, είναι ποια από τις δύο προοπτικές είναι η προτιμώμενη.
Μια πρώτη απάντηση θα ήταν να δεχθούμε τους όρους της τρόικας, ελπίζοντας ότι κάποια ημέρα, ύστερα από τριάντα χρόνια, θα έχουμε ξεπληρώσει το χρέος και θα έχουμε, ίσως, βάλει κάποια τάξη στα δημόσια οικονομικά. Αλλά η απάντηση αυτή στηρίζεται εξ ολοκλήρου στην υπόθεση ότι κάτι τέτοιο είναι δυνατόν, που πολλοί για πολλούς λόγους λένε ότι δεν είναι.
***
Βασικά, το δημόσιο χρέος είναι τόσο τερατώδες που δεν ξεπληρώνεται με τίποτα. Το 2013 θα φθάσει στο 160% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος από 150% που είναι σήμερα, όταν η Αργεντινή οδηγήθηκε στη χρεωκοπία το 2002 με χρέος που αντιστοιχούσε μόνον στο 65% του εθνικού εισοδήματός της. Πέραν αυτού, το μόνιμο ετήσιο παθητικό της Ελλάδας, περίπου 8% στη φάση αυτή, δεν αφήνει χώρο ακόμη και γι' αυτή την κάλυψη των εξόδων μας, πολύ λιγότερο για την απόσβεση του χρέους ή έστω την πληρωμή των εξοντωτικού επιπέδου τόκων του.
Τα μέτρα λιτότητας αυτά καθ' εαυτά και οι δανειακές υποχρεώσεις μάς κάνουν, έτσι, με τη σειρά τους, αδύνατη την οικονομική ανάκαμψη πάνω στην οποία στηρίζεται η πρόοδος. Ακόμη και η επιτυχής εκποίηση της δημόσιας περιουσίας δεν πρόκειται ν' αλλάξει την εικόνα. Μιλάμε εδώ για μιζέρια που θα καταστρέψει προς όφελος των εγχώριων και ξένων τραπεζιτών τα όνειρα μιας ολόκληρης γενιάς, χωρίς, από την άλλη μεριά, να θεμελιώνει τις προϋποθέσεις ενός καλύτερου μέλλοντος.
Αλλά και αυτό ακόμη είναι σχετικό, διότι οι βεβαιότητες απουσιάζουν. Μπορεί, αν και είναι μάλλον απίθανο, να δικαιωθεί ο πρωθυπουργός ύστερα από τριάντα χρόνια, αλλά εξίσου καλά, και αυτό είναι το πιο πιθανό, η χώρα μπορεί να καταρρεύσει στο εντελώς άμεσο μέλλον. Σίγουρη απάντηση στο ερώτημα τι θα συμβεί το 2013, όταν η Ελλάδα θα έχει ήδη απορροφήσει το δάνειο των 110 δισ. ευρώ συν το νέο δάνειο των 65 δισ. ευρώ που επιδιώκει τώρα, δεν υπάρχει.
Η κοινωνική κρίση θα έχει τότε βαθύνει, οι υποχρεώσεις μας θα είναι μεγαλύτερες από τις σημερινές και το δημόσιο ταμείο θα είναι πάλι άδειο. Αν και τα προβλήματα που οδήγησαν στην υπερχρέωση δεν λύνονται με νέα δάνεια, θα αναζητήσουμε τότε νέα δάνεια, τα οποία θα προσφερθούν, αν προσφερθούν, με αποικιακούς όρους; Ή θα κηρύξουμε πτώχευση και θα σταματήσουμε τις πληρωμές;
Η συμβουλή πολλών, έτσι, είναι: αν βρεθείς σε μια τρύπα, σταμάτα το σκάψιμο. Κήρυξε πτώχευση τώρα. Καιροσκοπώντας όταν η χώρα κλυδωνίζεται με στόχο την αναβολή της πτώχευσης κατά ένα ή δύο χρόνια θα έχει ως μόνο αποτέλεσμα τη χειροτέρευση της κρίσης, όχι μόνον για μας, αλλά και για τους δανειστές μας. Με άμεση πτώχευση οι τελευταίοι πιστεύεται ότι θα χάσουν το 50% των δανείων τους, το οποίο θα ανέβει στο 70% αν η πτώχευση γίνει ύστερα από δύο χρόνια.
***
Οι ευρωκράτες αποκλείουν την πτώχευση, διότι πτώχευση σημαίνει ότι θα ζημιωθούν σημαντικά μερικές από τις μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων, ας σημειωθεί, και των κυπριακών. Η θύελλα που θα ξεσπάσει τότε θα παρασύρει στη δίνη της και άλλες χώρες, όπως η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, με δραματικές επιπτώσεις στην ευρωπαϊκή και από εκεί και πέρα την παγκόσμια οικονομία. Ένας έφθασε μάλιστα στο σημείο να συνδέσει το τέλος του κόσμου που προέβλεψε ο Νοστράδαμος για το 2012 με την παγκόσμια κρίση που θα ξεσπάσει με την πτώχευση της Ελλάδας.
Για την αγορά, από την άλλη μεριά, το θέμα δεν είναι αν, αλλά πότε η Ελλάδα θα πτωχεύσει. Πεποίθησή της είναι ότι η χώρα δεν θα τα βγάλει πέρα, διότι το κράτος δυσλειτουργεί, η διαφθορά εξακολουθεί να βασιλεύει, τα βάρη είναι υπέρογκα, τα μέτρα δεν θα αποδώσουν και η αντίδραση σε αυτά θα παραλύσει την κυβέρνηση. Το ουσιαστικό ερώτημα για την αγορά είναι, με άλλα λόγια, πτώχευση τώρα ή αργότερα.
Αυτό, όπως φαίνεται, γίνεται συνείδηση και στην Ελλάδα αν κρίνει κανένας από τη μετατροπή καταθέσεων σε ελληνικές τράπεζες σε κεφάλαιο για την αγορά ακινήτων στην Αγγλία.
Πτώχευση θα ισοδυναμεί, όπως λένε μερικοί, με πολιτική αυτοκτονία, διότι θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε ασύλληπτη φτώχεια πολύ μεγάλα στρώματα λαού. Αυτό είναι αλήθεια, διότι η πτώχευση θα έλθει με παρέα την αποχώρηση από το ευρώ και την υποτίμηση της νέας δραχμής κατά 30 έως 70 τοις εκατό. Οι ελληνικές τράπεζες θα καταρρεύσουν, το κράτος θα μείνει χωρίς έσοδα, καθώς ακόμη και τα φορολογικά έσοδα θα μειωθούν, ο κόσμος θα χάσει τις οικονομίες του και θα μείνει χωρίς λεφτά και η οικονομία θα γυρίσει σε πρωτόγονες εποχές. Μιλάμε τότε για την πλήρη και ολοκληρωτική κατάρρευση του όλου οικοδομήματος.
Ήταν υπό παρόμοιες συνθήκες που ο πρόεδρος της Αργεντινής διέφυγε με ελικόπτερο από την ταράτσα του προεδρικού μεγάρου για να γλυτώσει από την οργή των χιλιάδων διαδηλωτών που είχαν χάσει τις καταθέσεις τους στις τράπεζες.
***
Αντέχουμε ένα τέτοιο τρανταγμό; Η μόνη απάντηση είναι: όχι. Αλλά το επόμενο ερώτημα είναι: τι κάνουμε τότε; Δεχόμαστε τη μετατροπή της Ελλάδας σε προτεκτοράτο και αποφασίζουμε να ζήσουμε υπό αποικιακές συνθήκες στα επόμενα τριάντα ή πενήντα χρόνια και αυτό χωρίς προοπτική εξόφλησης του χρέους; Ή δεχόμαστε το ηλεκτροσόκ της χρεωκοπίας και αρχίζουμε το κτίσιμο από την αρχή;
Αρχίζοντας από την αρχή σημαίνει ότι αρχίζουμε χωρίς την ακατάσχετη αιμορραγία των δανείων που οδηγεί μόνον σε αργό θάνατο. Η υποτίμηση από εκεί και πέρα θα μειώσει τις εισαγωγές, θα αυξήσει τις εξαγωγές και θα κάνει πάλι την Ελλάδα τον προτιμητέο χώρο διακοπών των Ευρωπαίων. Αυτή είναι η αρχή της ανάκαμψης.
Για να ολοκληρωθεί η ανάκαμψη χρειάζεται όμως και τη λήψη πρόσθετων μέτρων του είδους που εισηγείται η κυβέρνηση: εξυγίανση του κρατικού μηχανισμού, απόλυση των χαριστικώς διορισθέντων υπεράριθμων υπάλληλων, πάταξη της διαφθοράς, διάλυση των επαγγελματικών συντεχνιών, πάταξη της φοροδιαφυγής των ελεύθερων επαγγελματιών ή ακόμη και πώληση των παθητικών κρατικών οργανισμών, εκτός αυτών που συνδέονται με την κοινή ωφέλεια.
Ακόμη και όλα αυτά δεν θα φθάσουν, πάντως, αν ταυτοχρόνως δεν βιομηχανοποιήσουμε την αγροτική παραγωγή, βελτιώσουμε την παραγωγικότητα και προσφέρουμε στη διεθνή αγορά την ποιότητα των υπηρεσιών και αγαθών που σήμερα απουσιάζει.
Αν γίνουν αυτά, θα μπορέσουμε σε λίγα χρόνια, ίσως δύο ή τρία, να ξεπεράσουμε και το αναμενόμενο μετά την πτώχευση μποϋκοτάζ που θα μας κάνουν όλοι οι ξένοι επενδυτές. Η αγορά έχει φτωχή μνήμη και η προοπτική του κέρδους κάθε άλλο παρά τη δυναμώνει. Ρωτήστε γι' αυτό την Αργεντινή και τη Ρωσία. Όπως λένε οι Μπορενστάιν και Πανίτσα, και οι δυο συνδεδεμένοι με το ΔΝΤ, στο βιβλίο τους που εξετάζει όλες τις πτωχεύσεις κρατών από το 1824 έως το 2004, οι διεθνείς επιπτώσεις δεν διαρκούν περισσότερο από ένα έως δύο χρόνια.(***)
Εκτός, βεβαίως, αν οι Γερμανοί απαγορεύσουν την πτώχευση της Ελλάδας, στέλνοντας τον στόλο τους στον Πειραιά, όπως ήθελαν μαζί με τους Γάλλους το 1896, μόνον που οι Γάλλοι αρνήθηκαν.
Υπό συζήτηση είναι ένα ακόμη θέμα: αν η πτώχευση, που θα κτυπήσει σκληρά μερικούς Ευρωπαίους τραπεζίτες, είναι ηθικά δικαιωμένη. Η απάντηση που θα έδινα θα ήταν καταφατική, διότι οι ξένες τράπεζες ήξεραν τι έκαναν. Θα πληρώσουν το τίμημα της απληστίας, της οποίας, όπως τόσοι άλλοι, είχαν μετατραπεί σε θύμα πριν μετατρέψουν εμάς σε θύμα τους με τους εξοργιστικούς όρους των δανείων τους.
Πρωταρχικός στόχος της οργής των συνδικάτων, των αριστερών δυνάμεων και των Αγανακτισμένων είναι οι κλέφτες πολιτικοί εκπρόσωποί μας και η διαφθορά της πολιτικής ζωής του τόπου. Αν αυτός παραμείνει ως ο στόχος, η πρωτοφανής κρίση που μας συγκλονίζει δεν θα μας έχει διδάξει τίποτα. Η πολιτική είναι ο καθρέπτης του εαυτού μας και η αθλιότητα που βλέπουμε δεν εκφράζει τίποτα λιγότερο από την αθλιότητα της κουλτούρας μας.
Για να δούμε αλλαγή, πρέπει να κάνουμε πρώτα μια ειρηνική επανάσταση που θα αλλάξει τα ήθη μας, πάνω στα οποία θα μπορέσει να στηριχθεί η ανοικοδόμηση και μαζί με αυτήν η αισιοδοξία για το μέλλον. Αυτός είναι όρος απαράβατος οποιαδήποτε και αν είναι η μορφή του καθεστώτος, καπιταλιστική ή σοσιαλιστική.
- Ο Γιάννης Ανδρικόπουλος είναι πρώην συντάκτης της "Αυγής" και ανταποκριτής της στο Λονδίνο. Έχει εκδώσει τέσσερα ιστορικά βιβλία στην Ελλάδα και τρία φιλοσοφικού χαρακτήρα στην Αγγλία
.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.
Σχετικά:
*** Απόσπασμα από την ανάρτηση που είχα κάνει εδώ στις 7/5/2010 με τίτλο Ακαταλληλότερος Νο2 (τα αποσπάσματα της έκθεσης του ΔΝΤ είναι από το άρθρο Επιτέλους, στάση πληρωμών! του Σπύρου Μαρκέτου στο tvxs)
" Οι μελετητές συμφωνούν ότι η στάση πληρωμών δεν οδηγεί σε κανέναν μόνιμο αποκλεισμό από τις διεθνείς χρηματαγορές. Αντιθέτως, τα τεκμήρια δείχνουν ότι ενώ οι χώρες χάνουν την πρόσβασή τους σ’ αυτές τον καιρό της κρίσης, μετά την αναδόμηση του χρέους οι χρηματαγορές δεν κάνουν καμιά διάκριση, όσον αφορά την πρόσβαση σ’ αυτές, μεταξύ χωρών που έχουν ή δεν έχουν νωρίτερα προβεί σε στάση πληρωμών. Διάφοροι εξωτερικοί παράγοντες, καθώς και οι διαθέσεις των ξένων επενδυτών, μοιάζουν να επηρεάζουν την πρόσβαση στις διεθνείς χρηματαγορές πολύ περισσότερο από τις προηγούμενες στάσεις πληρωμών μιας χώρας. [...]Όσον αφορά, τώρα, τα άμεσα αποτελέσματα μιας στάσης πληρωμών στα κόστη δανεισμού. Οι σχετικές εμπειρικές μελέτες μπορούν να χωριστούν σε τρεις ομάδες: (1) μελέτες που δεν βρίσκουν να έχει κανένα αποτέλεσμα η στάση πληρωμών στο κόστος δανεισμού, (2) μελέτες που διαπιστώνουν ένα μακροπρόθεσμο αλλά μικρό αποτέλεσμα της στάσης πληρωμών στο κόστος δανεισμού, και (3) μελέτες που επισημάινουν ένα πρόσκαιρο και ταχύτατα φθίνον αποτέλεσμα της στάσης πληρωμών στο κόστος δανεισμού. [...] Σύμφωνα με τα δικά μας αποτελέσματα, οι επενδυτές αντιδρούν έντονα, αλλά έχουν σύντομη μνήμη. [...]
Σε μελέτη μας, του 2006, χρησιμοποιούμε δεδομένα αναλυτικά κατά βιομηχανικούς κλάδους, και βρίσκουμε πως οι στάσεις πληρωμών έχουν κόστος κυρίως για τις εξαγωγικές βιομηχανίες, αλλά πάντως τα αποτελέσματά τους στις εξαγωγές τείνουν να είναι βραχύβια. Ελάχιστες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί στην ιστορία, επιβολής εμπορικού αποκλεισμού σε χώρες οι οποίες έχουν κηρύξει στάση πληρωμών. Η σημερινή δομή μάλιστα των κεφαλαιαγορών, όπου οι επενδυτές είναι ολοένα περισσότερο ανώνυμοι ομολογιούχοι που μπορούν να ανταλλάξουν μέσα σε μερικά λεπτά μακροπρόθεσμες με βραχυπρόθεσμες τοποθετήσεις, κάνει ακόμη πιο απίθανη σήμερα αυτή την υπόθεση. Υπάρχει ωστόσο πλέον ένα πιο πιθανό σενάριο. Ότι η χειροτέρευση της πιστωτικής ποιότητας των εξαγωγικών επιχειρήσεων μετά μια στάση πληρωμών (η οποία επέρχεται εξαιτίας του κινδύνου επιβολής κεφαλαιικών ή συναλλαγματικών ελέγχων) θα μπορούσε ενδεχομένως να κάνει τις εμπορικές πιστώσεις λιγότερο άφθονες και περισσότερο ακριβές. Κάτι τέτοιο θα είχε στην πραγματικότητα επιπτώσεις παρόμοιες με κείνες των εμπορικών αντιποίνων. Αυτήν ακριβώς την υπόθεση ερευνούμε, και το συμπέρασμά μας είναι ότι οι επιπτώσεις αυτές είναι αρνητικές και μεγάλες μόνον το πρώτο και το δεύτερο έτος της στάσης πληρωμών. Τούτο το αποτέλεσμα δείχνει ότι όντως η στάση πληρωμών έχει αρνητικές επιπτώσεις στις εμπορικές πιστώσεις, αλλά αυτές είναι βραχυχρόνιες. [...]
Τα πορίσματα της μελέτης μας δείχνουν ότι τα επεισόδια στάσης πληρωμών προκαλούν μάλλον τραπεζικές κρίσεις, παρά το αντίθετο. [Ελέγχοντας] αν τα επεισόδια στάσης πληρωμών γεννούν επίσης πιστωτική συστολή, συμπεραίνουμε ότι η υπόθεση αυτή δεν ευσταθεί. [...]Μερικές φορές οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες μοιάζουν να κάνουν τα πάντα προκειμένου να αναβάλουν μια στάση πληρωμών που μοιάζει αναπόφευκτη. Στην περίπτωση της Αργεντινής, για παράδειγμα, αναφέρεται ότι ακόμη και τραπεζίτες της Ουώλ Στρητ κόπιασαν πολύ να πείσουν τους ιθύνοντες να παραδεχτούν την πραγματικότητα και να αρχίσουν την αναδιάρθρωση του χρέους. Γιατί όλη αυτή η απροθυμία; Τα τεκμήρια δείχνουν ότι οι στάσεις πληρωμών προοιωνίζονται πτώση των υπουργών Οικονομικών και των κορυφαίων πολιτικών. Το υψηλό πολιτικό κόστος έχει δυο σημαντικές συνεπαγωγές. Μια θετική, ότι αυξάνει την προθυμία των χωρών να πληρώσουν τους δανειστές τους, κι επομένως και το ύψος του εξυπηρετήσιμου χρέους. Και μια αρνητική, ότι οι πολιτικά επώδυνες στάσεις πληρωμών κάποτε κάνουν τους πολιτικούς να τα παίξουν όλα για όλα, κι ενδεχομένως να κάψουν και τη μπάνκα, με αποτέλεσμα ακόμη χειρότερο οικονομικό κόστος όταν χάνουν το στοίχημα.
Το να καθυστερείς τη στάση πληρωμών μπορεί να κοστίσει ακριβά, για τρεις τουλάχιστον λόγους:1 Οι μη πειστικές περιοριστικές δημοσιονομικές πολιτικές είναι αναποτελεσματικές όσον αφορά την αποτροπή της στάσης πληρωμών, κι επιπλέον φέρνουν πτώση της παραγωγής,2 Η καθυστέρηση της στάσης πληρωμών παρατείνει το κλίμα αβεβαιότητας και τα υψηλά επιτόκια, επηρεάζοντας έτσι αρνητικά τις επενδύσεις και τους ισολογισμούς των τραπεζών, και3 Η αναβολή της στάσης πληρωμών μπορεί να βλάψει άμεσα τον χρηματοπιστωτικό τομέα.
Αυτό δείχνει ότι ένας πολιτικός που ενδιαφέρεται για την πολιτική του επιβίωση ίσως ζυγίζει τα πράγματα διαφορετικά από τον αντιπροσωπευτικό πολίτη της χώρας. Αντιμέτωποι με μια στάση πληρωμών που έχει πολιτικό κόστος, οι πολιτικοί που φροντίζουν την καριέρα τους προσπαθούν να την καθυστερήσουν, ακόμη και αν κάτι τέτοιο πλήττει την ευημερία της κοινωνίας. Στην πραγματικότητα, η εξίσωση δείχνει ότι οι πολιτικοί που αδιαφορούν για την ευημερία της κοινωνίας προσπαθούν να καθυστερήσουν τη στάση πληρωμών ακόμη και όταν έχουν μηδενικές πιθανότητες επιτυχίας.
Άραγε οι δικοί μας πολιτικοί μας κόβουν τους μισθούς και μας φορτώνουν φόρους επειδή είναι ανυποχώρητοι πατριώτες, όπως αδιάκοπα διακηρύσσουν, ή μήπως για τους πιο ιδιοτελείς λόγους τους οποίους κομψά υπαινίσσεται αυτή η μελέτη των δυο τραπεζιτών, που εκδόθηκε από το ίδιο το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο;"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου