Των Φώτων, ενικός: του Φώτου

(πηγή)

του Γιώργου Κοροπούλη 

από την Αυγή

Το δημοκρατικό «παράδειγμα» (όπως ίσως θα έλεγε ο Kuhn) καταρρέει μέσα σε συνθήκες γενικευμένης λεηλασίας - συμπαρασύροντας, σε κάθε επίπεδο, τους θεσμούς που συνθήκη γένεσης και αναπαραγωγής τους υπήρξε η νεωτερικότητα: τον θεσμό του πολιτικού κόμματος, μεταξύ άλλων. Και, διόλου τυχαία, εγκαταλείπεται, σε άλλο επίπεδο, θεωρητικά, αφού φαίνεται ήδη ν' αχρηστεύτηκε εμπράκτως, η έννοια του «λαού» προς όφελος του «πλήθους», μια και ο «φόβος των μαζών», για τον οποίο μιλάει στο πρόσφατα μεταφρασμένο βιβλιαράκι του ο Μπαλιμπάρ, ο φόβος με τη διπλή έννοια (: οι μάζες που φοβίζουν, οι μάζες που φοβούνται), έχει έλθει διάχυτος στο προσκήνιο...

Το ν' αντικαταστήσεις ένα φάσμα, μια παρακαταθήκη εννοιών με άλλην, προαπαιτεί μνήμη και ετοιμότητα ν' αναγνωρίσεις, αργά, μεθοδικά και διαλύοντας βήμα-βήμα τη σύγχυση, το καινούργιο που έρχεται και που δεν διαμορφώθηκε ακόμη. Ειδάλλως υιοθετείς απλώς ένα εναλλακτικό ρεπερτόριο - που μπορεί όμως και να είναι απλώς η θεωρητική μορφή μιας γενικευμένης «αντεπανάστασης». Ο «επιταχυνόμενος μορφασμός της εποχής» πρέπει να επιβραδύνεται διαρκώς, ξανά και ξανά, μες στον νου σου - αν θέλεις να συλλάβεις σιγά-σιγά τα χαρακτηριστικά της κι εντέλει την ποιότητα της ίδιας της επιτάχυνσης. Η στοιχειώδης, ουδέτερη (υποτίθεται) ακόμη, καταγραφή συμπτωμάτων και εντυπώσεων ούτε εύκολη ούτε ακίνδυνη είναι. Και κάθε σκαλοπάτι γλιστράει αλλιώς - γιατί υπάρχει πάντοτε έτοιμο ένα παραπλανητικό σχήμα ερμηνείας: άλλοτε οφείλεται σε δίχως προσχήματα αναπαλαίωση, δηλαδή στην απώθηση της πραγματικότητας (οπότε φτιάχνεις, φερ' ειπείν, με τις κλωστές και το πατρόν που πάντοτε, πριν ακόμη την κλιμακτήριο, ήξερες, ένα κόμμα και το ονομάζεις εμφατικά «δημοκρατικό», σαν κάτι να ξόρκισες έτσι), άλλοτε μοιάζει αυτόφωτο «ως τα οπίσθια πυγολαμπίδος», αλλ' αυτό οφείλεται στο ότι τα Φώτα χαμηλώνουν παντού (και νά πώς λάμπουν ξανά η δραχμή, των Ελλήνων οι κοινότητες, η Εκκλησία κ.λπ. κ.λπ). Ώστε οφείλουμε να διακρίνουμε, πριν πούμε οτιδήποτε, τους άδηλους ακόμη μετασχηματισμούς -αν θέλουμε να βρούμε πώς θα υποστηρίξουμε, καταμεσίς ενός βίου που γίνεται βρώμικος, ενδεής και βραχύς (όπως περιέγραφε τη «φυσική κατάσταση» ο Χομπς), αξίες που το περιεχόμενό τους διολισθαίνει, αλλά που δεν θά 'πρεπε, πολλώ μάλλον τώρα, να αρνηθούμε πως ήσαν ανέκαθεν αναπαλλοτρίωτες: αν θέλουμε να επιμείνουμε (και ν' αποδείξουμε, βέβαια) ότι η ελευθερία, η αξιοπρέπεια, η κοινωνική δημοκρατία, η «δημόσια ευτυχία» είναι, υφ' οιεσδήποτε συνθήκες, μη περαιτέρω αναγώγιμες έννοιες.

Ποια είναι η διαλεκτική οδός για να υποστηρίξουμε κάτι τέτοιο, όταν το ομοίωμά του το διακινούν ήδη Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις που παρενδύουν την εισβολή, την καταστολή και την κατοχή με αγορεύσεις περί «δικαιωμάτων» γενικής χρήσεως, ερήμην της κοινωνίας δηλαδή, κι όταν -φαινομενικά στους αντίποδες- η έμφαση στο «πύρινο έδαφος της πραγματικότητας» υφαρπάζεται και γίνεται ανά πάσα στιγμή εθνικιστική, ρατσιστική, ακροδεξιά ρητορεία και κήρυγμα απομονωτισμού; Αν μετασχηματίζαμε τούτο εδώ το ερώτημα, ίσως αρχίζαμε και να σχηματίζουμε μιαν ιδέα για το τι λογής πράγμα θα ήταν ένα πολιτικό κόμμα σήμερα. Τίποτα δεν θα είναι όπως χθες, ούτε κι ο τρόπος λοιπόν με τον οποίο μπορούμε να φανταστούμε τι έπεται.

Καθώς βαδίζω προς το σπίτι του υπερήλικος φίλου μου Φώτου, επιφανούς στελέχους της Δημοκρατικής Αριστεράς και κομμουνιστή απ' τα γεννοφάσκια του, για να του ευχηθώ χρόνια πολλά, καθώς διασχίζω λοιπόν τα Εξάρχεια, προσπερνάω ξανά και ξανά μιαν αφίσα: «Η Δημοκρατία δεν θα νικήσει». Απομακρύνομαι, λόγω πρεσβυωπίας, και την κοιτάω, ξανά και ξανά: όταν ακόμη δεν είχα πρεσβυωπία, αυτό το σύνθημα θα ήταν αδιανόητο. Αντιλαμβάνεσαι, Φώτο;