Μελαγχολικά αισιόδοξο

από τον Δρόμο της Αριστεράς

Μου αρέσει ιδιαίτερα ένα από τα τελευταία ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη. Πρόκειται για μια λαϊκή ιστορία που έμαθε ο Σεφέρης σε μια επίσκεψη στο Κάβο-Γάτα, στο Ακρωτήρι της Κύπρου, το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης.

Σήμερα το Κάβο-Γάτα ανήκει στη βρετανική βάση - κτήση όπως συμβαίνει και με την περιοχή της Δεκέλειας. Η Βρετανία ακόμα κατέχει περίπου το 8% της συνολικής έκτασης της Κύπρου. 

Ο Σεφέρης γράφει το ποίημα λίγο καιρό πριν κάνει την «δήλωσή του» ενάντια στην δικτατορία και όταν προβληματίζεται ότι «δεν μας παίρνει να χάσουμε μια ολόκληρη γενιά». Πεθαίνει δύο χρόνια μετά. Η κηδεία του μετατρέπεται σε αντιδικτατορική διαδήλωση. Σε λίγο ξεκινούν οι πρώτες φοιτητικές κινητοποιήσεις. Το 1973 το Πολυτεχνείο, το 1974 η μεταπολίτευση. Ένας μεγάλος ριζοσπαστισμός φυσά στην χώρα. Δεν χάθηκε μια ολόκληρη γενιά. Δεν γίνεται, όσο δηλητήριο και να υπάρχει… όση αλήθεια κι αν έχει η φράση του ποιητή «το κακό που απορροφάται υποσυνείδητα, αν μπορώ να το θέσω έτσι…».

Ρ. Ρ.

Οι γάτες τ’ Άι-Νικόλα

«Φαίνεται ο Κάβο-Γάτα...», μου είπε ο καπετάνιος
δείχνοντας ένα χαμηλό γιαλό μέσα στο πούσι
τ’ άδειο ακρογιάλι ανήμερα Χριστούγεννα,
«...και κατά τον Πουνέντε αλάργα το κύμα γέννησε την Αφροδίτη•
λένε τον τόπο Πέτρα του Ρωμιού.
Τρία καρτίνια αριστερά!»

Είχε τα μάτια της Σαλώμης η γάτα που έχασα τον άλλο χρόνο
κι ο Ραμαζάν πώς κοίταζε κατάματα το θάνατο,
μέρες ολόκληρες μέσα στο χιόνι της Ανατολής
στον παγωμένον ήλιο
κατάματα μέρες ολόκληρες ο μικρός εφέστιος θεός.
Μη σταθείς ταξιδιώτη.

«Τρία καρτίνια αριστερά» μουρμούρισε ο τιμονιέρης.

...ίσως ο φίλος μου να κοντοστέκουνταν,
ξέμπαρκος τώρα
κλειστός σ’ ένα μικρό σπίτι με εικόνες
γυρεύοντας παράθυρα πίσω απ’ τα κάδρα.

Χτύπησε η καμπάνα του καραβιού
σαν τη μονέδα πολιτείας που χάθηκε
κι ήρθε να ζωντανέψει πέφτοντας
αλλοτινές ελεημοσύνες.

«Παράξενο», ξανάειπε ο καπετάνιος.
«Τούτη η καμπάνα -μέρα που είναι-
μου θύμισε την άλλη εκείνη, τη μοναστηρίσια.
Διηγότανε την ιστορία ένας καλόγερος
ένας μισότρελος, ένας ονειροπόλος.»

Τον καιρό της μεγάλης στέγνιας,
-σαράντα χρόνια αναβροχιά-
ρημάχτηκε όλο το νησί•
πέθαινε ο κόσμος και γεννιούνταν φίδια.
Μιλιούνια φίδια τούτο τ’ ακρωτήρι,
χοντρά σαν το ποδάρι ανθρώπου
και φαρμακερά.

Το μοναστήρι τ’ Άι-Νικόλα το είχαν τότε
Αγιοβασιλείτες καλογέροι
κι ούτε μπορούσαν να δουλέψουν τα χωράφια
κι ούτε να βγάλουν τα κοπάδια στη βοσκή•
τους έσωσαν οι γάτες που αναθρέφαν.

Την κάθε αυγή χτυπούσε μια καμπάνα
και ξεκινούσαν τσούρμο για τη μάχη.
Όλη μέρα χτυπιούνταν ώς την ώρα
που σήμαιναν το βραδινό ταγίνι.
Απόδειπνα πάλι η καμπάνα
και βγαίναν για τον πόλεμο της νύχτας.

Ήτανε θαύμα να τις βλέπεις, λένε,
άλλη κουτσή, κι άλλη στραβή, την άλλη
χωρίς μύτη, χωρίς αυτί, προβιά κουρέλι.
Έτσι με τέσσερεις καμπάνες την ημέρα
πέρασαν μήνες, χρόνια, καιροί κι άλλοι καιροί.
Άγρια πεισματικές και πάντα λαβωμένες
ξολόθρεψαν τα φίδια μα στο τέλος
χαθήκανε• δεν άντεξαν τόσο φαρμάκι.

Ωσάν καράβι καταποντισμένο
τίποτε δεν αφήσαν στον αφρό
μήτε νιαούρισμα, μήτε καμπάνα.
Γραμμή!   
Τι να σου κάνουν οι ταλαίπωρες
παλεύοντας και πίνοντας μέρα και νύχτα
το αίμα το φαρμακερό των ερπετών.
Αιώνες φαρμάκι• γενιές φαρμάκι».

«Γραμμή!» αντιλάλησε αδιάφορος ο τιμονιέρης.

Γιώργος Σεφέρης , Τετάρτη, 5 Φεβρουαρίου 1969