 |
| (πηγή) |
«Σωστά ευαίσθητος, υγιής, κάτω από τη διδασκαλία των φίλων και των δασκάλων, μαζί με όλα τα άλλα αρνήθηκα τη «σοβαρή» μας μουσική, που η μισή ντυμένη με κουρέλια παρίστανε την Ευρώπη και η άλλη μισή με φουστανέλες την «αθάνατη Ελλάδα» μέσα από επαρχιακούς στρατώνες» (Μάνος Χατζιδάκις)
"Μακάριος όποιος αντικρύζει με την σοβαρότητα που της οφείλεται την τέχνη του Θεάτρου σκιών του Σωτήρη Σπαθάρη. (...) Μέσα από αυτήν την τέχνη, ξεδιπλώνεται η δύναμη του Έλληνα να ξεπερνά τα ανάποδα, ανεβαίνοντας από τα σκαλιά της εξυπνάδας, ως τα σκαλιά του ηρωισμού. Κι αυτό με μια ανθρωπιά κι έναν ανώτερο πολιτισμό που έχουν ταίρι του, μονάχα στην αληθινά μεγάλη τέχνη" (Άγγελος Σικελιανός)
Κι όταν ο λόγος του Σικελιανού απειλείται να χαθεί μέσα στον ευρωπαϊκό μεγαλοϊδεατισμό της δεκαετίας του 90, έρχεται ένας άλλος μεγάλος δημιουργός να στηρίξει τον Καραγκιόζη. Ο Γιάννης Τσαρούχης έλεγε πως έμαθε πολλά από τον Καραγκιόζη: Του επέτρεψε να δώσει μια εξήγηση για την κάθε Ρωμέικη φάτσα, αλλά και σε κάθε τι που έχει σχέση με την πραγματικότητα εδώ. Του επέτρεψε να μην είναι ένας επανελθών από το Παρίσι. Ο Καραγκιόζης, έλεγε, με τα αναρχικά και χοντρά του αστεία, του έδωσε τη δύναμη να αντιταχθεί στους εχθρούς του κάθε καλλιτέχνη: την διανόηση, τη φιλολογία, τον καθωσπρεπισμό" (από την εκπομπή του Άρη Χατζηστεφάνου 17/5/2009).
"Ο Γιάννης Τσαρούχης διαµορφώνει µια προσωπική εκδοχή της έννοιας της ελληνικότητας, την οποία προσεγγίζει µέσα από τη λαϊκή παράδοση, τον Καραγκιόζη και τον Θεόφιλο, τη βυζαντινή τέχνη και τα διδάγµατα του Κόντογλου, αλλά και την αισθητική και τις αρχές της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής, των τοιχογραφιών της Ποµπηίας, των πορτραίτων του Φαγιούµ." (Οδυσσέας Ελύτης)
Λάτρεις της Δύσης, απαξιώνουν πάντα την πολιτιστική κληρονομιά μας, που την χαρακτηρίζουν -υποτιμιτικά για αυτούς- ανατολίτικη... Αν κάτι κρατούν είναι μόνο η αρχαιότητα, αυτή δηλαδή που αγαπά κι η Δύση. Ό,τι έχει γεννήσει αυτός ο λαός εδώ και 2000 χρόνια είναι ποταπό (δεν είναι τυχαία η υποβάθμιση που υπάρχει στο Βυζάντιο και την εποχή της Τουρκοκρατίας). Για αυτούς, μετά την αρχαία Ελλάδα υπάρχει ο... εκσυγχρονισμός! Οτιδήποτε ελληνικό πρέπει να σβύσει, να αντικατασταθεί! Παραδείγματα; Χιλιάδες!
Ο ταμπουράς που ερχόταν από ιστορία χιλιάδων χρόνων, απαγορεύθηκε από τους δυτικολάτρες. Ο απόγονός του, το μπουζούκι, επίσης. Η λαϊκή γλώσσα εξοστρακίσθηκε απ' το κράτος για να επιβληθεί μια κατασκευασμένη γλώσσα των δυτικολάγνων λογίων. Χρειάστηκαν 150 χρόνια μάχης για να αναγνωρισθεί η γλώσσα του Ελληνικού λαού ως επίσημη γλώσσα του Ελληνικού κράτους!!! [Η αρχαία ελληνική εκτός ελληνικών σχολείων πια μπαίνει στα βρετανικά δημοτικά!] Sunday movies, με δυό ταινίες back to back λέει το κανάλι, το Μέγα γράφεται Mega, το αστέρι Star, Extra, Alter... Happy birthday to you και press room! Το καραβάκι των γιορτών έγινε έλατο! Το πανηγύρι των χορών, συναυλία των στριμωγμένων σε μια κερκίδα, οι γιορτές, πάρτυ, το κρασί της χαράς και του καημού, ουίσκι της κατανάλωσης και της εξάρτησης. O κάτοικος της μικρής κοινότητας έγινε βρισιά (χωριάτης)! Ο τρόπος ντυσίματος λοιδορήθηκε. Οι χοροί μας το ίδιο. Τα τραγούδια μας, οι τοπολαλιές μας...
Η λαϊκή αρχιτεκτονική στο πυρ το εξώτερον. Ωραίο είναι το Δυτικό! Και μόνο! Τα δυτικά σπίτια-κουτιά, κατάλληλα για το κλίμα της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης, μεταφυτεύθηκαν κι εδώ. Σε κλίμα που τις 300+ μέρες του χρόνου κάθεσαι έξω άνετα, οι αυλές εξαφανίσθηκαν και τα μπαλκόνια γίναν στενοί διάδρομοι! Το άσπρισμα της Άνοιξης με ασβέστη (που ξεπλένουν οι βροχές) για λιγότερη απορρόφηση θερμοκρασίας ξεχάστηκε. Η κάλυψη των σπιτιών με σκαλωτό σοβάτισμα ώστε να μειώνεται η επιφάνεια που βλέπει ο ήλιος, κι αυτό στα αζήτητα! Το φύτεμα στους κήπους -των λιγοστών στην Ελλάδα- φυλοβόλλων δένδρων που το καλοκαίρι προσφέρουν σκιά αλλά το χειμώνα γυμνά αφήνουν το ήλιο να περνά, πάει κι αυτό! Η πεζούλα της κοινωνικής συναναστροφής καταργήθηκε. Η πλατεία -κάθε χωριουδάκι είχε τουλάχιστον μία- από τόπος συνάντησης ανθρώπων και συναισθημάτων, έγινε απλώς τόπος συνάντησης οδών -κι ελάχιστες! Δείτε! Το χωριό μου (σαν κάθε χωριό), με 300 -κάποτε- κατοίκους είχε την μέσα, την κεντρική (πλάτσα) και την κάτω πλατεία. Πόσες χιλιάδες αντιστοιχούν στην πιο κοντινή σας;
Η καλλιεργημένη από τα 4000 εγκατάστασης στον ίδιο χώρο, νοοτροπία της αγρανάπαυσης για να υπάρξουν τα δώρα της γης και αύριο, πολεμήθηκε... Ακόμα και τα φυτά αυτού του τόπου απαξιώθηκαν προς δόξαν των όσων αρέσουν στη Δύση. Ο βασιλικός, ο δυόσμος, το γιασεμί, το νυχτολούλουδο, το γεράνι... τρε μπανάλ μον σερί... Εμείς θέλουμε εξωτικά, σαν τους αποικιοκράτες... Ξεριζώσαν κι οι δήμοι τις πικροδάφνες για να γεμίσουν τα πάντα με τις -τερατώδους κατανάλωσης νερού- αλλεργιογόνες λεύκες. Τα ελληνόπουλα στο σχολείο μάθανε ό,τι και τα γερμανάκια: πως το φθινόπωρο είναι η εποχή που πέφτουν τα φύλλα των δένδρων! Κι ίσως ακόμα το μαθαίνουν, δεν ξερω... Μια παραμορφωτική της αλήθειας εικόνα, που ξεκίνησε με τη μετάφραση αναγνωστικών από τα γερμανικά στα ελληνικά το 183τόσο! Συλλογική εικόνα πια τα πεσμένα φύλλα του φθινοπώρου, σωστή για τη κεντρική και βόρεια Ευρώπη όπου το 85% των δένδρων ρίχνουν τα φύλλα τους για να αντέξουν τους βαρείς χειμώνες, λάθος για την Ελλάδα που, μετά την καλοκαιρινή ξηρασία, το 85% των δένδρων αναζωογονούνται με τα πρωτοβρόχια.
Τα πάντα, ό,τι μα ό,τι είναι Ελληνικό μπήκε στο στόχαστρο των δυτικολατρών. Όχι αθώα! Έπρεπε τα πάντα να κατασυκοφαντηθούν για να περάσουμε στην εποχή των μαζικής παραγωγής (σε ρούχα, σπίτια, μουσικές, τρόφιμα κ.λπ.) και κατανάλωσης. Και διόλου τυχαία, αυτοί οι δυτικολάτρες κυριαρχούν σ' αυτόν τον τόπο από υπάρξεως του ελληνικού κράτους. Και διόλου τυχαία, οι αποφάσεις τους δεν στόχευσαν ποτέ στην εξυπηρέτηση αυτού του λαού αλλά στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων αυτών που δοξάζουν και υπηρετούν... Οι έλληνες μεσο/αστοί ποτέ δεν καλλιέργησαν έναν δικό τους πολιτισμό (εάν δεχθούμε βέβαια πως υπάρχει ελληνική αστική τάξη, πράγμα όχι και τόσο βέβαιο...) Κακοί μίμοι των αστικών τάξεων της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης παλιότερα, των αγγλοσαξώνων μετά, έρχονται σε επαφή με τον ελληνικό λαϊκό πολιτισμό μόνο και μόνο καταστρέφοντάς τον.
Ένα θαυμάσιο τέτοιο δείγμα (θαυμάσιο ως παράδειγμα, αλλά άθλιο ως γεγονός) είναι η καταστροφή του λαϊκού τραγουδιού όταν αυτό πέρασε στα χέρια των μεσο/αστών και νεόπλουτων μικροαστών στα χρόνια της μεγάλης ρεμούλας (70 μέχρι σήμερα). Το ντύσανε γκλαμουριά και υπογαστριακή στιχουργική και θαρρούν πως έχουν καλλιτέχνες (με ξενικούς πάντα χαρακτηρισμούς... απόλυτη σταρ, απόλυτος σταρ και της κακομοιριάς το κάγκελο!). Το αποτέλεσμα τραγικό. Όπως επί χούντας δυσφημίστηκε η παραδοσιακή μας μουσική επειδή ήταν σήμα κατατεθέν των γιορτών της χουντικής συμμορίας, έτσι κι επί νουδουπασοκιστάν δυσφημίστηκε το λαϊκό τραγούδι για τον ίδιο λόγο... Οι 100-200.000 κλέφτες της συμμορίας που έστησε το σύστημα ΠΑΣΟΚ-ΝΔ και διέλυσε την Ελλάδα απομυζώντας κάθε εθνικό πόρο, είχαν κι έχουν ως ναούς τους τα "πολιτιστικά κέντρα" (κατά τον ΠΑΣΟΚικό υπουργό Γιαννόπουλο) της απόλυτης ξεφτίλας: τα λαμέ σκυλάδικα, μια κυριλέ μετάλλαξη των πιο λούμπεν και παρακμιακών καταγωγίων της εθνικής των χιλιάδων νεκρών. Και το λαμέ σκυλάδικο ως "μουσική" τους.
Ένα είδος που έκλεψε το κορυφαίο λαϊκό όργανο, το μπουζούκι και αυτοχαρακτηρίσθηκε "λαϊκό τραγούδι" ενώ είναι ένας άθλιος αχταρμάς ποπίζουσας καθυστέρησης, κιτσάτης ροκιάς, ινδικοβορειοαφρικάνικης κλοπής με που-και-που κάποιες νότες από μπουζούκι. Α, τώρα τελευταία προστέθηκε η ραποειδής κατατονία και η έθνικ αστειότητα. (Οι απαξιωτικοί μου χαρακτηρισμοί δεν αφορούν βέβαια τα επιμέρους είδη, αλλά τον τρόπο -του μπλέντερ- που ανακατεύονται στο λαμέ "λαϊκό")
Κι είναι χαρακτηριστική η διαφορά... Στο λαϊκό τραγούδι της πόλης, κατά τον 20ο αιώνα, ενσωματώθηκαν δημιουργικά, όργανα, δρόμοι και ρυθμοί που φτάναν από τη Δύση. (Όπως είχε γίνει πολύ πιο πριν και στην παραδοσιακή λαϊκή μουσική της υπαίθρου με το κλαρίνο και το βιολί). Κοιτάξτε τι θαυμάσιες ρούμπες, μπολερό, βαλς, μάμπο, μαρς μέχρι και χαβάγιες γράψανε Τσιτσάνης, Ζαμπέτας, Μητσάκης, Θεοδωράκης κ.λπ. ενταγμένες απόλυτα στο ηχόχρωμα του λαϊκού αστικού τραγουδιού μας. Κοιτάξτε πόσο όμορφα και δημιουργικά ενσωματώθηκαν στις λαϊκές ορχήστρες το πιάνο, το ακορντέον, το κοντραμπάσο κ.λπ. προσθέτοντας όγκο κι αρμονία στη λαϊκή μουσική μας. Στο λαμέ "λαίκό" των μικροαστών απλά "μιξαρίστικαν" ήχοι, άκοπα, άτεχνα, κακόγουστα, κακόηχα...
Με αυτά και μ' αυτά, στις νεώτερες κυρίως ηλικίες, δημιουργήθηκε μια απέχθεια στο λαϊκό μας τραγούδι, με αποτέλεσμα να κυριαρχούν η λαϊκοποπιάδα από την μια μεριά και η λατρεία του ξένου (κατά 99% αγγλόφωνου) τραγουδιού από την άλλη. Κι αυτό έχει περάσει σε όλη την κοινωνία... Από τη μία όλοι οι εμπορικοί σταθμοί αναπαράγουν είτε τα σκυλάδικα είτε την χαζολαϊκοποπιάδα. Από την άλλη πιάνω για παράδειγμα έναν αριστερό σταθμό. Το 95% της μουσικής που βάζει είναι το "επαναστατικόν ροκ". [Ώπα βρε παιδιά... Πούθε η εξίσωση προοδευτικό=ροκ; Δεν ήταν μόνο το Γούνστοκ κι ο Μάης... υπό τους ήχους του καίγανε και σπαρτά κι ανθρώπους στο Βιετνάμ κι οι δημιουργοί του έπαιρναν δώρο αεροπλάνο στο μωράκι τους! Ο Ξυλούρης κι ο Τσιτσάνης ήταν λιγότερο αριστεροί από τον Λένον και την Γιόκο; Τι μας λέτε!] Ομοίως και μια αριστερή εφημερίδα... Για να μπει κάτι το ελληνικό στη στήλη της μουσικής της, πρέπει να είναι δυτικογενές! Ομοίως, στο τηλεοπτικό κανάλι του Ελληνικού Κοινοβουλίου, το 99% της μουσικής που εκπέμπεται είναι από την κεντρική και βόρεια Ευρώπη! Σπανίως θα μπει Σκαλκώτας, Καλομοίρης! Για λαϊκό... πλάκα κάνουμε; Όχι τυχαία, είμαστε η μοναδική χώρα που δεν υπάρχει αρχειοθετημένη η μουσική της! Αν δεν υπήρχαν φωτεινές ιδιωτικές πρωτοβουλίες (με απίστευτο προσωπικό κόστος σε όλα) όπως του Σίμωνα Καρρά, της Δώρας Στράτου, του Φοίβου Ανωγειανάκη, της Δόμνας Σαμίου, του Χρόνη Αηδονίδη, και άλλων γνωστών ή αφανών σκαπανέων, ένας μουσικός πολιτισμός με διαρκή τρισχιλιετή και βάλε εξέλιξη, θα είχε χαθεί!
Αγαπώ τραγούδια από όλο τον κόσμο. Όλα είναι μέρος της ομορφότερης τέχνης που γέννησε ο άνθρωπος, της ποίησης που τραγουδιέται! Αλλά κι όλοι οι γλωσσολόγοι συμφωνούν πως η ικανότητα της σκέψης και της έκφρασης στη μητρική σου γλώσσα δεν είναι συγκρίσιμη όσο κι αν έχεις εκπαιδευτεί, με μιας άλλης. (Ο Τσόμσκι το προχώρησε ακόμα παραπέρα... ούτε καν η εκφορά κάποιων φθόγγων). Καλά τα περί παγκόσμιας γλώσσας του τραγουδιού για να πουλάνε οι πολυεθνικές της μουσικής βιομηχανίας. Αλλά δεν αντέχω με τίποτα κανένα ρατσισμό και πολύ περισσότερο όταν εκπορεύεται από Έλληνες κατά του ελληνικού πολιτισμού...
Πίσω λοιπόν στην αφορμή αυτού του σημειώματος γιατί ξεστράτισα...
Ανιστόριτοι, ακαλλιέργητοι, μίμοι κακοί κάθε ξενόφερτης νοοτροπίας, λοιδορούν και πάλι τον πολιτισμό αυτού του τόπου. Αυτή τη φορά με αφορμή τη λαϊκή παράδοση του Θεάτρου Σκιών. Του Καραγκιόζη, που αναγνωρίσθηκε προσφάτως ως Τούρκος από την Ουνέσκο! Το 2004, στην τελετή έναρξης των Ολυμπιακών, ο Παπαϊωάννου είχε εντάξει -και σωστά!- στην πολιτιστική μας εξέλιξη και κληρονομιά τον Καραγκιόζη. Το τούρκικο υπουργείο πολιτισμού ξεκίνησε τότε εκστρατεία για να καθιερώσει διεθνώς την φιγούρα ως τουρκική. Και τα κατάφερε καθώς το δικό μας αδιαφόρησε...
Τα γράφω αυτά με αφορμή δυό άρθρα που διάβασα στο Βήμα. Ένα του -πάντα απαξιωτικού για οτιδήποτε ελληνικό αλλά σταθερού υποστηρικτή των συμμοριών που διέλυσαν αυτό τον τόπο- Γιάννη Μαρίνου και την απάντηση, σ' αυτόν και τους ομοίους του, του ζωγράφου Απόστολου Γιαγιάννου.
.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.
του Γιάννη Μαρίνου
από το ΒΗΜΑ 25/7/10
Η απόφαση της UΝΕSCΟ που αναγνώρισε ως Τούρκο τον Καραγκιόζη, αντί να προκαλέσει ανακούφιση, εξόργισε την επιλεκτικά ευαίσθητη Ελλάδα. Αποστερείται, λένε, έτσι η χώρα μας από μιαν άυλη φιγούρα της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Με κίνδυνο να δεχθώ και πάλι ποταμούς λάσπης, εγώ πληροφορήθηκα με ανακούφιση την απόφαση του διεθνούς αυτού πολιτιστικού οργανισμού να χρεώσει στα κουσούρια των πρώην δυναστών μας Οθωμανών και το καραγκιοζιλίκι. Γιατί εδώ και είκοσι χρόνια από τη στήλη αυτή στηλιτεύω την από μέρους των νεοελλήνων ηρωοποίηση του πρωταγωνιστή του Θεάτρου Σκιών και κυρίως την ανάδειξή του σε πρότυπο για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών μας.
Στο «Βήμα» τής 29.12.1991, αναλύοντας την άποψή μου ότι «αυτός ο κακομούτσουνος και κακομοίρης είναι η συμπύκνωση μερικών από τα πιο απεχθή και χυδαία ελαττώματα που γέννησε η ανθρώπινη ψυχή», επεσήμαινα: «Είναι πρώτα πρώτα τεμπέλης. Παριστάνει ότι δήθεν θέλει να δουλέψει και γι΄ αυτό κατά καιρούς επαγγέλλεται τα πάντα (φούρναρης,γιατρός, δικηγόρος, μάγειρας κτλ., χωρίς να έχει οποιαδήποτε σχετική γνώση, με μόνη πρόθεση να ξεγελάσει τους άλλους για να τα κονομήσει». Σταθερή επιδίωξή του να βγάλει λεφτά χωρίς να κοπιάσει. Αλλά όταν δεν αρκεί η απάτη καταφεύγει στην επόμενη εύκολη λύση, την κλοπή. Χωρίς μάλιστα να διστάζει να κατακλέβει τους κοντινούς του φίλους και συγγενείς (τον Χατζηαβάτη ή τον μπαρμπαΓιώργο). Ετσι, εκτός από τις αρετές της φιλοπονίας και της εντιμότητας, εξευτελίζει και την υψηλή ανθρώπινη αρετή της φιλίας. Χαρακτηριστικό σύμβολο των απεχθών αυτών χαρακτηριστικών του είναι το μακρύ του χέρι. Για να κλέβει ευκολότερα αλλά και για να δέρνει. Και μάλιστα όχι κάποιους κακούς ή εχθρούς αλλά τα ίδια τα παιδιά του και τον καλοκάγαθο και ανιδιοτελή φίλο του Χατζηαβάτη.
Ενα τέτοιο βρωμερό υποκείμενο είναι πολύ φυσικό να χαρακτηρίζεται από τη μέχρις εξευτελισμού αυτοταπείνωση έναντι των ισχυρών και τη βάρβαρη μεταχείριση των αδυνάτων. Είναι φυσικά και άδικος. Οσάκις «κονομήσουν» κάτι με τον Χατζηαβάτη, αναλαμβάνει τη μοιρασιά κατά τη γνωστή ρήση: «Τα δικά σου δικά μου και τα δικά μου δικά μου». Είναι και μισογύνης. Εκείνος τεμπελιάζει ή διδάσκει τα παιδιά του πώς να τον αντιγράψουν, ενώ η Καραγκιόζαινα ουδέποτε εμφανίζεται στη σκηνή αλλά κάπου στο βάθος κάνει όλες τις δουλειές του σπιτιού και δέχεται εντολές και βρισιές από τον τεμπελχανά σύζυγό της που είναι πάντα ξάπλα κατηγορώντας την άδικη κοινωνία.
Ως οικογενειάρχης δεν αρκείται στο να δίνει το κακό παράδειγμα στα παιδιά του. Τους παραδίδει καθημερινά και μαθήματα κλοπής και απάτης ως μέσου πλουτισμού χλευάζοντας την εργασία, την εντιμότητα, τα γηρατειά.
Ο Καραγκιόζης σε οποιαδήποτε άλλη χώρα του κόσμου θα ήταν το κορυφαίο παράδειγμα προς αποφυγήν. Στην Ελλάδα έχει υιοθετηθεί επισήμως ως πρότυπο διαπαιδαγώγησης των παιδιών μας. Με τέτοια καραγκιοζιλίκια δεν είναι περίεργο πώς καταντήσαμε ο παρίας των πολιτισμένων εθνών και αυστηρά εποπτευόμενος λαός ως κατ΄ επάγγελμα απατεώνας και διεφθαρμένος. Ας σημειωθεί ότι ορθώς φαίνεται πως διεκδίκησαν οι γείτονές μας την τουρκική ταυτότητά του. Στη γενέτειρά του Προύσα, στην είσοδο του μεγαλύτερου εκεί τεμένους, υπάρχει εντοιχισμένη η φιγούρα του Καραγκιόζη. Η εξήγηση που μου εδόθη από τον τούρκο ξεναγό ήταν ότι όταν ανεγείρετο το τζαμί ο Καραγκιόζης σύχναζε εκεί διηγούμενος τα ειδεχθή κατορθώματά του. Καθώς χλεύαζε την εργατικότητα των χτιστών προκαλούσε καθυστέρηση στην πρόοδο της ανοικοδόμησης. Ετσι είδε και απόειδε ο επόπτης του έργου και τον αποκεφάλισε.
Μετά τον επίσημο εκτουρκισμό του, μακάρι, απαλλασσόμενοι εμείς οι Ελληνες από την απεχθή κληρονομιά του, να πάψουμε πια να είμαστε έθνος καραγκιόζηδων. Αν δεν είναι αργά.
.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.
 |
| Αρχείο Μάνου Χατζιδάκι στο σπίτι του. Δίπλα στο όσκαρ που κάποτε είχε πετάξει (για αυτό και είναι με γυρισμένη πλάτη) η φιγούρα του Καραγκιόζη... |
Ο Καραγκιόζης και οι υβριστές του
Στο ελληνικό θέατρο σκιών Ελληνες και Τούρκοι και άλλοι λαοί, καταδικασμένοι από την Ιστορία να ζουν στον ίδιο χώρο, μας φανέρωναν τις αλήθειες της τραγικής τους συμβίωσης. Και ανάμεσά τους η απερίγραπτη μορφή του κοινωνικά ανυπότακτου πρωταγωνιστή, ο Καραγκιόζης, ζούσε και αυτός μεταξύ της καλύβας και του σαραγιού, έτοιμος να δημιουργήσει ή να καταστρέψει, να δράσει ή να αντιδράσει ή... στην ανάγκη να αποδράσει. Ηταν ο σύνδεσμος του μύθου με την πραγματικότητα, ήταν το πρόσωπο που κρατούσε τον διάλογο μεταξύ των ηρώων και του κοινού και δεν έπαψε να διαλέγεται και να συνομιλεί με αυτό. Η καλύβα και το σαράι, σύμβολα ενός συμβατικού χωροχρόνου, βαλμένα αντίστοιχα στο αριστερό και δεξιό άκρο της φωτεινής σκηνής, πλαισίωναν τις φιγούρες και έκλειναν στο μεταξύ τους διάστημα τη δράση τους. Μια δράση κυριολεκτικά διονυσιακή, που αμέσως μετά το κουδούνισμα- σήμα εναρκτήριο της παράστασης- και με τα πρώτα τραγούδια που συνόδευαν την εμφάνιση των ηρώων στη σκηνή απλωνόταν σε ομόκεντρα πεδία γοητείας εμπρός και πίσω από τον μπερντέ για να κυριεύσει τις καρδιές, για να μεταφέρει τον νου σε έναν νοητό χώρο, πολυδιάστατο και διαχρονικό.
Ο Καραγκιόζης σαρκάζει και αυτοσαρκάζεται. Ασχημος, καμπούρης, φαλακρός, χιλιομπαλωμένος και ξυπόλητος, δεν σκέφτεται πώς θα κλέψει τον πασά αλλά πώς θα ξεγελάσει την εξουσία και πώς θα βρει τρόπους για να επιβιώσει αυτός και η οικογένειά του στις δύσκολες συνθήκες.
Κάποτε, προτού φύγει σε ένα ταξίδι, έδωσε εντολή στην Αγλαΐα να δίνει για πρωινό στα παιδιά βούτυρο και μαρμελάδα. Και στην απάντησή της ότι δεν έχουν βούτυρο και μαρμελάδα, αποκρίθηκε: «Δεν πειράζει, εσύ να τους δίνεις!». Δεν μπορούμε να διανοηθούμε τη φράση «στείλ΄ τα να κλέψουν» ούτε καν «να ζητιανέψουν». Αλλωστε είναι γνωστό σε όλους το περίφημο: «Θα φάμε, θα πιούμε και νηστικοί θα κοιμηθούμε». Επίσης αξίζει να τονιστεί ότι στο ελληνικό θέατρο σκιών δεν υπάρχουν βωμολοχίες και σεξουαλικά υπονοούμενα, είτε στον λόγο είτε στην εικόνα. Ο ισχυρισμός ότι το πολύσπαστο, μακρύ χέρι του Καραγκιόζη αντικατέστησε ένα όργανο- μίμηση φαλλού- που χειριζόταν ο τουρκικός «Καραγκιόζης» στις παραστάσεις του είναι λανθασμένος. Τέτοιο πολύσπαστο χέρι διαθέτουν και ορισμένοι άλλοι πρωταγωνιστές. Αυτή η, ανατομικά αυθαίρετη, προσθήκη δίνει στις φιγούρες περισσότερη ευελιξία και εκφραστική δύναμη ώστε να εκτελούν τις δύσκολες σκηνές.
Στο πρόσφατο παρελθόν οι νεοέλληνες αστοί του Μεσοπολέμου εναντιώθηκαν με μένος στο δημοτικό και ρεμπέτικο τραγούδι, τη μεταβυζαντινή και λαϊκή εικονογραφία και σε καθετί το αληθινό και πηγαίο διέθετε ο λαϊκός πολιτισμός, γιατί αδυνατούσαν να διακρίνουν τις μνήμες και τις πληροφορίες συνεχείας που μετέφεραν από το μακρινό παρελθόν αυτού τού τόπου. Σήμερα (ωσάν η ιστορία της αυτοκαταστροφικής μανίας να επαναλαμβάνεται) υπάρχουν πολέμιοι του ελληνικού θεάτρου σκιών (κινούμενοι από καλπάζουσα νεωτερικότητα και τάσεις άκρατου εξευρωπαϊσμού ή ίσως από άγνοια) που χωρίς να το πολυσκέφτονται συμβάλλουν στη διάλυση και συντριβή κάποιων κρίκων της αλυσίδας που λέγεται κουλτούρα συνεχείας. Οταν αγνοείς και αρνείσαι το παρελθόν, όταν σβήνεις μέρος της ιστορίας σου, τότε υπονομεύεις άθελά σου το μέλλον. Τότε δίνεις το δικαίωμα σε κάποιους να ισχυριστούν τέρατα και σημεία για σένα και τη φάρα σου. Γιατί όχι, π.χ., να μη διατρανώσουν αυτοί ότι ο Αριστοφάνης ήταν σίγουρα ένας εξωγήινος που δεν άφησε καμία συνέχεια και καμία μνήμη σε αυτόν τον έρμο τόπο.
Το παρόν κείμενο επέχει θέση απάντησης στην αυθάδεια διαφόρων και ποικίλων υστερικών αφορισμών προς τον Καραγκιόζη, του τύπου «ο Καραγκιόζης είναι πορνογραφικό θέαμα», «ο Καραγκιόζης φέρει τα πιο απεχθή και χυδαία ελαττώματα που γέννησε η ανθρώπινη ψυχή», αφορισμών προς το θέατρο σκιών και κατ΄ επέκταση προς και εναντίον του λαϊκού πολιτισμού από τον οποίον διδάχτηκε αλλά και μόχθησε να αναδείξει μέγα πλήθος διανοουμένων, λογοτεχνών και καλλιτεχνών, Ελλήνων και ξένων.
Δυστυχώς σε αυτήν την εποχή ως τιμωρία απέναντι στην ύβριν φαίνεται να ισχύει μόνο η περιφρόνηση. Καθώς και ως μόνος τρόπος εξιλέωσης για τους μεταμεληθέντες υβριστές είναι η εκ μέρους τους ταπεινή και αβίαστη αίτηση για συγγνώμη, αποφεύγοντας έτσι το σχεδόν αδύνατο έργο της απάντησης στον Νίκο Εγγονόπουλο, στον Γιάννη Τσαρούχη, στον Γιώργο Σικελιώτη, στον Νίκο Χουλιαρά, στον Γιάννη Σκαρίμπα, στον Βασίλη Ρώτα, στον Μάνο Χατζιδάκι, στον Κάρολο Κουν, στον Γιώργο Λαζάνη, στον Γιώργο Αρμένη, στον Διονύση Σαββόπουλο, στον Ντάριο Φο, στον Ιάκωβο Καμπανέλλη, στον Γιώργο Ιωάννου, στον Μενέλαο Λουντέμη, στον Ηλία Πετρόπουλο, στον Γιώργο Σκούρτη, στον Διονύση Παπαγιαννόπουλο, στον Κώστα Χατζηχρήστο, στον Βασίλη Αυλωνίτη, στον Βασίλη Λογοθετίδη, στον Θανάση Βέγγο και σε ολόκληρο το ελληνικό θέατρο και σινεμά καθώς και σε ένα πλήθος ερευνητών.
ΥΓ.: Η σιωπή δεν είναι πάντα χρυσός. Πολλές φορές όταν έπεται κακόηχων θορύβων τους οποίους προκάλεσαν αυτοί που πρόκειται να σιωπήσουν, η σιωπή είναι ψευδάργυρος- κοινώς τενεκές.
.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.
 |
| Σωτήρης και Ευγένιος Σπαθάρης |
[Παρεμπιπτόντως... ο επικριτής του τεμπέλη Καραγκιόζη, δημοσίευσε 4 φορές -1990,1991,2005,2010- το ίδιο κείμενο με μικρές παραλλαγές!]
Ύστερα από μερικά χρόνια ο Ευγένιος Σπαθάρης θα απαντήσει με τον δικό του τρόπο, σε μια Ελλάδα που απορρίπτει ό,τι πιο αντικομφορμιστικό έχει γεννήσει η λαϊκή της παράδοση."
-Καραγκιόζη, που θα πας διακοπές εφέτος;
-Θα σκεφτώ... Χαβάη, Μπαχάμες, Χονολουλού... Πλάκα μου κάνεις βρε Χατζατζάρη; Ούτε μέχρι τη Λούτσα δεν φτάνουν τα λεφτά να πάμε!
-Καραγκιόζη μου δεν άκουσες την διαφήμιση που λέει πως μπορείς να πας διακοπές με πιστωτική κάρτα!
-Ναι αλλά αυτό που δεν λέει η διαφήμιση είναι ποιος θα την πληρώσει!
 |
| Έργο της ζωγράφου Μαρίνας Πετρή που γράφει στην ιστοσελίδα της: Οσοι αμφισβητούν την ελληνικότητά του ας ανατρέξουν στους διαλόγους του Αριστοφάνη, όπου εκεί ονομάζεται Γναθονίδης, και στον Βυζαντινό Πτωχοπρόδρομο. Εκτός από τον τύπο των θεατρικών διαλόγων ας παρατηρήσουν τη σχέση του ήρωα με τη γυναίκα και τα παιδιά του. Την περιγραφή της καλύβας του, τον τρόπο που ο άνεργος επιβιώνει... |
Καραγκιόζης (Σπαθάρης): Αυτοί παιδάκι μου δεν βλέπουν, δεν ακούν τίποτα. Δεν έχουν μάτια, δεν έχουν αυτιά, δεν έχουν τίποτα! Μόνο στόμα για να καταπίνουν!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου