Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς αιδώ

σκίτσο του Πάνου Μαραγκού από το Έθνος

του Κωστή Παπαϊωάννου

από Τα Νέα

Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Χρήστος Παπουτσής χαρακτήρισε υποκριτικές τις αντιδράσεις σχετικά µε την ανέγερση τείχους στον Εβρο. Δύσκολα θα µπορούσε κανείς να διαφωνήσει µαζί του, κυρίως σε διεθνές επίπεδο. Η «απορριπτικά χλιαρή» υποδοχή των εξαγγελιών του από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ελάχιστα πειστική όταν δεν προωθείται κάποια αναλογική κατανοµή των «µεταναστευτικών βαρών». Μοιάζουν επίσης υποκριτικές όσες χώρες, κρυπτόµενες πίσω από τη συµφωνία Δουβλίνο 2, επικρίνουν εκείνες που υφίστανται τη µεγαλύτερη πίεση ως πύλες εισόδου και αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στα ελάχιστα πρότυπα υποδοχής των παράτυπων µεταναστών. Υποθέτουµε ότι ο κ. υπουργός δεν συµπεριλαµβάνει τους φορείς προστασίας των δικαιωµάτων του ανθρώπου στους υποκριτικά αντιδρώντες. Αν ναι, ας συγχωρηθεί αυτή η λεκτική υπερβολή.

Η χώρα µας δεν βρίσκει την αλληλεγγύη που θα ανέµενε από άλλες χώρες της Ε.Ε. στην πίεση που συνεπάγεται ο µεγάλος αριθµός µεταναστών. Οσο δεν υιοθετείται µία πολιτική επιµερισµού του βάρους (burden-sharing) που ασκείται στις χώρες εισόδου και δεν αντιµετωπίζεται η µετανάστευση ως ζήτηµα ευρωπαϊκό, η Ελλάδα θα είναι πολύ δύσκολο να ανταποκριθεί πλήρως στις υποχρεώσεις της. Είναι µάλιστα χαρακτηριστικό ότι οι ελλειµµατικές εθνικές υποδοµές και διαδικασίες (που επιφέρουν τις γνωστές απαράδεκτες συνθήκες κράτησης των αλλοδαπών) αποτελούν παγίως αντικείµενο σφοδρής κριτικής διεθνών οργάνων και η βελτίωσή τους τίθεται ως προαπαιτούµενο για να υπάρξει διεθνής υποστήριξη. Ταυτόχρονα όµως η ελλιπής διεθνής υποστήριξη έχει επανειληµµένα χρησιµοποιηθεί από τη χώρα µας ως άλλοθι για τις ελλειµµατικές υποδοµές και διαδικασίες. Στο πλαίσιο αυτό, η πρόσφατη νοµοθέτηση ειδικής αυτοτελούς Υπηρεσίας Ασύλου συνιστά επιτέλους ένα εξαιρετικά σηµαντικό βήµα και ελπίζεται ότι δεν θα καθυστερήσει η λειτουργία της.

Προσωπική άποψη του γράφοντος είναι ότι δεν συµβαίνει το ίδιο µε την εξαγγελθείσα κατασκευή αποτρεπτικού της παράτυπης µετανάστευσης τείχους-φράχτη στον Εβρο. Φοβάµαι ότι λαµβάνουµε εν γνώσει µας ένα µέτρο αναποτελεσµατικό ως προς την ανάσχεση των µεγάλων µεταναστευτικών ροών αλλά αποτελεσµατικό ως προς την εξατοµικευµένη εξοντωτική εφαρµογή του. Οι µεγάλες ροές θα βρουν άλλους δρόµους και οι διακινητές θα βρουν τρόπο να κερδίσουν ακόµα περισσότερα χρήµατα. Οι µεµονωµένοι φτωχοδιάβολοι είναι εκείνοι που θα πέσουν στα σύρµατα. 

Μάλιστα, ενώ διακηρύσσεται ως σκοπός του τείχους η στεγανοποίηση των χερσαίων ανατολικών συνόρων, ταυτόχρονα το υπουργείο υπόσχεται διευκόλυνση της παροχής ασύλου. Σε ποιους; Πώς επί παραδείγµατι ο διωκόµενος από το καθεστώς του Ιράν θα ζητήσει άσυλο στη χώρα µας και µετά θα περάσει στην Ευρώπη; Μοιάζει άτοπη η υπουργική υπόσχεση, εκτός αν στα σχέδια του υπουργείου προβλέπεται κάποιο face control στο συρµατόπλεγµα. Πώς σκέπτεται το υπουργείο να αντιµετωπίσει το ζήτηµα των µεικτών ροών; Ανάµεσα στους «παράνοµους µετανάστες» – όπως κακώς τους αποκαλεί συλλήβδην ο κ. υπουργός – περιλαµβάνονται πρόσφυγες, οικογένειες, ασυνόδευτοι ανήλικοι. Εχουµε αποφασίσει να καταργήσουµε την πρόσβαση στο πολιτικό άσυλο; Είµαστε διατεθειµένοι να θέσουµε σε κίνδυνο τις ζωές των πιο ευάλωτων;

Η ανέγερση του τείχους αποτελεί περισσότερο κίνηση εντυπωσιασµού παρά ουσίας. Αν ήταν ενταγµένη σε µια συνολική πολιτική, όπως υποστηρίζεται, γιατί δεν την εξήγγειλε ο προκάτοχος του νυν υπουργού; Γιατί δεν περιελήφθη σε καµιά κυβερνητική εξαγγελία; Μα προφανώς διότι καµιά συνεκτική πολιτική δεν κρύβει φράχτες σαν άσους στο µανίκι και δεν προωθεί εύκολες λύσεις σε σύνθετα προβλήµατα.

Το τείχος και οι µεγαλόστοµες δηλώσεις «δεν θα µείνει κανένας παράνοµος» σηµατοδοτούν την προσαρµογή στο δοκιµασµένο σχήµα που θέλει την ασφάλεια φάρµακο διά πάσα νόσο.

Υιοθετείται το µανιχαϊστικό τεχνητό δίληµµα «θέλουµε µια χώρα ασφαλή ή ξέφραγο αµπέλι;» για να αποσπαστεί η προφανής, αλλά απλουστευτική, απάντηση. Ετσι η έννοια της ασφάλειας συρρικνώνεται σε µια µιντιακή ασπιρίνη για τη γενικευµένη οικονοµική και κοινωνική αποδιάρθρωση. Το τείχος συµβολικά περιφράσσει το τοπίο της κρίσης και όποιος προβάλλει αυτή την εικόνα σε µια κοινή γνώµη ευάλωτη και φοβισµένη προσφέρει κακές υπηρεσίες.

Προβάλλεται ως επιχείρηµα ότι η χώρα ασκεί κυριαρχικό της δικαίωµα φτιάχνοντας περιφράξεις. Ποιος είπε το αντίθετο; Προφανώς η Ελλάδα δικαιούται να το κάνει.  

Οµως συνεπάγεται µεγάλη ηθική ήττα η κυβερνητική θεώρηση της χώρας ως οικοπέδου και του µετανάστη ως εξωτερικού εχθρού - καταπατητή. Κάτι τέτοιο δείχνει διολίσθηση προς αξίες του αµερικανικού Νότου. Το τείχος, ένα µέτρο λογικής Σάρας Πέιλιν, αποτελεί σύµβολο έκπτωσης.  

Θυµίζει τον µεγάλο Αλεξανδρινό: «Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ µεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω µου έκτισαν τείχη».

 

- Ο Κωστής Παπαϊωάννου είναι πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώµατα του Ανθρώπου