Καταστροφική αναδιάρθρωση ή άρνηση πραγματικότητας;

σκίτσο του Πάνου Ζάχαρη

του Κώστα Καλλωνιάτη

από την Αυγή της Κυριακής

Την ίδια ώρα που οι αγορές δείχνουν πεισματικά αμετάπειστες στην ικανότητα διαχείρισης των χρεών της Ελλάδας και των περιφερειακών χωρών της Ευρώπης και ξένοι έγκυροι αναλυτές βεβαιώνουν για την ανάγκη και το αναπότρεπτο της αναδιάρθρωσης των χρεών, η ελληνική κυβέρνηση, η ελίτ της εγχώριας οικονομικής ηγεσίας (τράπεζες, ΣΕΒ κ.λπ.) και η Ε.Ε./ΕΚΤ/ΔΝΤ διαβεβαιώνουν πως δεν τίθεται παρόμοιο ζήτημα σήμερα και η Ελλάδα καλώς πορεύεται, αρκεί να υλοποιεί τις δεσμεύσεις που απορρέουν από το Μνημόνιο και το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμά της.

Η καθολική άρνηση των επισήμων -με ορισμένες ατομικές εξαιρέσεις, κυρίως Γερμανών- να συζητήσουν έστω την περίπτωση της ελληνικής αναδιάρθρωσης χρεών βασίζεται κυρίως σε τρεις παράγοντες:

Πρώτο, στο ότι το Μνημόνιο έχει αρχίσει να αποδίδει καρπούς (βλ. μείωση ελλείμματος και μεταρρυθμίσεις), δεύτερο, στο ότι η ελληνική οικονομία φέτος είναι σε καλύτερη κατάσταση από πέρσι (βλ. άνοδο εξαγωγών, μείωση μισθών - συντάξεων, εκκίνηση προγράμματος για καταπολέμηση φοροδιαφυγής και για μαζικές ιδιωτικοποιήσεις), τρίτο, στο ότι η ευρωπαϊκή και παγκόσμια ανάκαμψη βαθμιαία προοδεύει και θα διευκολύνει την έξοδο από την κρίση.

Στα επιχειρήματα αυτά προστίθενται ακόμη δύο σχετικά μεταξύ τους. Συγκεκριμένα προβάλλεται η εκτίμηση ότι οι ελληνικές και ευρωπαϊκές τράπεζες παραμένουν ακόμη εκτεθειμένες στα χρέη Ελλάδας - Ιρλανδίας - Πορτογαλίας και μία αναδιάρθρωση θα ήταν ιδιαίτερα καταστροφική γι’ αυτές και τα ασφαλιστικά ταμεία. Λόγος για τον οποίο στην πρόσφατη ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής του Μαρτίου αποφασίστηκε η όποια αναδιάρθρωση χρειαστεί να γίνει από χώρα που θα ζητήσει βοήθεια και θα επιβαρύνει τους ιδιώτες επενδυτές να γίνει όταν καθιερωθεί ο Μόνιμος Μηχανισμός Διάσωσης το... 2013!

Το πρόβλημα είναι ότι κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί λογαριάζουν χωρίς τον ξενοδόχο της πραγματικής παγκόσμιας καπιταλιστικής οικονομίας έχοντας την αυταπάτη πως μπορούν να διαχειριστούν την κρίση της με βάση τα στενά ιδιωτικά και εθνικά ή περιφερειακά τους συμφέροντα. Τα γεγονότα τούς έχουν προ πολλού ξεπεράσει και κανείς δεν θα περιμένει μέχρι το 2013 για να βάλει σε τάξη ο Μηχανισμός τα χρέη.

Η παγκόσμια οικονομία, που ξεκίνησε από πέρσι μία υποτονική και πολύ άνισα κατανεμημένη ανάκαμψη (υποδεέστερη σε δυναμική κάθε ιστορικά προηγούμενης), χωρίς να έχει λύσει κανένα από τα διαρθρωτικά της προβλήματα βρίσκεται ήδη μπροστά σε ένα φάσμα απειλών ικανών να την εκτροχιάσουν σε μία δεύτερη και σαφώς μεγαλύτερη χρηματοπιστωτική κρίση: κρίση χρεών σε περιφερειακή Ευρώπη, γενικευμένη γεωπολιτική αποσταθεροποίηση Μ. Ανατολής και Β. Αφρικής με σοβαρότατες επιπτώσεις στη τιμή του πετρελαίου και ενδεχομένως στο διεθνές εμπόριο, πυρηνική και οικονομική καταστροφή στην Ιαπωνία, κίνδυνοι διάρρηξης φούσκας σε Κίνα αλλά και τις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές.

Κορωνίδα στο χάος η νέα διαφαινόμενη κρίση της αμερικανικής αγοράς ακινήτων (νέα πτώση τιμών) και το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα και χρέος των ΗΠΑ, που πλέον φοβίζει μεγάλους θεσμικούς επενδυτές με συνέπεια την έξοδο από δολαριακούς τίτλους και τον κίνδυνο πιστοληπτικής υποβάθμισης των ΗΠΑ!

Κανένας από αυτούς τους παράγοντες δεν υπήρχε ή δεν ήταν τουλάχιστον ορατός ένα χρόνο πριν. Και είναι αυτή ακριβώς η επιδείνωση των συνθηκών λειτουργίας της παγκόσμιας οικονομίας που δεν επιτρέπει καμία αισιοδοξία για συμβατικές διαχειριστικές λύσεις στο πρόβλημα του ελληνικού χρέους. Είτε αυτή αφορά την περιστασιακή αύξηση των ελληνικών εξαγωγών από χαμηλά επίπεδα (βλ. ανατίμηση ευρώ) είτε αφορά τη φαντασίωση μαζικών αποκρατικοποιήσεων ύψους 50 δις ευρώ.

Τα πράγματα είναι πιο απλά απ’ όσο παρουσιάζονται. Η κρίση είναι όλη μπροστά μας και η αναδιάρθρωση (δηλαδή το γενναίο κούρεμα, όχι η απλή επιμήκυνση) όφειλε να είχε ήδη συντελεστεί όσο επώδυνη και εάν είναι για εγχώριες και ξένες τράπεζες και δανεισμένες από αυτές επιχειρήσεις.

 Ας δούμε τι λένε μερικά πιο ανοιχτά μυαλά ξένων αναλυτών.

«Η ελληνική κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται να προχωρήσει σε μία αναδιάρθρωση σήμερα. Η προσέγγισή της είναι να περιμένει με την ελπίδα πως τα πράγματα θα βελτιωθούν. Το πρόβλημα είναι ότι κάθε μέρα που περνά η επιλογή της γίνεται όλο και πιο άβολη» (Daniel Gross, διευθυντής του Center for European Policy Studies στις Βρυξέλλες).

«Οι περισσότεροι ευφυείς άνθρωποι γνωρίζουν πως πρέπει να υπάρξει μία σημαντική αναδιάρθρωση προκειμένου να μειωθεί το βάρος (του χρέους) που επωμίζεται η Ελλάδα, και δεν μιλάμε για μία ανώδυνη επιμήκυνση της ωρίμανσης του χρέους, αλλά για τη διαγραφή ενός μεγάλου μέρους αυτού. Η ανησυχία μου είναι πως όσο περισσότερο το αφήνουν αμείωτο τόσο ισχυρότερος γίνεται ο ευρωσκεπτικισμός. Όταν τελικά αποφασίσουν να αναδιαρθρώσουν το χρέος, τότε θα είναι πολύ αργά» (Charles Grant, διευθυντής του Center for European Reform, Λονδίνο).

«Η μετάδοση (της κρίσης χρεών) είναι ξεκάθαρα ένα πολύ σοβαρό ζήτημα. Κανείς ορθολογικός άνθρωπος δεν θα συνηγορούσε υπέρ μιας αναδιάρθρωσης, εάν αυτή μπορεί να αποφευχθεί. Οποιαδήποτε αναδιάρθρωση πρέπει να γίνει οφείλει να συντελεστεί πριν από το 2013. Διαφορετικά θα είναι πολύ περισσότερο επώδυνη. Σε κάποιο στάδιο κανείς πρέπει να καταγράφει τις ζημιές του» (Andre Sapir, ανώτερος αναλυτής στην ευρωπαϊκή “δεξαμενή σκέψης” για θέματα οικονομικής πολιτικής Bruegel, Βρυξέλλες).

Δύο λόγους επικαλούνται οι οικονομολόγοι αυτοί για το ταχύτερο δυνατό κούρεμα του ελληνικού χρέους. 

• Πρώτον, ότι μέχρι το 2013 το ελληνικό χρέος θα έχει ανέλθει στο 160% του ΑΕΠ, ποσοστό διπλάσιο από αυτό που οι οικονομολόγοι θεωρούν βιώσιμο για μία οικονομία. 

• Δεύτερο, γιατί έως το 2013 πάνω από το μισό του ελληνικού χρέους θα έχει περάσει στα χέρια της Ε.Ε. και του ΔΝΤ με συνέπεια, ακόμη και εάν διαγραφεί το σύνολο του ιδιωτικού χρέους, να μην επαρκεί αυτό για να επανέλθει η χώρα σε ατραπό βιώσιμης ανάπτυξης. 

Καταστροφική, λοιπόν, για αρκετούς η αναδιάρθρωση του χρέους, καταστροφικότερη όμως για τους Έλληνες εργαζόμενους η άρνηση και αναβολή της.