Ο παροξυσμός του κακού φέρνει το καλό...

του Γιάννη Σχίζα
από Oikoniki Pragmatikotita

Στη χώρα μας η άποψη περί «δημοσιοϋπαλληλικού υπερπληθυσμού» διατυμπανιζόταν για κάμποσα χρόνια από εφημερίδες όπως η Ημερησία, Το Βήμα, Το Έθνος κ.λπ. Όμως η απογραφή των δημοσίων υπαλλήλων τον Ιούλιο του 2010 έβαλε τα πράγματα στη θέση τους, καθώς αποδείχτηκε περίτρανα πως οι Έλληνες δημόσιοι υπάλληλοι είναι συνολικά 768 χιλιάδες, δηλαδή αρκετά λιγότεροι από τους 1,1 εκατ. και βάλε, που διατυμπάνιζαν οι ψευδολογούντες νεοφιλελεύθεροι...

Ο νεοφιλελευθερισμός φυσικά δεν έπαψε να επιδιώκει την κατεδάφιση του δημόσιου τομέα, εν μέρει ευθέως αλλά προπάντων υπογείως, με την υπονόμευση, την αποδιοργάνωση και τελικά το σαμποτάρισμα διαφόρων υπηρεσιών, με άμεσο στόχο την παραγωγή πολιτικών επιχειρημάτων υπέρ της ιδιωτικοποίησης...

Στην Ελλάδα και διεθνώς η τάση προς το «λιγότερο» κράτος ισοδυναμούσε ουσιαστικά με συρρίκνωση της πολιτικής εξουσίας και αντίστοιχα περιορισμό των δικαιωμάτων του λαού, προς όφελος των επιχειρήσεων. «Μαθηματικό όριο» αυτής της κατάστασης θα ήταν το μηδενικό κράτος και η φεουδαρχία των επί μέρους κεφαλαίων... 

Ο αγώνας όμως συνεχίζεται, ο ενεστώς χρόνος απέχει από το χειρότερο, η νεοφεουδαρχία της πλήρους ιδιωτικοποίησης παραμένει εφιάλτης. Μπορούμε ακόμη και να αισιοδοξούμε, ως χρήστες ενός γνωμικού του Λε Κορμπυζιέ: Ο παροξυσμός του κακού φέρνει το καλό... 

Τα τελευταία χρόνια υποφέρει κανείς ακούγοντας διάφορους σπουδαιοφανείς να αποφαίνονται περί της αναποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα. Και τούτο γιατί:

• Η αποτελεσματικότητα ή μη αποτελεσματικότητα δεν κρίνεται από ειδικές περιπτώσεις διαφθοράς, αλλά από ένα σύνολο «εκατέρωθεν» περιπτώσεων, δημοσίων και ιδιωτικών...

• Η αποτελεσματικότητα δεν κρίνεται από μια στιγμιαία απεικόνιση των πραγμάτων, αλλά από μια διαχρονική «φιλμογράφηση» των επιδόσεων του δημόσιου τομέα.

• Η αποτελεσματικότητα δεν κρίνεται μόνο από τη στενή οικονομική αποδοτικότητα του Δημοσίου, αλλά και από την ποιότητα του προϊόντος που παράγει και τις περιβαλλοντικές ή άλλες επιπτώσεις που έχει στην κοινωνία...

• Η αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα είναι ένα πράγμα, η πολιτική διαφθορά κάτι άλλο! Όταν αξιολογούμε το πρώτο δεν πρέπει να μπουρδουκλωνόμαστε με το δεύτερο!

• Η αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα δεν μπορεί να κρίνεται σε σχέση με τις βραχυχρόνιες επιδόσεις του ιδιωτικού τομέα. Στο ζήτημα πρέπει να συνεκτιμάται το ότι μακροχρόνια η ιδιωτική πρωτοβουλία συνδέεται με την υποβάθμιση της ποιότητας του προϊόντος ή την αύξηση της τιμής του – στην περίπτωση μονοπωλιακών διαρθρώσεων.

• Στην αποτελεσματικότητα του δημόσιου τομέα θα έπρεπε να προσμετρώνται οι ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, η σχετική ασφάλεια των απασχολουμένων, τα μικρότερα ωράρια και η παροχή ελεύθερου χρόνου, ο οποίος μεταφράζεται σε ποιότητα ζωής, πολιτισμό και κοινωνική παραγωγή – αξιολογότατη, έστω και αν διαφεύγει των στατιστικών και του ΑΕΠ...

• Στην αποτελεσματικότητα του Δημόσιου θα πρέπει να προσμετράται η ακτινοβολία που έχει στην ολότητα των εργασιακών σχέσεων!

Έχοντας από καιρού σιχαθεί το αριστεροειδές που πιπιλίζει τα επιχειρήματα της πλέον κανιβαλικής δεξιάς περί της εύρυθμης λειτουργίας του ιδιωτικού τομέα σε αντίθεση με τον κρατικό, παρατηρώ με χαρά τις βολές έγκυρων αναλυτών κατά της «αντικρατικής» επιχειρηματολογίας. Γράφει λόγου χάρη ο Δημήτρης Καζάκης στο Ποντίκι (13.1.2011):

«Όλοι αυτοί που σήμερα ξεσπαθώνουν ενάντια στο Δημόσιο δεν νοιάζονται να επανορθώσουν αδικίες, καταχρηστικές πρακτικές και αθλιότητες που συνδέονται με το γεγονός ότι το κράτος και γενικά ο δημόσιος τομέας έχει θεσμοθετηθεί ως λάφυρο του εκάστοτε κυβερνώντος κόμματος...»

Εξ άλλου ο Γιώργος Δελαστίκ (Έθνος, 20.1.2011) αναφέρεται στην πρόσφατη επίθεση του συντηρητικού περιοδικού Economist – σχεδόν ένα μανιφέστο! – εναντίον των δημοσίων υπαλλήλων και εναντίον όλου του δημόσιου τομέα στις ανεπτυγμένες χώρες:

«Το μανιφέστο αυτό αποδεικνύει με έμμεσο τρόπο ότι όλες οι κατηγορίες εναντίον των Ελλήνων δημοσίων υπαλλήλων που ενορχηστρώνει ο προπαγανδιστικός μηχανισμός της κυβέρνησης, βάσιμες και αβάσιμες, χρησιμοποιούνται ως πρόσχημα για να επιτευχθούν άλλοι στόχοι, εντελώς άσχετοι με την απόδοση και την παραγωγικότητα του δημόσιου τομέα»...

Το συγκεκριμένο έντυπο έχει διακριθεί για τις μισάνθρωπες επιδόσεις του ήδη από την «παλαιοφιλελεύθερη» περίοδο. Λόγου χάρη το 1848, όταν ψηφιζόταν στην Αγγλία ο «Νόμος για την Δημόσια Υγεία», ο Economist εξέφραζε «φιλοσοφικές» αντιρρήσεις του είδους:

«Η δυστυχία και το κακό είναι κληροδοτήματα της φύσης και δεν είναι δυνατόν να εξαλειφθούν...»*.

Πριν από μερικά χρόνια το έντυπο αυτό με άφησε σύξυλο, όταν σε ένα και το αυτό τεύχος υπογράμμιζε τη μεγάλη ευρωπαϊκή ανεργία (εξώφυλλο) ενώ σε εσωτερικές σελίδες τόνιζε την ανάγκη εισαγωγής μεταναστών για την οικονομία!

Ο νεοφιλελευθερισμός είχε πάντοτε ιδιαίτερη προτίμηση στις «επιστημονικές» πόζες, καθότι διά μέσου αυτών παρουσίαζε τις πολιτικές προτάσεις του τόσο «αντικειμενικές» όσο και ο νόμος της παγκόσμιας έλξης... Ταυτόχρονα έτεινε σταθερά να «υποδαυλίζει» τον φθόνο των πιο κομπλεξικών και πολιτικά μυωπικών στρωμάτων απέναντι στους δημοσίους υπαλλήλους: Εκτρέποντας ουσιαστικά τη προσοχή τους – από τα εξωφρενικά εισοδήματα των πλουσίων, στα εισοδήματα των «όμορων» κλάδων εργασίας...

* Leonardo Benevolo, Παντελής Λαζαρίδης: «Βιομηχανική επανάσταση - βιομηχανική πόλη», εκδόσεις Νέα Σύνορα, σελ.279

- Το κείμενο το είδα στο Ανεμογκάστρι