Ο "καλός άνθρωπος" της καρδιάς μας

από την Αυγή

Με βέσπα ή με μια από τις παλιές τρίκυκλες μοτοσικλέτες με το καλάθι, με εκείνο το ανεπανάληπτο πικρό χαμόγελο στα χείλη, θα έφτασε ήδη στον παράδεισο των μεγάλων δημιουργών, κοντά στον Τσάπλιν, τον Μπάστερ Κίτον, τους αδελφούς Μαρξ, ο δικός μας "καλός άνθρωπος" Θανάσης Βέγγος, που έφυγε από κοντά μας χθες τα ξημερώματα στην εντατική του νοσοκομείου "Ερυθρός Σταυρός" σε ηλικία 84 ετών.

Γεννήθηκε στο Νέο Φάληρο τον Μάιο του 1927. Ο πατέρας του δούλευε στο εργοστάσιο της Ηλεκτρικής Εταιρείας εκεί κοντά και με την αποχώρηση των Γερμανών συμμετέχει στη μάχη για τη διάσωσή του. Λίγο αργότερα θα απολυθεί από εκεί ως αριστερός... Ο γιος του Θανάσης το 1948 εξορίζεται στη Μακρόνησο, όπου έμεινε για δύο χρόνια. Εκεί γνωρίστηκε με τον σκηνοθέτη Νίκο Κούνδουρο, γνωριμία που οδήγησε στην πρώτη του εμφάνιση στο σινεμά το 1954 με την ταινία "Μαγική Πόλις" του σκηνοθέτη.

Στη συνέχεια έπαιξε μικρούς αλλά χαρακτηριστικούς ρόλους σε ταινίες όπως "Ο δράκος", "Μανταλένα", "Ο Ηλίας του 16ου", "Ποτέ την Κυριακή", ενώ παράλληλα εργάστηκε και ως φροντιστής στα πλατό, "παιδί για όλες τις δουλειές".

Ο Γιώργος Σαββίδης είναι ο πρώτος που επισημαίνει το μεγάλο ταλέντο του Θανάση Βέγγου, το 1962 στο "Βήμα", στην κριτική του για το "Ψηλά τα χέρια, Χίτλερ" του Ροβήρου Μανθούλη: 

"Το 'Ψηλά τα χέρια, Χίτλερ' δεν είναι μόνο η καλύτερη ελληνική ταινία που μπόρεσε να γίνει έως σήμερα για την Κατοχή, αλλά και η πρώτη ολοκληρωμένη χρησιμοποίηση του μεγαλύτερου κωμικού ταλέντου της ελληνικής οθόνης, του κ. Θανάση Βέγγου... του οποίου αναδεικνύονται θαυμαστά όλες οι μεγάλες αρετές: θέρμη, ακρίβεια, ευφυΐα, φαντασία".

Βήμα - βήμα ο Θανάσης Βέγγος δημιούργησε τον "δικό του" χαρακτήρα, τον πονετικό "απόγονο του Καραγκιόζη", όπως έχει χαρακτηριστεί, μέσα από ρόλους πλασιέ, σερβιτόρου, μικροκομπιναδόρου, άκακου καταφερτζή, του ανθρώπου που μονίμως τρέχει για να γλιτώσει, μια κινηματογραφική περσόνα που απογειώθηκε εντελώς στις δικές του παραγωγές και σκηνοθεσίες, όταν το 1964 ιδρύει την εταιρεία του "ΘΒ - Ταινίες γέλιου". Μέσα σε λίγα χρόνια όμως, και παρά την εμπορική επιτυχία ταινιών όπως "Θου-Βου, φαλακρός πράκτωρ, επιχείρησις Γης Μαδιάμ", "Ποιος Θανάσης" κ.ά., θα οδηγηθεί στην οικονομική καταστροφή. Με χρέος 4.000.000 δραχμές, ιλιγγιώδες ποσό για την εποχή εκείνη, θα αναγκαστεί να εκχωρήσει τις ταινίες του στον Φίνο και θα ξεχρεώνει από τότε και για πολλά χρόνια τη δημιουργική του "τρέλα", που μένει όμως σαν αξεπέραστο μνημείο του πιο απολαυστικού κινηματογραφικού σουρεαλισμού.

Ίσως η "μεγάλη στιγμή" της ομόθυμης αναγνώρισης είναι στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1971, με τη συνεργασία του με τον Ντίνο Κατσουρίδη (συνεργασία που θα έχει μακρά πορεία) στην ταινία "Τι έκανες στον πόλεμο, Θανάση;", που απέσπασε πλήθος βραβείων.

Μετά από διάλειμμα αρκετών ετών επιστρέφει στο σινεμά το 1991 με την ταινία του Παντελή Βούλγαρη "Ήσυχες μέρες του Αυγούστου" (θα συνεργαστεί με τον Βούλγαρη ξανά το 1998 στο "Ολα είναι δρόμος"), ενώ πρωταγωνίστησε και σε πολλές τηλεοπτικές σειρές. Συνολικά εμφανίστηκε σε περισσότερες από 125 ταινίες σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του.

Το 1997 "κατεβαίνει" στην Επίδαυρο στον ρόλο του Δικαιόπολι στους "Αχαρνής" και το 2001 στην "Ειρήνη" του Αριστοφάνη.

Δηλώσεις έκαναν ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, ο πρόεδρος της Ν.Δ. Αντώνης Σαμαράς, ο υπουργός Πολιτισμού Π. Γερουλάνος, το ΚΚΕ, η Δημοκρατική Αριστερά, οι Οικολόγοι Πράσινοι, η ΚΟΕ, το Μέτωπο Αλληλεγγύης και Ανατροπής και το Λιμάνι της Αγωνίας.

Ο πρόεδρος της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξης Τσίπρας δήλωσε για τον θάνατο του Θανάση Βέγγου:

"Η Ελλάδα έχασε τον καλό της άνθρωπο. Ο Θανάσης Βέγγος ήταν το πρόσωπο που μπόρεσε στη ζωή, στο σανίδι και στο πανί να αποδώσει με τον πιο αληθινό τρόπο την ελληνική κοινωνία και την πολυτάραχη ιστορία των τελευταίων δεκαετιών. Βιοπαλαιστής και Μακρονησιώτης, αυτοδίδακτος και σπουδαίος ηθοποιός, σεμνός και ευγενής, ήταν η χαρακτηριστικότερη μορφή του λαϊκού πολιτισμού και της κουλτούρας.

Δεν είναι τυχαίο που αγαπήθηκε τόσο πολύ από όλες τις γενιές που είχαν την τιμή να παρακολουθήσουν την πορεία και το έργο του. Όλοι και όλες μας είμαστε τυχεροί που υπήρξε και περπάτησε δίπλα μας. Καλό ταξίδι, Θανάση μας".

Η κηδεία του Θανάση Βέγγου θα γίνει σήμερα στις 2 μ.μ. από τον ιερό ναό Αγίας Μαρίνας Θησείου.