Η ώρα να φεύγουν

σκίτσο του Στάθη από την Ελευθεροτυπία

του Κώστα Βεργόπουλου

από την Ελευθεροτυπία (3/6)

Πραγματική δημοκρατία τώρα! Οι πλατείες γεμίζουν στην Ελλάδα, όπως στην Ισπανία, αλλά επίσης σε όλο και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Η γενίκευση της λιτότητος στην Ευρώπη εισπράττεται παντού ως έλλειμμα δημοκρατίας και ελευθερίας.

Ωστόσο, υπάρχει άραγε παρόμοιο έλλειμμα στη χώρα μας, 37 χρόνια μετά την ανατροπή της στρατιωτικής δικτατορίας και τη μεταπολίτευση του 1974; Εάν τόσο πολλοί αισθάνονται ότι δεν ακούγονται σε ζητήματα που τους αφορούν άμεσα, τότε το πρόβλημα δεν είναι φανταστικό, αλλά υπαρκτό.

Η δημοκρατία δεν είναι αυτάρεσκη: οφείλει ακόμη να πείθει τους πολίτες ότι είναι αληθινή και δίκαιη. Εάν οι μη ακουόμενοι προέρχονται από όλα τα στρώματα της κοινωνίας, τότε ενέχεται για ιδιοτελή αυτισμό όχι μόνον το πολιτικό σύστημα, αλλά επίσης το οικονομικό και το κοινωνικό. Εάν υπάρχει έλλειμμα ελευθερίας και δημοκρατίας, δεν καταθέτουν γι΄ αυτό οι άρχοντες, οι άνθρωποι της εξουσίας, κυβέρνησης και αντιπολίτευσης, ούτε οι επικοινωνιολόγοι τους, αλλά οι αρχόμενοι, η κοινωνία, ο λαός.

Κύριο πρόβλημα, που αναδεικνύουν οι «αγανακτισμένοι» στην Ισπανία και σε εμάς, είναι η χειραγώγηση της κοινής γνώμης από τα μέσα επικοινωνίας και τα συναφή συμφέροντα. Οι φωνές και γνώμες διατυπώνονται ελεύθερα, όμως είναι ήδη προκατασκευασμένες από τις συνθήκες αλλοτρίωσης, που διέπουν το πεδίο της πληροφόρησης.

Η κατευθυνόμενη παραπληροφόρηση δεν συνιστά δημοκρατία, αλλά ευτελή και απατηλή απομίμησή της. Με την επιβολή αντικοινωνικών επιλογών, που παρουσιάζονται πάντα ως δήθεν «αναγκαστικός μονόδρομος», και την αλαζονική αδιαφορία των ηγετικών ομάδων για το «πολιτικό κόστος», ο δημοκρατικός πλουραλισμός και ο διάλογος έχουν εκλείψει, οι κοινωνίες καταβυθίζονται στο σημερινό έλλειμμα ορατότητος.

Οταν κλείνουν περισσότερες θέσεις απασχόλησης από όσες ανοίγουν, προνομιακά θύματα είναι οι νεανικοί και γυναικείοι πληθυσμοί, οι κοινωνικά αδύναμοι, για τους οποίους το μέλλον σβήνει. Το δημοκρατικό και κοινωνικό πρόβλημα αγριεύει από τη στιγμή που το ξεζούμισμα των νέων, προτού αρχίσουν τη ζωή, αναγορεύεται σε δήθεν «αναγκαστικό μονόδρομο», για κάποια υποθετική ανταγωνιστικότητα και εξυγίανση.

Ζητείται σήμερα από τους νέους να αναβάλουν επ΄ αόριστον την ενηλικίωσή τους, να σέρνονται στο περιθώριο της ζωής, σε συνθήκες ισόβιας επισφάλειας, εν ονόματι κυβερνητικών στόχων, που δεν πλησιάζουν, αλλά απομακρύνονται όλο και περισσότερο, και αυτό όχι επειδή αθετούνται οι κυβερνητικές δεσμεύσεις, αλλά αντίθετα επειδή αυτές τηρούνται με ιδιαίτερο ζήλο και υπό ευρωπαϊκή επιτήρηση. Η σαρωτική επέκταση της ανεργίας και της φτώχειας, οι περικοπές εισοδημάτων, μισθών και συντάξεων δεν προσφέρουν όραμα για μέλλον, αλλά αντίθετα τροφοδοτούν εφιάλτες, απόγνωση και φρίκη, ιδίως σε όσους έχουν να ονειρευτούν τη ζωή από την αρχή της.

Δεν είχαν προετοιμαστεί οι νέοι ότι θα ξόδευαν τη ζωή τους σε συνθήκες ισόβιου εξανδραποδισμού, ως υποζύγια των πιστωτών κάποιας εικονικής ευμάρειας που προηγήθηκε, από την οποία άλλοι επωφελήθηκαν και συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να επωφελούνται με την ανισότητα στις θυσίες, με τις νόμιμες φοροασυλίες, τις χρηματοπιστωτικές μεταμορφώσεις. Το σημερινό οικονομικό πρόγραμμα για τον υποθετικό έλεγχο του δημόσιου ελλείμματος και του χρέους πάσχει και είναι αναποτελεσματικό. Ομως, είναι επίσης κοινωνικά άδικο και συνεπώς αντιδημοκρατικό και κατ΄ εξοχήν αντινεανικό.

Πέρα από το άστοχο οικονομικό μέρος, τα λαμβανόμενα μέτρα οξύνουν την αδικία και το έλλειμμα πραγματικής δημοκρατίας, ιδίως εις βάρος των νεανικών και κοινωνικά αδύναμων κατηγοριών. Οσοι δεν έλαβαν κανένα απολύτως μέρος στη «γιορτή» της πρόσφατης δεκαετίας, υποχρεώνονται σήμερα να καλύψουν από το υστέρημά τους τα ταμειακά κενά που δημιούργησαν στη χώρα οι ηγετικές ομάδες που αλαζονικά διαχειρίστηκαν την εξουσία και τον κοινωνικό πλούτο.

Οσοι δανείστηκαν, σπατάλησαν και πέρασαν τα χρέη τους στο Δημόσιο απαιτούν σήμερα από αυτούς που δεν σήκωσαν ποτέ κεφάλι να περικόψουν την ανεπαρκή κατανάλωσή τους, για τη «σωτηρία της πατρίδος». Παρ΄ όλο που, ταυτόχρονα, οι ίδιοι εκποιούν ανενδοίαστα σε τιμές ευκαιρίας περιουσιακά στοιχεία και επιχειρήσεις της πατρίδος, με οικονομική, κοινωνική και εθνική σημασία.

Η νέα ευρωπαϊκή «βοήθεια» αιτιολογείται με την αποτυχία του προγράμματος λιτότητος. Ομως, κάθε πρόσθετη ευρωπαϊκή δόση φιλοδοξεί να αντισταθμίζει την πρόσθετη κοινωνική, δημοκρατική και νεανική καταστροφή που συντελείται με τα μέτρα που οι ευρωπαϊκές δόσεις στηρίζουν. Σε κάθε περίπτωση, χρεώνεται ο «βοηθούμενος»: αυτός πληρώνει όχι μόνο για την ασυγκράτητη διόγκωση του χρέους, αλλά και για τη δημοκρατική και νεανική αυτοκαταστροφή. Ο «μονόδρομος» δεν είναι καν δρόμος, αλλά και στη δημοκρατία μονόδρομοι δεν υπάρχουν.

kvergo@gmail.com