Εργασιακή φλέβα χτυπάει πάλι η τρόικα

σκίτσο του Πάνου Μαραγκού από το Έθνος

Παρά τον δημοσιονομικό του εκτροχιασμό, το Mημόνιο παράγει νέα μέτρα μείωσης του εργατικού κόστους - Η αναδιάρθρωση χρέους παραμένει στο τραπέζι των αγορών με τη μορφή της επιμήκυνσης έναντι υποθήκευσης της χώρας.

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

από το Δρόμο της Αριστεράς  (8/5) 

Παρ' ότι οι αγορές εξακολουθούν να ψηφίζουν «δαγκωτό» το αναπόφευκτο της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, διατηρώντας το spread των δεκαετών ομολόγων στα οικεία πλέον επίπεδα των 1.270 μονάδων, η προσοχή της κυβέρνησης μέχρι το επόμενο Σαββατοκύριακο είναι αλλού στραμμένη. Στη διαπραγμάτευση με τους εκπροσώπους της τρόικας από την οποία θα κριθεί η εκταμίευση της 5ης δόσης του δανείου, ύψους 12 δισ. ευρώ. Το τεχνικό κλιμάκιο των εκπροσώπων της τρόικας ολοκληρώνει τους ελέγχους στο Γενικό Λογιστήριο και στα «ευαίσθητα» υπουργεία αυτό το Σαββατοκύριακο και από Δευτέρα αναλαμβάνουν την πολιτική πλέον διαπραγμάτευση με την κυβέρνηση οι κορυφαίοι επιτηρητές.

Αν και έχει επιλεγεί να αποφευχθεί, μάλλον, ένα σκηνικό εμπλοκής στην έγκριση της 5ης δόσης του δανείου, από άποψη σκηνοθεσίας φαίνεται ότι θα εξαντληθούν τα ευρήματα ώστε οι τροϊκανοί να αποσπάσουν το μείζον από την κυβέρνηση. Έτσι, δεν αποκλείονται νέα μικρά θρίλερ μέχρι το άλλο Σαββατοκύριακο, όπως ακριβώς έγινε και αυτή την εβδομάδα με την ενίσχυση του ΟΑΕΔ και του ΙΚΑ με το ποσό του 1,1 δισ. ευρώ, χωρίς το οποίο οι δύο οργανισμοί θα αναγκάζονταν να κηρύξουν στάση πληρωμών προς τους ανέργους και τους συνταξιούχους.

Ωστόσο, έχει αποδειχθεί ότι σε κάθε τέτοιο θρίλερ, οι τεχνοκράτες εκπρόσωποι των δανειστών πάντα κάτι παραπάνω αποσπούν από την κυβέρνηση. Όπως έγινε ακριβώς με το ΙΚΑ και τον ΟΑΕΔ. Η αναγκαία ενίσχυσή τους από τον προϋπολογισμό υπέστη «κούρεμα» 200 εκατ. Πώς θα καλυφθεί το έλλειμμα αυτό, αφήνει αδιάφορους τους τροϊκανούς, που πάντως δεν έχουν κρύψει καθόλου την πρόθεσή τους να αποσπάσουν δεσμεύσεις για περικοπές στα επιδόματα ανεργίας και στις συντάξεις.  

Το τριπλό πακέτο

Ωστόσο, η διαπραγμάτευση αυτή τη φορά δεν θα κριθεί στα σημεία. Οι εκπρόσωποι των δανειστών θέλουν να δεσμεύσουν την κυβέρνηση σε μείζονες αποφάσεις μέχρι το 2015. Κι αυτές θα αποτυπώνονται στις τρεις δέσμες μέτρων που υποχρεούται η κυβέρνηση να παρουσιάσει και να καταθέσει στη Βουλή στις 17 ή 18 του μηνός: το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα 2012-2015, τα πρόσθετα μέτρα 3 δισ. για τη μείωση του ελλείμματος και το πρόγραμμα των αποκρατικοποιήσεων των 50 δισ. ευρώ.

Μια πανσπερμία μέτρων, νέας δραστικής περικοπής των δαπανών και νέων φοροεισπρακτικών μέτρων αιωρούνται για να περισώσουν κάποια ίχνη αξιοπιστίας και ευστοχίας του Μνημονίου, που «έσβησε» το πρώτο κεράκι του με πλήρη αστοχία ως προς τους βασικούς, διακηρυγμένους δημοσιονομικούς στόχους του: από νέες αλλαγές στον ΦΠΑ και αύξηση στις αντικειμενικές τιμές ακινήτων, μέχρι νέο τσεκούρωμα στους μισθούς του Δημοσίου μέσω του ενιαίου μισθολογίου.

Ακόμη κι αν η κυβέρνηση και οι δυσφορούντες και αλληλοκατηγορούμενοι υπουργοί υιοθετήσουν μέχρι κεραίας τις υποδείξεις της τρόικας και στο σκέλος των εσόδων και σ' αυτό των δαπανών, μόνο ένα θαύμα θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατά Μνημόνιο επιθυμητή μείωση του ελλείμματος. Κι αυτό γιατί η ύφεση, τροφοδοτούμενη ακριβώς από την εφαρμογή του Μνημονίου, εξανεμίζει τα προσδοκώμενα έσοδα. Κι αν ισχύει η εκτίμηση που οι ίδιοι οι εκπρόσωποι της τρόικας αρχίζουν να εκμυστηρεύονται σε κυβερνητικούς αξιωματούχους, πως η ύφεση θα είναι μέχρι το τέλος του χρόνου ίσως και υπερδιπλάσια του προβλεπόμενου 3%, τότε η υπόθεση της τήρησης των στόχων του Μνημονίου καταντά κακόγουστο ανέκδοτο.  

Εργασιακή ευελιξία

Ίσως η επίγνωση αυτού του αδιεξόδου ωθεί τους εκπροσώπους της τρόικας να ρίχνουν όλο το βάρος της πίεσης προς την κυβέρνηση στον ταξικό πυρήνα των μέτρων που ζητούν: στην πλήρη απορρύθμιση της αγοράς εργασίας και στη δραματική μείωση του εργατικού κόστους. Κι εδώ εντάσσονται οι νέες πιέσεις για μεγαλύτερη «ενθάρρυνση» των επιχειρησιακών συμβάσεων, για κατάργηση του 8ώρου μέσω διευθέτησης του χρόνου εργασίας, για μεγαλύτερη ευελιξία στις μορφές απασχόλησης και διεύρυνση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου.

Ποια ακριβώς δημοσιονομική επίδραση μπορεί να έχουν -σύμφωνα με τους τροϊκανούς- τα μέτρα βίαιης υποτίμησης της εργατικής δύναμης είναι άγνωστο. Έχει, ωστόσο, γούστο η πληροφορία που μεταδίδεται πως στις επαφές τους στο υπουργείο Εργασίας εξέφρασαν δυσφορία για «τα φτωχά αποτελέσματα» των θεσμικών «καινοτομιών» που επέβαλαν από πέρσι το καλοκαίρι, π.χ. η μείωση του κόστους των απολύσεων και οι επιχειρησιακές συμβάσεις (αλλά, γιατί «φτωχά αποτελέσματα»; Η εκτίναξη της ανεργίας πάνω από το 15% τι είναι;).

Σε κάθε περίπτωση, η «διαπραγμάτευση» της εβδομάδας που έρχεται, έχει έντονο πολιτικό ενδιαφέρον, αν, μάλιστα, προστεθούν η γενική απεργία της Τετάρτης και το «αντι-μνημόνιο» που υποτίθεται ότι θα παρουσιάσει ο Αντ. Σαμαράς τη Δευτέρα. Μαξίμου και Παπακωνσταντίνου πρέπει να παρουσιάσουν στην τρόικα το νέο Μνημόνιο 2012-2015 (που θα δεσμεύει, μάλιστα, και την επόμενη κυβέρνηση) μέσα σε ένα κλίμα κυβερνητικής παραλυσίας και πιέσεων ακόμη και εντός της Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ, που θα πρέπει να εγκρίνει τα νέα «σιδηρά» νομοθετήματα (με απλή πλειοψηφία, όπως φρόντισε να διευκρινίσει ο Πεταλωτής, απομακρύνοντας σενάρια για εκλογικούς λεονταρισμούς).  

Το Plan B αναβάλλεται

Επομένως, το πολιτικό πλαίσιο για την κυβέρνηση Παπανδρέου είναι ασφυκτικό (ακόμη και οι συγκρίσεις με το πορτογαλικό Μνημόνιο εις βάρος της είναι) κι αυτό φαίνεται να το κατανοούν και οι τροϊκανοί. Εφόσον εξασφαλίσουν ένα πακέτο σκληρών και «ριζοσπαστικών» μέτρων δεν πρόκειται να ενεργοποιήσουν το Plan B με το οποίο εδώ και καιρό φλερτάρουν: δηλαδή, έναν «παιδαγωγικό» εκβιασμό με την έγκριση της 5ης δόσης (πράγμα που θα σήμαινε παραπομπή της στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο).

Άλλωστε, οι 40 μέρες μέχρι την επόμενη Σύνοδο Κορυφής (24 Ιουνίου), ή οι 4 μήνες μέχρι την επόμενη αξιολόγηση και δόση δανείου αφήνουν ευκαιρίες για πιο νηφάλια προσέγγιση του αδιέξοδου «ελληνικού προβλήματος». Καθώς πλέον θεωρείται αδιανόητο με τα σημερινά δεδομένα να βγει η Ελλάδα στις αγορές για δανεισμό όχι μόνο το 2012, αλλά ακόμη και το 2013 (για συνολικές δανειακές ανάγκες 64 δισ. ευρώ) οι δύστροποι εταίροι (κατά βάση Γάλλοι και Γερμανοί) είναι υποχρεωμένοι να εξετάσουν αυτό που προεξοφλούν οι αγορές, την αναδιάρθρωση του χρέους, στην ηπιότερη και με το μικρότερο κόστος για τις τράπεζές τους εκδοχή.

Παρά την ομοβροντία δηλώσεων για το «χάος» και την «καταστροφή» που θα προκαλούσε μια αναδιάρθρωση, το θέμα έχει μπει στο τραπέζι. Η γερμανική ηγεσία διαρρέει πλέον ότι θα ήταν διατεθειμένη να συζητήσει μια εθελοντική επιμήκυνση όλου του χρέους (rescheduling είναι η καινούργια λέξη που παίρνει τη σκυτάλη από τη restructuring) πριν το 2013 (οπότε προβλέπεται η ελεγχόμενη χρεοκοπία), ακόμη και πριν το 2012 (οπότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ο προσωρινός μηχανισμός EFSF για να στηρίξει τα ελληνικά ομόλογα). Η Γερμανία φαίνεται να υπολογίζει πως έτσι ελαχιστοποιείται το κόστος για τις τράπεζές της, ωστόσο, η Γαλλία, αλλά και η ΕΚΤ δεν το συζητούν προς το παρόν. Τη σχετική φημολογία ενίσχυσε, άλλωστε, και ο Γ. Παπακωνστανίνου μιλώντας για ενδεχόμενο αίτημα νέας επιμήκυνσης στην αποπληρωμή του δανείου της τρόικας.

Γη και ύδωρ

Οι διεργασίες αυτές, των οποίων τη βασιμότητα θα διαπιστώσουμε στη Σύνοδο του Ιουνίου, προδίδουν βαθιά ανησυχία αν όχι και πανικό στις ευρωπαϊκές ελίτ για τον κίνδυνο ανεξέλεγκτης μετάδοσης της κρίσης του χρέους, όλο και πιο κοντά στον σκληρό πυρήνα της ευρωζώνης. Αν τόσες γενναιόδωρες δόσεις λιτότητας δεν έχουν αποτρέψει τις αγορές από το να διατηρούν στα ύψη το κόστος δανεισμού, τι άλλο πρέπει να δώσει η Ελλάδα ή οποιαδήποτε άλλη υπερχρεωμένη χώρα; Γη και ύδωρ, είναι η απάντηση, και δεν πρόκειται για μεταφορά. Μια και η συζητούμενη εθελοντική επιμήκυνση του χρέους φαίνεται να έχει ακριβώς τη γη ως τίμημα. Διότι πολύ απλά, οι ομολογιούχοι (κατά 90% οι τράπεζες) θα ανταλλάξουν τα παλαιά ομόλογα με νέα, πιο μακρόχρονα, διασφαλίζοντάς τα με την υποθήκευση κρατικών περιουσιακών στοιχείων.