Η κρίση ως ευκαιρία (4)

Οικονομική κρίση και κλιματική αλλαγή (από την ΑΥΓΗ)

Της Χαράς Καφαντάρη


Η νέα παγκόσμια καπιταλιστική οικονομική κρίση είναι πλέον γεγονός. Όσον δε αφορά τη χώρα μας, με τα πρόσφατα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης, με το φορολογικό νομοσχέδιο και τις «μεταρρυθμίσεις» του ασφαλιστικού συστήματος, που ανακοινώνονται, ετοιμάζονται και προωθούνται, γίνεται μια πρωτοφανής και βίαιη ανακατανομή εισοδημάτων υπέρ των λίγων και σε βάρος των ασθενέστερων οικονομικών στρωμάτων. Μέσα σε αυτή τη λαίλαπα της κρίσης, τα ζητήματα προστασίας του περιβάλλοντος, πρώτο θύμα της οικονομικής κρίσης , ίσως για μερικούς να φαντάζουν «ρομαντικά».
Ωστόσο η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα, με σοβαρές συνέπειες, παράλληλα με την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση. Μια παγκόσμια κρίση που δεν είναι μόνον οικονομική, αλλά και οικολογική και επισιτιστική. Μια κρίση που δημιουργήθηκε κύρια από το μοντέλο ανάπτυξης που ακολουθήθηκε, ένα μοντέλο υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου, υπερκατανάλωσης, με ταυτόχρονη καταλήστευση των φυσικών πόρων του πλανήτη.
Είναι γεγονός ότι οι κοινωνίες μέχρι σήμερα βασίστηκαν και αναπτύχθηκαν με βάση την αξιωματική παραδοχή Ανάπτυξη = Ευημερία. Επί 200 και πλέον χρόνια, από την εποχή του Adam Smith ακόμη, το καπιταλιστικό σύστημα και το τ. κομμουνιστικό θεωρούσαν ότι ο κύριος στόχος, η πανάκεια για να δοθούν λύσεις στα πάντα, είναι η Ανάπτυξη, η Μεγέθυνση, οι υψηλοί δείκτες στην παραγωγή και την κατανάλωση.
Σήμερα, όμως, που διανύουμε την εποχή της κλιματικής αλλαγής αντιμετωπίζουμε τις ολέθριες συνέπειες αυτού του μοντέλου ανάπτυξης. Μοντέλου που η συνέχεια εφαρμογής του θα έχει αποτέλεσμα ακόμη και πολέμους με αφορμή τους φυσικούς πόρους (π.χ. νερό), κύματα περιβαλλοντικών προσφύγων να κατακλύζουν τον «ανεπτυγμένο» δυτικό κόσμο, παράλληλα με αγώνες των εργαζομένων για διασφάλιση εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων τους κ.ά.
Με βάση και τα παραπάνω είναι εμφανής πλέον η αλληλεξάρτηση, η «διαπλοκή» της οικονομίας με την κλιματική αλλαγή. Άλλωστε η αποτυχία της διεθνούς Συνδιάσκεψης της Κοπεγχάγης για το Κλίμα ανέδειξε αυτή την αλληλεξάρτηση μετά την άρνηση των «ισχυρών» χωρών να δεσμευτούν για λήψη συγκεκριμένων μέτρων (που συνεπάγονται και οικονομικά κόστη) για πολιτικές προστασίας του κλίματος του πλανήτη και την απροθυμία για οικονομική στήριξη των ασθενέστερων χωρών, που ήδη βιώνουν τις συνέπειες της αλλαγής του κλίματος.
Όσον αφορά την κοινωνία, είναι γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να ευαισθητοποιείται σε οικολογικά ζητήματα. Ο ρόλος των ΜΜΕ με την προβολή οικολογικών ζητημάτων συνέβαλε καθοριστικά σε αυτή την ευαισθητοποίηση των πολιτών, καθώς και τα κόμματα, κύρια ο ΣΥΝ, που πρώτος πρόβαλε τα ζητήματα της οικολογίας σε πολιτικό επίπεδο.
Έτσι σήμερα φθάσαμε στο σημείο το «πράσινο» να ασκεί μια ιδιαίτερη έλξη (πράσινο προϊόν, πράσινη ανάπτυξη, πράσινες θέσεις εργασίας κ.λπ.). Με σημαία του την «πράσινη ανάπτυξη» το ΠΑΣΟΚ έγινε κυβέρνηση και σήμερα προβάλλει την «πράσινη ανάπτυξη» ως λύση για έξοδο από την οικονομική κρίση, κάτι που από μόνο του «ακούγεται» ενδιαφέρον.
Για μας, όμως, την αριστερά, αυτό που απαιτείται σήμερα είναι ένας ριζικός οικολογικός μετασχηματισμός της κοινωνίας και της οικονομίας. Η εφαρμογή ενός άλλου μοντέλου ανάπτυξης, συμβατού με το περιβάλλον και την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων του πλανήτη.
Για μας, την αριστερά, δεν αρκεί ένα προϊόν να είναι «πράσινο», διεκδικούμε πράσινες πολιτικές σε όλα τα στάδια της παραγωγής, κατανάλωσης, διανομής ενός προϊόντος. Δεν μπορούμε να πούμε ναι σε πολιτικές για πράσινες θέσεις εργασίας όταν η εργασία είναι ανασφάλιστη, εφαρμόζονται ελαστικές εργασιακές σχέσεις και υπερεκμετάλλευση των εργαζομένων, δεν είναι ουσιαστικά πράσινο ένα προϊόν που η διανομή του γίνεται με μεθόδους που επιφέρουν σημαντική περιβαλλοντική επιβάρυνση. Δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε σε έναν νέο «πράσινο καπιταλισμό», που εντείνει, ειδικά την εποχή της κρίσης, την υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου.
Για μας, την αριστερά, το περιβάλλον δεν είναι μόνο μέρος των προτάσεών μας, αλλά γίνεται προσπάθεια η περιβαλλοντική διάσταση να διαπνέει κάθε πολιτική μας πρόταση και δράση.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια μέσα στο γκρίζο τοπίο των πολεοδομικών συγκροτημάτων αναπτύσσονται αντιστάσεις και κινήματα πόλης, που διεκδικούν ελεύθερους χώρους και πράσινο, προστασία των περιαστικών δασών και των υδάτινων πόρων, εφαρμογή άλλου ενεργειακού μοντέλου κ.ά.
Τα κινήματα αυτά συγκρούονται με μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, που αντιμετωπίζουν το Περιβάλλον και τους φυσικούς πόρους σαν εμπορεύματα προς εκμετάλλευση και πώληση και το μόνο που επιζητούν είναι την αύξηση των κερδών τους. Μέσα από αυτή τη σύγκρουση πολλές φορές τα κινήματα καταγράφουν και σημαντικές επιτυχίες. Οι δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ συμμετέχουν ενεργά στη δράση των κινημάτων, αξιοποιούν την εμπειρία τους για τη διαμόρφωση πολιτικών θέσεων.
Έτσι και το συνδικαλιστικό κίνημα, που σήμερα αγωνίζεται, με τα όποια εσωτερικά του προβλήματα, ενάντια στη συγκεκριμένη οικονομική πολιτική, ενάντια στο συγκεκριμένο πρόγραμμα σταθερότητας που εφαρμόζει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ με την ουσιαστική συναίνεση του ΛΑΟΣ και της Ν.Δ., οφείλει να εμπλουτίσει τις διεκδικήσεις του και με νέα αιτήματα, που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος.
Δεν αρκεί πλέον σήμερα η διεκδίκηση ενός καλύτερου μεροκάματου… ευρώ. Αιτήματα όπως αναπλάσεις, εφαρμογή βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, πολιτικές εξοικονόμησης ενέργειας, ακόμη και αντισεισμική θωράκιση των μεγάλων πόλεων, διαχείριση φυσικών πόρων και δασών είναι ικανά να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας για εργατικό και επιστημονικό δυναμικό.
Σε όλα τα παραπάνω καλείται και η Τ.Α. α' και β' βαθμού να παίξει ουσιαστικό ρόλο. Ειδικά σήμερα, με το υπό συζήτηση και εφαρμογή σχέδιο «Καλλικράτης», όπου «φαίνεται» η Τ.Α. να αναλαμβάνει νέες αρμοδιότητες σχετικά με θέματα προστασίας του Περιβάλλοντος.
Τέλος οι τομείς της έρευνας και των νέων τεχνολογιών προσανατολισμένοι σε πεδία σχετικά με την αντιμετώπιση των συνεπειών από την υπερθέρμανση του πλανήτη και την προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, μπορούν να δώσουν λύσεις. Λύσεις που μπορούν να οδηγήσουν στην αύξηση ή και στον πολλαπλασιασμό της απασχόλησης, παράλληλα με την εκτέλεση σημαντικών επενδύσεων. Έτσι, στη σημερινή φάση που διανύουμε, θα αποτελέσουν την αρχή μιας άλλης πολιτικής εξόδου από την κρίση.