Στην ώρα της πολιτικής φλυαρούν οι οικονομολόγοι

(πηγή)

του Στέλιου Παππά

από τις "Συναντήσεις"
στην Αυγή

Αφορμή για το κείμενο που ακολουθεί είναι η φλυαρία των οικονομολόγων στην τελευταία περίοδο για ένα θέμα που κυρίως είναι πολιτικό. Εξηγούμαι αμέσως.

Ο καπιταλισμός δεν είναι απλά οικονομικό φαινόμενο. Από την εμφάνισή του εδράζεται μεν στην ιδιοποίηση του προϊόντος της εργασίας από την κεφαλαιοκρατική τάξη, όμως αναπαράγεται και εξελίσσεται διαχρονικά μέσα από ένα πολύμορφο πλέγμα θεσμών και κανόνων σε εθνικό και σε διεθνές επίπεδο που αναδεικνύουν σχέσεις κυριαρχίας, αντιθέσεις και συγκρούσεις -από τη μικρή επιχείρηση μέχρι το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας, από τη γειτονιά ώς τα παγκόσμια πολιτισμικά ρεύματα, τα θρησκευτικά δόγματα και τα πολύμορφα πολιτικά συστήματα.

Ο χαρακτήρας και το είδος αυτών των θεσμών και κανόνων προσδιορίζει και τον χαρακτήρα του καπιταλισμού σε κάθε περιοχή και κυρίως σε κάθε ιστορική φάση. Άλλος ο καπιταλισμός της περιόδου του πλήρους συναγωνισμού, άλλος ο καπιταλισμός της περιόδου όπου η παγκόσμια κυριαρχία κατανέμονταν στα διάφορα ιμπεριαλιστικά κέντρα και άλλος ο καπιταλισμός της παγκοσμιοποίησης.

Ως θεμελιώδης αντίθεση παραμένει η αντίθεση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της εργασίας και στην ιδιοποίηση του παραγομένου προϊόντος, αλλά οι κυρίαρχες αντιθέσεις αλλάζουν. Αλλάζουν νόμοι, αλλάζουν θεσμοί, κράτη ανασυντίθενται. Όλη η ιστορική διαδρομή του καπιταλισμού χαρακτηρίζεται από αδυσώπητες συγκρούσεις για την ηγεμονία.

Και η κρίση; Τι επιτέλους είναι η σημερινή κρίση;

Ως Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς έχουμε χαρακτηρίσει την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση ως μία συνολική διαδικασία ανασυγκρότησης της παγκόσμιας εξουσίας. Αυτή η διαδικασία αναδεικνύει νέες αντιθέσεις και φυσικά αναπτύσσονται στρατηγικές που επιδιώκουν να εξασφαλίσουν την παγκόσμια ηγεμονία. Κύριο χαρακτηριστικό στην περίοδο της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης είναι η απόλυτη κυριαρχία του χρηματιστικού κεφαλαίου, όχι μόνο πάνω στο βιομηχανικό κεφάλαιο, αλλά πάνω και στις μορφές της πολιτικής εξουσίας. Η κυριαρχία αυτή δημιούργησε ένα τεράστιο έλλειμμα πολιτικής εξουσίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρόκειται για κορυφαίο πρόβλημα δημοκρατίας, ειρήνης και ισότιμης συνεργασίας ανάμεσα στους λαούς.

Οι περιβόητες αγορές, με κύριο στρατηγικό στόχο την αναπαραγωγή τους, έχουν δημιουργήσει μια τεράστια χρηματιστική φούσκα. Οι ΗΠΑ ως παγκόσμια δύναμη επιχειρούν να ηγεμονεύσουν και να επιβάλουν στον κόσμο τις εθνικές τους προτεραιότητες με όχημα τις αγορές, την πολιτική εξάρτηση κυβερνήσεων και την στρατιωτική επιβολή. Αυτές οι στρατηγικές επιλογές χρεωκόπησαν και αποτελούν και την αφετηρία της κρίσης. Η κρίση, λοιπόν, δεν είναι απλά μια χρηματοπιστωτική ή μια κρίση του παραγωγικού μοντέλου, είναι κρίση στρατηγικών επιλογών. Η χρεωκοπία τους έχει ανοίξει μια διαδικασία ανακατατάξεων στην παγκόσμια ισορροπία.


Και η Ευρώπη; Η κρίση στη χώρα μας; Έχει η Ελλάδα κρίση χρέους; Το χρέος της Ελλάδας ήταν απολύτως διαχειρίσιμο. Όποιος ισχυρίζεται το αντίθετο ή είναι άσχετος ή συνειδητά ψεύδεται. Η Ν.Δ. ανήκει στην πρώτη κατηγορία, το ΠΑΣΟΚ στη δεύτερη. Η επιλογή της τρόικας, αλλά και του εκκολαπτόμενου «ευρωπαϊκού μηχανισμού χρηματοπιστωτικής σταθερότητας» είναι επιλογή που υπαγορεύεται από πολιτικές προτεραιότητες και όχι από οικονομικές ανάγκες.

Η ελληνική κρίση δεν είναι μια εθνική κρίση. Είναι κρίση στο πλαίσιο μιας ολοκλήρωσης, δηλαδή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για ευρωπαϊκή κρίση. Οι δομές και οι στρατηγικές επιλογές της Ε.Ε. δεν μπόρεσαν να προστατέψουν την Ευρώπη από την κρίση και φυσικά ούτε την Ελλάδα. Το Σύμφωνο Σταθερότητας, το ευρώ, η Συνθήκη της Λισσαβώνας, δεν μπόρεσαν να την προστατέψουν από την κρίση, όχι μόνο διότι είναι συμφιλιωμένα με τις λεγόμενες αγορές, αλλά και διότι η Ε.Ε. έχει τεράστιο δημοκρατικό έλλειμμα. Επιπλέον δεν έχει αποφασίσει ποιον ρόλο διεκδικεί να παίξει ως πολιτική και οικονομική δύναμη με παγκόσμια εμβέλεια. Θέλει να είναι μια αυτόνομη δύναμη ή θα παραμένει στη λογική του ευρωατλαντισμού;

Οι αποφάσεις αυτές πρέπει να ληφθούν τώρα. Τώρα έχει ανοίξει η διαδικασία των παγκόσμιων ανακατατάξεων. Τώρα πρέπει να μιλήσουμε συνολικά για την Ευρώπη και για τον ρόλο της στον κόσμο. Τώρα πρέπει να μιλήσουμε για τον πολιτισμό του μέλλοντος μας.

Τώρα είναι η ώρα μιας εναλλακτικής στρατηγικής, είναι η ώρα της πολιτικής. Οι οικονομολόγοι ας μιλούν λιγότερο.

- Ο Στ. Παππάς είναι οικονομολόγος, πρώην πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας.