της Κάκης Μπαλή
από την Αυγή (27/4) Στην Ουκρανία και τη Λευκορωσία, στη «γειτονιά» του Τσέρνομπιλ, μεγάλωνε εκείνον τον Απρίλη του 1986 μια γενιά που -όπως τα μικρά παιδιά σχεδόν παντού στον κόσμο- πίστευε ακόμα και στα παραμύθια. Στη γενιά αυτή ανήκει η Ναντέζα Λάτσκο. Τότε ήταν έντεκα χρόνων και ζούσε με την οικογένειά της στο Γκομέλ, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Λευκορωσίας, 120 χιλιόμετρα μακριά από το Τσέρνομπιλ. Είκοσι πέντε χρόνια μετά την καταστροφή, όπως ονομάζουν το πυρηνικό δυστύχημα στην περιοχή, είκοσι πέντε χρόνια πριν γεννηθούν τα παιδιά που θα κουβαλούν ακόμα στο γονίδιό τους την καταστροφή, η Ναντέζα μιλάει για το δικό της τέλος της αθωότητας.
“Μέχρι τις 26 Απριλίου του 1986”, λέει, “πίστευα ακόμα στα παραμύθια. Στον ήρωα Ιβάν, τον γιο του τσάρου, που με την εξυπνάδα του κατάφερε να κάνει σύμμαχό του την κακιά μάγισσα Μπάμπα - Γιάγκα και χάρη στις δυνάμεις της να νικήσει τον άρχοντα του Κακού και να σώσει τα παιδιά. Μετά 'συνέβη' το Τσέρνομπιλ και κανείς σωτήρας δεν εμφανίστηκε.
Ο αντιδραστήρας εξερράγη και συμπαρέσυρε στην καταστροφή την παιδική μας ηλικία. Ξαφνικά όλοι γύρω μας χρησιμοποιούσαν άγνωστες λέξεις: ραδιενέργεια, μπεκερέλ, καίσιο. Λέξεις που θύμιζαν ξόρκια κακιάς μάγισσας, που μύριζαν φόβο. Γρήγορα έμαθα να τις μεταφράζω: 'Πολλά μπεκερέλ' σήμαινε πείνα, 'πολύ καίσιο 137' σήμαινε θάνατος.
Στην αρχή πεινούσαμε πολύ. Γύρω από το Γκόμελ μετρούσαν 2.000 μπεκερέλ σε κάθε λίτρο γάλα (σ.σ.: το ανώτατο όριο ανοχής είναι τα 370). Η επιβάρυνση στα μανιτάρια του γειτονικού δάσους έφτανε τα 200.000 μπεκερέλ ανά κιλό.
Η μάνα μας στεκόταν με τις ώρες στην ουρά στο τοπικό σούπερ μάρκετ, συχνά γυρνούσε με άδειες σακούλες. Τα χάπια ιωδίου εξαντλήθηκαν σχεδόν αμέσως, αλλά και το αλάτι ήταν λιγοστό. Γρήγορα το ραδιενεργό ιώδιο κατακάθισε στους θυρεοειδείς μας. Πρήστηκαν και τα παιδιά γίναμε όλο και πιο αργά, όλο και πιο κουρασμένα. Αργότερα τα συμπτώματα αυτά ονομάστηκαν 'AIDS του Τσέρνομπιλ'.
Η ακτινοβολία ήταν αόρατη, δεν ήταν χειροπιαστό Κακό να το αντιμετωπίσεις. Μια σοβαρή φωνή μετέδιδε κάθε μέρα τις οδηγίες του υπουργείου Υγείας από το ραδιόφωνο. Τις πρώτες εβδομάδες τις ακολουθούσαμε με ευλάβεια, πηγαίναμε με μάσκες στο σχολείο, τινάζαμε καλά τα ρούχα μας πριν μπούμε στο σπίτι, καθαρίζαμε τα παπούτσια μας, βράζαμε πολλές φορές το νερό. Όλα μάταια. Μια μέρα ήρθαν δυο ελεγκτές με μετρητή στο σπίτι μας, η ακτινοβολία ήταν ακόμα πολύ μεγάλη, το τίναγμα των ρούχων δεν μας είχε βοηθήσει.
Μετά από λίγο παραιτηθήκαμε από τις προσπάθειες. Έξω έλαμπε ο καλοκαιρινός ήλιος, οι φράουλες στον κήπο της γιαγιάς ήταν πεντανόστιμες, αρχίσαμε πάλι να κυλιόμαστε στα γρασίδια.
Άλλωστε δεν είχαμε εναλλακτική λύση. Ενώ τα 415 χωριά της περιοχής είχαν εκκενωθεί, οι κάτοικοι του Γκομέλ έπρεπε να μείνουν στην πόλη. Πού να μεταφέρει κανείς μισό εκατομμύριο ανθρώπους; Γίναμε λοιπόν όμηροι του Τσέρνομπιλ. Και για να επιβιώσουμε ψυχολογικά, προσπαθήσαμε να το απωθήσουμε από τη μνήμη. Κανείς δεν μιλούσε πια για το ατύχημα, για ακτινοβολία. Αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό. Νωρίτερα η μάνα μας φοβόταν μήπως δεν καταφέρει να μας παντρέψει, την αδερφή μου κι εμένα, επειδή δεν είχαμε προίκα. Τώρα φοβόταν ότι κανείς άντρας δεν θα 'θελε να μας πάρει, επειδή είμαστε 'Τσέρνομπιλζι', παιδιά του Τσέρνομπιλ.
Κάθε χρόνο μας έστελναν για εξετάσεις στο νοσοκομείο. Πηγαίναμε όλη η τάξη μαζί. Σιωπηλοί γιατροί ψηλαφούσαν τους όλο και χοντρότερους θυρεοειδείς μας. Οι συγγενείς από άλλα μέρη μας επισκέπτονταν -και μας καλούσαν- όλο και πιο σπάνια. Έλεγαν ότι 'ακτινοβολούσαμε'.
Εμείς, οι άνθρωποι που μέναμε στο Γκομέλ, παίρναμε κάθε μήνα ένα επίδομα, επειδή ζούσαμε σε περιοχή με ακτινοβολία. Αυτά τα λεφτά τα λέγαμε γελώντας 'επίδομα τάφου'.
Με τον καιρό τα γέλια μας κόπηκαν μαχαίρι. Ο αόρατος εχθρός αποδείχθηκε πολύ δυνατός. Στην πολυκατοικία μας όλο και περισσότεροι γείτονες πάθαιναν καρκίνο. Οι φήμες οργίαζαν ότι στα γύρω μαιευτήρια όλο και περισσότερες γυναίκες κουβαλούσαν στη μήτρα τους μεταλλαγμένα έμβρυα. Στην αρχή ελπίζαμε ότι ήταν μόνο φήμες. Αλλά κάποια στιγμή μια από αυτές τις γυναίκες ήταν η αδερφή μου. Ο εφιάλτης επέστρεψε μαζί με το ερώτημα: 'Πότε θα έρθει η δική μου σειρά';
Είκοσι πέντε χρόνια πέρασαν από την καταστροφή, εκατοντάδες χωριά ερήμωσαν, χιλιάδες άνθρωποι ξεσπιτώθηκαν, πολλοί πεθαίνουν ακόμα από τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας, πολλά παιδιά γεννιούνται με δυσπλασίες κι ακόμα περισσότερα θα γεννηθούν. Ο ήρωας Ιβάν, ο γιος του τσάρου, δεν ήρθε ποτέ να μας σώσει. Ο εχθρός ήταν δυνατότερος από τον άρχοντα του Κακού”.
-
- Το ελληνικό Τσερνομπίλ - η παραπληροφόρηση του 1986
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου