 |
| Matteo Bertelli, CartoonMovement |
Η σύγκρουση εν συνόλω στη Λιβύη τον τελευταίο μήνα -ο εμφύλιος πόλεμος στη χώρα και η καθοδηγούμενη από τις ΗΠΑ στρατιωτική επιχείρηση εναντίον του Καντάφι- δεν γίνεται ούτε για ανθρωπιστικούς λόγους ούτε για τον άμεσο εφοδιασμό της παγκόσμιας αγοράς με πετρέλαιο. Στην πραγματικότητα, συνιστά έναν μεγάλο αποπροσανατολισμό -έναν εσκεμμένο αποπροσανατολισμό- της προσοχής από τον κύριο πολιτικό αγώνα που διεξάγεται στον αραβικό κόσμο. Υπάρχει ένα πράγμα στο οποίο ο Καντάφι και οι Δυτικοί ηγέτες, όλων των πολιτικών απόψεων, συμφωνούν πλήρως: θέλουν, όλοι τους, να επιβραδύνουν, να καναλιζάρουν, να ελέγξουν, να οριοθετήσουν την πρόσφατη Εξέγερση των Αράβων και να την εμποδίσουν να αλλάξει τις βασικές πολιτικές πραγματικότητες του αραβικού κόσμου και τον ρόλο του στη γεωπολιτική του παγκόσμιου συστήματος.
Το ξέσπασμα της εξέγερσης στη Λιβύη ήταν το άμεσο αποτέλεσμα της επιτυχίας των εξεγέρσεων στις δύο γειτονικές χώρες, την Τυνησία και την Αίγυπτο. Ο Καντάφι είναι ένας εντελώς αδίστακτος ηγέτης και έκανε φρικιαστικές δηλώσεις για την τύχη που επεφύλασσε στους προδότες. Αν πολύ γρήγορα ακούστηκαν ισχυρές φωνές στη Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ υπέρ της στρατιωτικής επέμβασης, αυτό δεν οφείλεται στο ότι ο Καντάφι ήταν ένας αντιιμπεριαλιστικός κάρφος στον οφθαλμό τους. Πουλούσε πρόθυμα το πετρέλαιό του στη Δύση και καυχιόταν για το γεγονός ότι βοήθησε την Ιταλία να φράξει τον δρόμο στους λαθρομετανάστες, ενώ έκανε προσοδοφόρες ρυθμίσεις για τις δυτικές επιχειρήσεις που επένδυαν στη Λιβύη.
Το στρατόπεδο των υποστηρικτών της επέμβασης είχε δύο συνιστώσες: εκείνους για τους οποίους οιαδήποτε ανεξαιρέτως στρατιωτική επιχείρηση της Δύσης είναι ακαταμάχητη, και εκείνους που υποστήριζαν την εκδοχή μιας ανθρωπιστικής επέμβασης. Έντονα αντίθετος ήταν ο αμερικανικός στρατός, που θεωρούσε τον λιβυκό πόλεμο σαν μια μάταιη και τεράστια πίεση για τις ΗΠΑ. Η ομάδα όσων ήταν αντίθετοι στην επέμβαση φαινόταν να υπερισχύει, όταν έξαφνα το ψήφισμα του Αραβικού Συνδέσμου ανέτρεψε τον συσχετισμό.
Πώς συνέβη αυτό; Η σαουδαραβική κυβέρνηση εργάστηκε έντονα και αποτελεσματικά για να περάσει ένα ψήφισμα υπέρ της δημιουργίας μιας ζώνης μη πτήσεων. Με σκοπό να εξασφαλίσουν την ομοφωνία των αραβικών κρατών, οι Σαουδάραβες έκαναν δύο παραχωρήσεις. Το αίτημα περιοριζόταν μόνο στη δημιουργία ζώνης μη πτήσεων, ενώ υιοθετήθηκε και ένα δεύτερο ψήφισμα που αντιτίθετο στην εισβολή χερσαίων δυτικών δυνάμεων.
Τι οδήγησε τους Σαουδάραβες σε αυτό; Μήπως κάποιο τηλεφώνημα από τις ΗΠΑ; Νομίζω ότι συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Οι Σαουδάραβες επιχείρησαν να επηρεάσουν την αμερικανική πολιτική, και όχι το αντίστροφο. Και η απόπειρα πέτυχε.
Αυτό που ήθελαν επειγόντως, και κέρδισαν, οι Σαουδάραβες ήταν ένας μεγάλος αποπροσανατολισμός από τη δική τους δράση: την καταστολή της Αραβικής Εξέγερσης, που επεκτάθηκε καταρχάς στη Σαουδική Αραβία, μετά στα κράτη του Κόλπου και στη συνέχεια σε όλο τον αραβικό κόσμο.
Η Εξέγερση αυτή, που στρέφεται κατά της εξουσίας, δημιουργεί περίεργους διχασμούς στις χώρες όπου εξαπλώνεται και δημιουργεί απρόσμενες συμμαχίες. Η έκκληση για ανθρωπιστική επέμβαση αποτελεί ένα κατεξοχήν τέτοιο παράδειγμα διχασμού. Το πρόβλημα με την ανθρωπιστική επέμβαση είναι ότι ποτέ δεν είμαστε σίγουροι ότι είναι ανθρωπιστική. Οι υποστηρικτές πάντοτε τονίζουν με έμφαση τις περιπτώσεις όπου μια τέτοια επέμβαση δεν πραγματοποιήθηκε, όπως στη Ρουάντα. Αλλά δεν μιλάνε ποτέ για τις περιπτώσεις που πραγματοποιήθηκε. Ναι, στη βραχεία διάρκεια, μια τέτοια επέμβαση μπορεί να αποτρέψει τη σφαγή ενός λαού. Το πετυχαίνει όμως πραγματικά, λίγο πιο μακροπρόθεσμα; Για να αποτρέψουν βραχυπρόθεσμα τις σφαγές του Σαντάμ Χουσεΐν, οι ΗΠΑ εισέβαλαν στο Ιράκ. Τελικά, στη διάρκεια μιας δεκαετίας, έχουν βρει τον θάνατο λιγότεροι άνθρωποι; Δεν το νομίζω. […]
Η στρατιωτική δράση των ΗΠΑ στη Λιβύη είναι λάθος, τόσο από το στενό πρίσμα των αμερικανικών συμφερόντων όσο και από το πρίσμα της ανθρωπιστικής επέμβασης. Δεν θα τελειώσει σύντομα. Ο πρόεδρος Ομπάμα έχει εξηγήσει τις ενέργειές του με έναν πολύ περίπλοκο και λεπτό τρόπο. Αυτό που έχει πει στην ουσία είναι ότι αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ, σκεπτόμενος με προσοχή, κρίνει ότι μια επέμβαση είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ και του πλανήτη, μπορεί και πρέπει να την αποφασίσει. Δεν αμφιβάλλω ότι πήρε αυτή την απόφαση με μεγάλη αγωνία. Αλλά αυτό δεν αρκεί. Είναι μια τρομακτική, δυσοίωνη και εν τέλει αυτοκαταστροφική πρόταση.
Εντωμεταξύ, η μεγαλύτερη ελπίδα όλων μας είναι ότι η πρόσφατη Αραβική Εξέγερση θα αναταράξει τα πράγματα και, πρώτα απ’ όλα, τη Σαουδική Αραβία.
Το ξέσπασμα της εξέγερσης στη Λιβύη ήταν το άμεσο αποτέλεσμα της επιτυχίας των εξεγέρσεων στις δύο γειτονικές χώρες, την Τυνησία και την Αίγυπτο. Ο Καντάφι είναι ένας εντελώς αδίστακτος ηγέτης και έκανε φρικιαστικές δηλώσεις για την τύχη που επεφύλασσε στους προδότες. Αν πολύ γρήγορα ακούστηκαν ισχυρές φωνές στη Γαλλία, τη Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ υπέρ της στρατιωτικής επέμβασης, αυτό δεν οφείλεται στο ότι ο Καντάφι ήταν ένας αντιιμπεριαλιστικός κάρφος στον οφθαλμό τους. Πουλούσε πρόθυμα το πετρέλαιό του στη Δύση και καυχιόταν για το γεγονός ότι βοήθησε την Ιταλία να φράξει τον δρόμο στους λαθρομετανάστες, ενώ έκανε προσοδοφόρες ρυθμίσεις για τις δυτικές επιχειρήσεις που επένδυαν στη Λιβύη.
Το στρατόπεδο των υποστηρικτών της επέμβασης είχε δύο συνιστώσες: εκείνους για τους οποίους οιαδήποτε ανεξαιρέτως στρατιωτική επιχείρηση της Δύσης είναι ακαταμάχητη, και εκείνους που υποστήριζαν την εκδοχή μιας ανθρωπιστικής επέμβασης. Έντονα αντίθετος ήταν ο αμερικανικός στρατός, που θεωρούσε τον λιβυκό πόλεμο σαν μια μάταιη και τεράστια πίεση για τις ΗΠΑ. Η ομάδα όσων ήταν αντίθετοι στην επέμβαση φαινόταν να υπερισχύει, όταν έξαφνα το ψήφισμα του Αραβικού Συνδέσμου ανέτρεψε τον συσχετισμό.
Πώς συνέβη αυτό; Η σαουδαραβική κυβέρνηση εργάστηκε έντονα και αποτελεσματικά για να περάσει ένα ψήφισμα υπέρ της δημιουργίας μιας ζώνης μη πτήσεων. Με σκοπό να εξασφαλίσουν την ομοφωνία των αραβικών κρατών, οι Σαουδάραβες έκαναν δύο παραχωρήσεις. Το αίτημα περιοριζόταν μόνο στη δημιουργία ζώνης μη πτήσεων, ενώ υιοθετήθηκε και ένα δεύτερο ψήφισμα που αντιτίθετο στην εισβολή χερσαίων δυτικών δυνάμεων.
Τι οδήγησε τους Σαουδάραβες σε αυτό; Μήπως κάποιο τηλεφώνημα από τις ΗΠΑ; Νομίζω ότι συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Οι Σαουδάραβες επιχείρησαν να επηρεάσουν την αμερικανική πολιτική, και όχι το αντίστροφο. Και η απόπειρα πέτυχε.
Αυτό που ήθελαν επειγόντως, και κέρδισαν, οι Σαουδάραβες ήταν ένας μεγάλος αποπροσανατολισμός από τη δική τους δράση: την καταστολή της Αραβικής Εξέγερσης, που επεκτάθηκε καταρχάς στη Σαουδική Αραβία, μετά στα κράτη του Κόλπου και στη συνέχεια σε όλο τον αραβικό κόσμο.
Η Εξέγερση αυτή, που στρέφεται κατά της εξουσίας, δημιουργεί περίεργους διχασμούς στις χώρες όπου εξαπλώνεται και δημιουργεί απρόσμενες συμμαχίες. Η έκκληση για ανθρωπιστική επέμβαση αποτελεί ένα κατεξοχήν τέτοιο παράδειγμα διχασμού. Το πρόβλημα με την ανθρωπιστική επέμβαση είναι ότι ποτέ δεν είμαστε σίγουροι ότι είναι ανθρωπιστική. Οι υποστηρικτές πάντοτε τονίζουν με έμφαση τις περιπτώσεις όπου μια τέτοια επέμβαση δεν πραγματοποιήθηκε, όπως στη Ρουάντα. Αλλά δεν μιλάνε ποτέ για τις περιπτώσεις που πραγματοποιήθηκε. Ναι, στη βραχεία διάρκεια, μια τέτοια επέμβαση μπορεί να αποτρέψει τη σφαγή ενός λαού. Το πετυχαίνει όμως πραγματικά, λίγο πιο μακροπρόθεσμα; Για να αποτρέψουν βραχυπρόθεσμα τις σφαγές του Σαντάμ Χουσεΐν, οι ΗΠΑ εισέβαλαν στο Ιράκ. Τελικά, στη διάρκεια μιας δεκαετίας, έχουν βρει τον θάνατο λιγότεροι άνθρωποι; Δεν το νομίζω. […]
Η στρατιωτική δράση των ΗΠΑ στη Λιβύη είναι λάθος, τόσο από το στενό πρίσμα των αμερικανικών συμφερόντων όσο και από το πρίσμα της ανθρωπιστικής επέμβασης. Δεν θα τελειώσει σύντομα. Ο πρόεδρος Ομπάμα έχει εξηγήσει τις ενέργειές του με έναν πολύ περίπλοκο και λεπτό τρόπο. Αυτό που έχει πει στην ουσία είναι ότι αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ, σκεπτόμενος με προσοχή, κρίνει ότι μια επέμβαση είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ και του πλανήτη, μπορεί και πρέπει να την αποφασίσει. Δεν αμφιβάλλω ότι πήρε αυτή την απόφαση με μεγάλη αγωνία. Αλλά αυτό δεν αρκεί. Είναι μια τρομακτική, δυσοίωνη και εν τέλει αυτοκαταστροφική πρόταση.
Εντωμεταξύ, η μεγαλύτερη ελπίδα όλων μας είναι ότι η πρόσφατη Αραβική Εξέγερση θα αναταράξει τα πράγματα και, πρώτα απ’ όλα, τη Σαουδική Αραβία.
.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.
- Η δυτική επέμβαση στη Λιβύη έχει πυροδοτήσει μια μεγάλη διαμάχη ανάμεσα σε πολιτικούς και στρατιωτικούς αναλυτές, πολιτικούς και στρατιωτικούς, διανοούμενους και αγωνιστές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η διαμάχη στους κόλπους της αριστεράς, όχι μόνο για το τελικό διά ταύτα (υπέρ ή κατά της επέμβασης), αλλά και για τις αποχρώσεις και τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται. Δημοσιεύουμε σήμερα εκτενή αποσπάσματα από τρία σχετικά κείμενα, που καλύπτουν όλο το φάσμα των απόψεων: του γνωστού κοινωνιολόγου και ιστορικού Immanuel Wallerstein («The Great Libyan Distraction», http://www.iwallerstein.com/great-libyan-distraction/, 1.4.2011), του καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, ειδικού για θέματα της Μέσης Ανατολής Juan Cole («An open letterto the Left on Libya», www.juancole.com/2011/03/an-open-letter-to-the-left-on-libya.html, 27.3.2011) και του γνωστού διανοούμενου και αγωνιστή Tariq Ali («Libya is another case of selective vigilantism by the west», Τhe Guardian, 29.3.2011).
Στρ. Μπ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου