"Διαβάζοντας" τις δημοσκοπήσεις Δεκέμβρη-Μάη...

Αποσπάσματα και πίνακες από εκτενές άρθρο του Κώστα Πουλάκη στην Κυριακάτικη ΑΥΓΗ, που αναλύει τις τάσεις που έχουν καταγραφεί στις δημοσκοπήσεις του τελευταίου εξαμήνου (Δεκέμβρης 2009 - Μάης 2010)

Δημοσκοπήσεις: έρχονται άλλες εποχές...

Αυτήν την περίοδο που βιώνουμε τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση, που το ΔΝΤ με απόφαση της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ καθορίζει την οικονομική μας ζωή και οι εργαζόμενοι χάνουν κατακτήσεις τριών γενεών, τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων του τελευταίου τετράμηνου είναι αποκαλυπτικά. Για να έχει όμως ουσιαστική αξία η μελέτη τους, να εξάγουμε τα ορθά συμπεράσματα, να ερμηνεύσουμε τις διαθέσεις των πολιτών και τις αναζητήσεις της κοινωνίας, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε δύο παραμέτρους.
 

Το γεγονός ότι όλες οι δημοσκοπικές έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί στο πιο σημαντικό εξάμηνο της μεταπολιτευτικής πολιτικής μας ιστορίας, έχει ως συνέπεια οι αλλαγές που συντελούνται στο εκλογικό σώμα να αποτυπώνονται με δυσκολία. Στη δίνη των μεγάλων εξελίξεων, οι μεγάλες αλλαγές που συντελούνται στην κοινωνία χρειάζονται χρόνο για να αφήσουν το αποτύπωμα τους.
 

Επειδή βιώνουμε περίοδο σημαντικών αποφάσεων που θα καθορίσουν μακροχρόνια τις πολιτικές εξελίξεις, θα πρέπει να διακρίνουμε και να ξεχωρίσουμε στη μελέτη μας, εκείνες τις δημοσκοπήσεις που εξαιτίας των ερωτηματολογίων τους, «είναι επηρεασμένες μονομερώς προς μια κατεύθυνση και εξυπηρετούν συγκεκριμένες πολιτικές αποφάσεις και απόψεις», όπως με περισσό θάρρος δήλωσε ο κ Γ. Μαυρής της Public Issue. Η προσπάθεια χειραγώγησης της κοινής γνώμης παρουσιάζει έξαρση σε κρίσιμες και καθοριστικές περιόδους.
 

Η ζωή τραβά την ανηφόρα
 

Η ελληνική κοινωνία φαίνεται ότι έχει μπει σε μια νέα πορεία με αβέβαιο τελικό προορισμό. Η οικονομική κρίση ανέδειξε με βίαιο τρόπο όλα τα αδιέξοδα της συγκεκριμένης οικονομικής ανάπτυξης. 
(...)

 Τις αντιδράσεις της ελληνικής κοινωνίας (...) προσπάθησαν να ερμηνεύσουν πολλές δημοσκοπικές έρευνες. Τα κύρια συμπεράσματα κωδικοποιούνται:
 

- Το 68% των πολιτών θεωρούν ότι τα μέτρα του πρώτου πακέτου είναι άδικα. Το ποσοστό αυτό αγγίζει το 83% μετά την εξαγγελία του δεύτερου πακέτου μέτρων του ΔΝΤ.
- Το 60% πιστεύει ότι τα μέτρα είναι και αναποτελεσματικά.
- Το 67% ισχυρίζεται ότι τα μέτρα θα έχουν μόνιμο χαρακτήρα.
- Το 73% θεωρεί ότι θα υπάρξουν και άλλα μέτρα.
- Το 67% νιώθει ότι η οικονομική κατάσταση θα χειροτερέψει, και
- Το 61% φοβάται για την οικογενειακή οικονομική κατάσταση.

Τα παραπάνω στοιχεία δείχνουν ότι η απαισιοδοξία των πολιτών συμπορεύεται με έντονο αίσθημα αδικίας και φόβο για το μέλλον. (...) Η Ελλάδα έχει βυθιστεί σε οικονομικό πένθος. Όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια μεγάλη θύελλα, που δεν έχει ακόμα ξεσπάσει, αλλά τα γκρίζα σύννεφα είναι ήδη ορατά στον ορίζοντα. Ήδη ακούμε το βουητό των γεγονότων που έρχονται.
 

Οι ρωγμές του πολιτικού συστήματος
 

Οι πολίτες όπως δείχνουν τα ποιοτικά στοιχεία των δημοσκοπήσεων για πρώτη φορά αναζητούν τις πολιτικές ευθύνες σε βάθος χρόνου. Καμιά κυβέρνηση της μεταπολίτευσης δεν απαλλάσσεται των ευθυνών της στη συνείδηση των πολιτών. (...) Η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε αναζήτηση και επανεκτίμηση στάση ζωής.
 

(...) ποσοστό 70% των πολιτών, πιστεύει ότι κανένα πολιτικό κόμμα δεν μπορεί να αντιμετωπίσει την οικονομική κρίση και να δώσει ελπίδα. Γι αυτό ένας στους τρεις πολίτες αρχίζει να αναζητά ένα νέο πολιτικό υποκείμενο. Στην προηγούμενη ανάλυση μας στην “Αυγή” υποστηρίζαμε ότι η οικονομική κρίση και οι πολιτικές προτάσεις διεξόδου θα καθορίσουν τη φορά των πολιτικών εξελίξεων. Η επιβεβαίωση ήρθε άμεσα. Το διακύβευμα είναι η διεύθυνση της φοράς των αλλαγών.
 

Η ποιοτική μελέτη των στοιχείων μας επιτρέπει να περιγράψουμε την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα με λέξεις όπως: τέλμα, αστάθεια, ρευστότητα, δυσπιστία. Οι πολίτες για πρώτη φορά αισθάνονται συνένοχοι και αυτό μεγεθύνει την απογοήτευση και την απαισιοδοξία. Η οργή και ο φόβος ενισχύθηκαν με την είσοδο του ΔΝΤ. Οι πολίτες αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στη δυσφορία για τα μέτρα και την ανησυχία για τα χειρότερα. Το κυρίαρχο ιδεολογικό επιχείρημα ότι τα μέτρα είναι μονόδρομος αμφισβητείται έντονα. Η ενίσχυση αυτής της αμφισβήτησης θα καθορίσει τις κυοφορούμενες εξελίξεις. Η αγανάκτηση και η απαισιοδοξία αναζητούν εκτόνωση. Όλα τίθενται εκτός ελέγχου όταν το πολιτικό σύστημα δεν μπορεί στοιχειωδώς να εγγυηθεί την κοινωνική δικαιοσύνη και την διέξοδο από την κρίση.
 

Το σύνθημα «κάτω οι κλέφτες» που ακούστηκε έξω από την Βουλή, θα πρέπει να μας προβληματίσει έντονα. Στο τέλος του 2010, η ύφεση στην οικονομία, η εκτόξευση της ανεργίας, η αποδόμηση του ασφαλιστικού, η ακρίβεια μαζί με τη μείωση των μισθών, θα δημιουργήσουν συνθήκες αναβρασμού της κοινωνίας. Κάνουν λάθος όσοι υποτιμούν το μέγεθος των επερχόμενων κοινωνικών αντιδράσεων. Μπορεί η αντίδραση να είναι ετεροχρονισμένη αλλά θα είναι δυναμική όσο αυξάνονται οι απελπισμένοι.

Πριν οι πολίτες στρέψουν την πλάτη τους στην πολιτική, πριν αναζητήσουν έναν νέο «πολιτικό σωτήρα», θα αναζητήσουν τις χαμένες αξίες, την προοπτική εξόδου, το νέο όραμα. Σε συνθήκες γενικευμένης κρίσης η κοινωνία αξιολογεί τα πάντα από την αρχή. Θα κριθούν και η δράση των πολιτικών παρατάξεων και ο πολιτικός τους λόγος και οι προτάσεις τους. Το προβάδισμα στο νέο πολιτικό σκηνικό δεν είναι δεδομένο, αφού καμιά πολιτική παράταξη δεν αντλεί πλέον τη δυναμική της από το ιστορικό της παρελθόν.
 

Ο πολιτικός χρόνος του ΠΑΣΟΚ τελειώνει την ώρα που η Ν.Δ. παρουσιάζει εικόνα διάλυσης
 

(...) Η αντίστροφη μέτρηση για την κυβέρνηση άρχισε. Το έλλειμμα δικαιοσύνης που διαπίστωσαν οι πολίτες στα μέτρα που εξαγγέλθηκαν, προξενούν μεγάλη απογοήτευση στους ψηφοφόρους. (...) η ανοχή απέναντι σε μια κυβέρνηση που έχει χάσει την αξιοπιστία της μειώνεται συνεχώς. Στους πίνακες παρατηρούμε τη φθορά της εικόνας του πρωθυπουργού και της κυβέρνησης μέσα σε τέσσερεις μήνες. Περίπου ο ένας στους δύο πολίτες που ενίσχυσαν το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές του Οκτωβρίου έχει απογοητευθεί από την πολιτική του πριν ακόμα συμπληρωθεί χρόνος. (...) τίθεται σε αμφισβήτηση η κυβερνητική του ικανότητα.
 

Η εικόνα που παρουσιάζει η Ν.Δ είναι χειρότερη (...) Αν και στις εκλογές του Οκτωβρίου κατέγραψε τα μικρότερα ποσοστά μετά το 1951, φαίνεται ότι το πολιτικό κόστος της κυβερνητικής πενταετίας είναι μεγάλο (...) Είναι εντυπωσιακό ότι μόνο ο ένας στους τρεις ψηφοφόρους της Ν.Δ. συμφωνεί με την αντιπολιτευτική της πολιτική (βλ. πίνακες).
 

Η αποδυνάμωση των δύο κομμάτων εξουσίας είναι εμφανής το τελευταίο χρονικό διάστημα γεγονός που απεικονίζεται στην 1η γραφική παράσταση. Μέσα σε τέσσερις μήνες έχουν χάσει αθροιστικά 23% στην πρόθεση ψήφου. Όταν ο ένας στους δύο πολίτες δεν επιλέγει δικομματισμό, όταν οι δύο στους τρεις πολίτες τον θεωρούν υπεύθυνο για την κατάντια της χώρας, η έντονη αμφισβήτηση του πολιτικού συστήματος είναι δεδομένη.
 

Όμως από τη μείωση του δικομματισμού ενισχύεται σχεδόν αποκλειστικά η αδιευκρίνιστη ψήφος. (...) Ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους ψηφοφόρους δηλώνουν ότι στις προσεχείς εκλογές θα κάνουν αποχή, ή θα προτιμήσουν το άκυρο και το λευκό. Δημιουργούνται δυστυχώς οι συνθήκες στις προσεχείς εκλογές να καταρριφθεί το αρνητικό ρεκόρ μη συμμετοχής που σημειώθηκε στις Ευρωεκλογές του 2009. Αυτά τα στοιχεία μας κάνουν πολιτικά και επιστημονικά επιφυλακτικούς στο να προβλέψουμε και να παρουσιάσουμε την εκτίμηση για το εκλογικό αποτέλεσμα των κομμάτων.
 

Oi αδυναμίες της αριστεράς
 

Σε αυτή την δύσκολη περίοδο για την κοινωνία και τους εργαζόμενους, ο ρόλος της αριστεράς θα έπρεπε να είναι καθοριστικός. Δεν αρκεί να πρωταγωνιστεί στους κοινωνικούς αγώνες και να λειτουργεί ως ασπίδα προστασίας των δικαιωμάτων και των αγώνων των εργαζομένων. Αυτό είναι αυτονόητο. Η αριστερά πρέπει να απαντήσει πολιτικά και ιδεολογικά, να δώσει το δικό της στίγμα. (...) Η αριστερά οφείλει να δώσει όραμα στους πολίτες, να τους εμπνεύσει και να πείσει ότι οι νεοφιλελεύθερες προτάσεις δεν είναι μονόδρομος. Οι δημοσκοπήσεις όμως δείχνουν καθαρά ότι η αριστερά στο σύνολό της δεν έχει καταφέρει να πείσει όπως φαίνεται από την 2η γραφική παράσταση, παρόλο που οι συνθήκες τη θέλουν πρωταγωνίστρια. 

(...) το μεγαλύτερο πρόβλημα του ΚΚΕ αυτή την εποχή είναι η αδυναμία του να ξεπεράσει την πολιτική του απομόνωση και η εμμονή του σε μια μοναχική πορεία. Η διασπαστική τακτική που ακολουθεί στις αγωνιστικές κινητοποιήσεις διαψεύδει τις όποιες ελπίδες των εργαζομένων.
 

Ο ΣΥΝ και η πολιτική συμμαχία του ΣΥΡΙΖΑ, δημιουργούν προβληματισμό και απογοήτευση στους πολίτες και στους ψηφοφόρους με την εικόνα που εκπέμπουν τον τελευταίο χρόνο. Η κοινωνία παρακολουθεί τα εσωκομματικά προβλήματα χωρίς να τα κατανοεί και χωρίς τελικά να την ενδιαφέρουν. (...) Δεν υπάρχει δημοσκοπική έρευνα που να μην καταδεικνύει, με ποσοστά πάνω από 70%, ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα, είναι η αντιπαράθεση προσώπων, τάσεων και συνιστωσών, που στη συγκεκριμένη συγκυρία φαντάζει ανεύθυνη και κατώτερη των περιστάσεων. (...) Σε περίοδο γενικευμένης κρίσης αν θέλεις να έχεις πρωταγωνιστικό ρόλο στον χώρο της ευρύτερης δημοκρατικής και οικολογικής αριστεράς, θα πρέπει να επαναπροσδιορίσεις τα πάντα, ύφος, λόγο, ήθος, τακτική. (...) Η αριστερά της κοινωνικής βάσης (...) είναι πολλαπλάσια της εκλογικής μας δύναμης. Αυτή η αριστερά αναζητά απεγνωσμένα την έκφρασή της και τη συγκρότηση της. Τώρα που οι κοινωνικές συνθήκες το επιβάλουν, που ίσως να έχουμε γίνει σοφότεροι από τα λάθη μας, οφείλουμε να μπούμε μπροστά γιατί η ιστορία και η κοινωνία δεν μπορούν να περιμένουν. (...) ή θα προσπαθήσουμε να αλλάξουμε, αλλάζοντας πρώτα εμείς οι ίδιοι, ή θα προσθέσουμε μία ακόμη χαμένη ευκαιρία στις τόσες χαμένες της αριστεράς. (...)

.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.

Να πω κι εγώ δυο λόγια για τους παρακάτω πίνακες:

Για την άνοδο κατά 100% του "άλλα κόμματα" δεν ξέρω τι να πω καθώς στις (δημοσιευμένες) έρευνες δεν ανιχνεύεται η ταυτότητά τους. Πιστεύω πως είναι από άνοδο των σχημάτων της αντισυστημικής αριστεράς αλλά χωρίς στοιχεία δεν μπορώ να πω τίποτα παραπάνω...  Τα μπλοκ τους πάντως στις πορείες είναι σταθερά διογκούμενα, αν αυτό λέει κάτι...  

Η εντυπωσιακή δημοσκοπική άνοδος του ΛΑΟΣ ανακόπηκε μετά την συμπαράταξη με την κυβέρνηση. Η άνοδος όμως του Γ. Καρατζαφέρη είναι σταθερή. Πεποίθησή μου είναι πως σε αυτό βασικό ρόλο έχει παίξει η πολιτική νομιμοποίηση που του παρέχουν τα ιδιωτικά ΜΜΕ (έχουμε φτάσει να μην υπάρχει σχεδόν εκπομπή -από "ενημερωτική" μέχρι μαγειρέματος και κουτσομπουλιού- που να μην είναι καλεσμένος κάποιος ακροδεξιός μαϊντανός) αλλά κυρίως τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Βλέπουμε το παράδοξο η δεξιά ΝΔ να κόβει κάθε γέφυρα με την ακροδεξιά τόσο επί Καραμανλή (δεν συζητώ με τα άκρα) όσο και επί Σαμαρά, αλλά το "σοσιαλιστικό" ΠΑΣΟΚ του ΓΑΠ να φτάνειι δια δηλώσεων ανώτερων στελεχών του, να εξυμνεί τον λαϊκιστή ακροδεξιό αρχηγό της!!! Κάποιες λίγες που είχα καταγράψει τις έβαλα σε αυτό το σατιρικό βιντεάκι: 

Να ελπίζουμε πως κάποιοι στο ΠΑΣΟΚ θα αντιληφθούν τον ολισθηρό κατήφορο που έχουν πάρει και σε αυτόν τον τομέα; Δύσκολο... Άλλωστε το ΠΑΣΟΚ πριμοδότησε από την πρώτη στιγμή αυτό το ακροδεξιό μόρφωμα στην προσπάθειά του να μείνει στην εξουσία... Τότε το έκανε δια των μέσων που έλεγχε, τώρα απ' ευθείας με τα ηγετικά του στελέχη. Μοιάζει παραδοξολογία αλλά είναι αλήθεια. Αν στο μέλλον η ελληνική κοινωνία βρεθεί ακόμα πιο έντονα μπροστά σε ακροδεξιά απειλή η ευθύνη θα ανήκει αποκλειστικά σε όσους -εξαχρειωμένοι πολιτικά- την στηρίζουν κι ας αυτοπροσδιορίζονται ως "σοσιαλιστές"...