ΟΗΕ κατά νεοφιλελευθερισμού!

του Μιχάλη Τρίκκα (από την ΑΥΓΗ)

"Πρέπει να αμφισβητήσουμε το κύριο δόγμα των τελευταίων 30 χρόνων, ότι οι αγορές έχουν πάντα δίκιο. Τις περισσότερες μάλιστα φορές έχουν άδικο". Δεν είναι απόσπασμα από ομιλία κάποιου αριστερού οικονομολόγου στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ του Πόρτο Αλέγκρε. Η άποψη εκφράστηκε στο πρόσφατο συμπόσιο της UNCTAD, της υπηρεσίας του ΟΗΕ για το εμπόριο και την ανάπτυξη. Και εκφράστηκε από τους περισσότερους εισηγητές.
Κάποτε κανείς δεν αμφισβητούσε δημόσια τις αρχές της νεοφιλελεύθερης ορθοδοξίας με τόση ευκολία . Η μία κρίση όμως διαδέχεται πια την άλλη, με αποτέλεσμα ακόμη και ο ΟΗΕ να εγκαταλείπει την αποκαλούμενη συναίνεση της Ουάσιγκτον. Από την κρίση του περιβάλλοντος περάσαμε στην κρίση των τροφίμων και τώρα στην οικονομική κρίση.
Υπάρχει κάποια σχέση μεταξύ τους; Και είναι λογικό να εκτιμά κανείς ότι το αόρατο χέρι της αγοράς θα δώσει την λύση;

H UNCTAD δεν φαίνεται να το πιστεύει. “Η αγορά αποδείχτηκε ανίκανη να αυτορυθμιστεί” σημείωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της υπηρεσίας του ΟΗΕ, Ζαν Φαϊντέρ, υπογραμμίζοντας παράλληλα τον “καθοριστικό ρόλο” που έπαιξαν τα κράτη στην αντιμετώπιση της κρίσης. Για την UNCTAD, οι κυβερνήσεις έχασαν όμως την ευκαιρία να παρέμβουν καίρια επιβάλλοντας ένα διαφορετικό μοντέλο οικονομικής διακυβέρνησης.

Ως υπηρεσία του ΟΗΕ αρμόδια για την ανάπτυξη, η UNCTAD εξετάζει την κρίση υπό το πρίσμα των σχέσεων Βορρά-Νότου. Και όπως επισήμαναν πολλοί αξιωματούχοι της, η γεωργία αποτελεί σήμερα ενδεικτικό παράδειγμα του εσφαλμένου οικονομικού μοντέλου που ακολουθείται τις τρεις τελευταίες δεκαετίες. “Ποιοι είναι οι φτωχότεροι σήμερα;” διερωτήθηκε ο Φαιντέρ. “Εκείνοι που πεινούν. Και το 75% από αυτούς ζει σε αγροτικές περιοχές”.

• Η Αϊτή είναι μια κλασική περίπτωση. Ακολουθώντας τις συστάσεις του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας μείωσε τους δασμούς από το 50% στο 3%. Ετσι σε μια χώρα που κάποτε ήταν αυτάρκης σε ρύζι, η τοπική παραγωγή συρρικνώθηκε σε επίπεδα κάτω του 20% με τραγικές συνέπειες για τις δυνατότητες επιβίωσης του πληθυσμού. Ακόμη και ο Μπιλ Κλίντον παραδέχτηκε πρόσφατα ότι η πολιτική του για την Αϊτή ήταν εσφαλμένη.

Το πρόβλημα, σύμφωνα με την UNCTAD, είναι η “αχαλίνωτη φιλελευθεροποίηση των αγορών”. Γι' αυτό και τα μέτρα που προτείνει για την αντιμετώπιση της κρίσης των τροφίμων κινούνται στη λογική της ρύθμισης. “Αποσύνδεση ορισμένων χωρών από την παγκόσμια αγορά” ή δημιουργία “εμπορικών ενώσεων στις οποίες οι φτωχές αγορές μπορούν να αγοράσουν τρόφιμα σε χαμηλές τιμές”. Μέτρα δηλαδή εντελώς αντίθετα από εκείνα που προτείνουν το ΔΝΤ και οι υπόλοιποι φύλακες της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης.