Μεταξύ 18 και 44 ετών...

του Αντώνη Καρακούση
από το Βήμα (23/07/2010)

Η ελληνική πολιτική περνά ίσως τη χειρότερη περίοδό της στα μεταπολιτευτικά χρόνια. Τα πρόσωπα είναι φθαρμένα, τα κόμματα κλονισμένα και οι πολίτες απομακρυσμένοι. Ο λόγος αντηχεί μικρός, τα μηνύματα ασθενή και οι προσδοκίες βρίσκονται στο ναδίρ.

Η κοινωνία πιέζεται από την οικονομική κρίση, νιώθει ότι προδίδεται από το επικρατήσαν τα χρόνια της μεταπολίτευσης μοντέλο, αντιλαμβάνεται ότι οι σταθερές της ζωής μεταβάλλονται δραματικά και γι΄ αυτό οργίζεται και αμφισβητεί. Κάπως έτσι σπάνε οι δεσμοί που την κρατούσαν δεμένη με το σύστημα και αρχίζουν οι αναζητήσεις και οι περιπλανήσεις. Σύμφωνα με τις έρευνες των διαθέσεων της κοινής γνώμης, αυτή την ώρα το υπάρχον κομματικό σύστημα διατηρεί δεσμούς μόνο με τις ηλικίες άνω των 54 ετών. Εκεί μόνο υπάρχουν ιστορικοί δεσμοί και μνήμες ικανές να συγκρατήσουν οπαδούς και ψηφοφόρους, αν και αυτό αμφισβητείται μετά τις περικοπές των συντάξεων και των μισθών. 

Μπορούμε πάντως να υποθέσουμε ότι στην παραπάνω ηλικιακή ζώνη τα κόμματα μπορούν να ελπίζουν ότι διατηρούν ιστορικούς πολιτικούς δεσμούς. Από εκεί και κάτω, με εξαίρεση ίσως τη μεταβατική ηλικιακή ομάδα 45-54, που μοιάζει να παρακολουθεί ως έναν βαθμό την ώριμη γενιά, τα πράγματα αλλάζουν δραματικά. Στη δυναμική ζώνη 18-44 η αμφισβήτηση, χωρίς να είναι ομοιογενοποιημένη, δείχνει να θεριεύει, κλιμακούμενη μάλιστα ανά δεκαετία υπό την επίδραση των παραστάσεων της νέας ζωής και της μεγάλης επιρροής που ασκούν στις νεότερες γενιές οι νέες τεχνολογίες. Όσο κατεβαίνουμε την ηλικιακή σκάλα οι αξίες, το πρότυπο ζωής και οι προσδοκίες αλλάζουν κατά τρόπο δυναμικό, μην επιτρέποντας την περιγραφή μια κοινής αντίληψης.

Ωστόσο μπορεί να καταγραφεί μια κοινή τάση που ορίζει το νέο εκλογικό σώμα. Η οποία δεν είναι άλλη απ' αυτήν της απομάκρυνσης από το πολιτικό σύστημα, η οποία προσδιορίζεται από τους χαμηλούς δείκτες αξιολόγησης των κομμάτων ως προς την ικανότητα και την αποτελεσματικότητά τους και από τους χαμηλούς βαθμούς εμπιστοσύνης. Συμπληρώνεται δε αυτή η τάση από την εντυπωσιακή αύξηση της απάντησης «κανένα κόμμα» σε ερωτήματα που σχετίζονται με την ικανότητα επίλυσης των προβλημάτων της χώρας και βεβαίως από τα υψηλά ποσοστά της αποχής ή της λευκής ψήφου.

Αυτή ακριβώς η τάση απολίτικης συμπεριφοράς και συστημικής άρνησης δείχνει ικανή για πρώτη φορά να απειλήσει την αυτοδυναμία και σε περιόδους γενικευμένης διεκδίκησης να κλονίσει συνολικά το πολιτικό σύστημα. Δυστυχώς οι περισσότερες δυνάμεις επιμένουν στις παλαιές μεθόδους άσκησης της πολιτικής.

Ανακυκλώνουν τα ίδια εργαλεία, υπακούουν στον λαϊκισμό της αυτοσυντήρησης και επιμένουν σε φθαρμένο λόγο και ανεδαφικές υποσχέσεις οι οποίες δεν πιάνουν. Τώρα είναι η ώρα οικοδόμησης άλλων πραγμάτων και άλλων σχέσεων με την κοινωνία. Και δυστυχώς είναι λίγοι εκείνοι που είναι σε θέση να παρακολουθήσουν τη συντελούμενη δραματική μεταβολή των συνθηκών.