Παρασκευή 16 Ιουλίου 2010

Το Δόγμα του Σοκ

της Φιλιώς Τσουκαλά
από ΑΥΓΗ

Ένα εντυπωσιακό στοιχείο των μέτρων που λαμβάνει η κυβέρνηση για να οξύνει, απ’ ό,τι φαίνεται, και όχι για να αντιμετωπίσει την κρίση είναι ότι δεν προλαβαίνεις να καταλάβεις από πού σού 'ρχονται. Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη και τις συνέπειές τους στην καθημερινή οικονομία, στην αγορά, στη στάση των ανθρώπων, πραγματικά χάνεις τον λογαριασμό, ακόμα κι αν είσαι αριστερός, δηλαδή έτοιμος να προβλέψεις ακόμα χειρότερες μέρες.

Στην παιδεία, επισήμως, τα σχολικά τμήματα μεγαλώνουν, οι δάσκαλοι λιγοστεύουν, πανεπιστημιακά τμήματα κλείνουν, η χρηματοδότηση μειώνεται. Στα εργασιακά αυξάνεται η ανεργία και μειώνονται οι μισθοί, σύνταξη δεν πρόκειται να πάρουμε ποτέ, καθώς κανείς νέος σήμερα δεν προβλέπεται να έχει συνεχόμενη εργασία. Τα προηγούμενα χρόνια μάς έλεγαν ότι δεν πειράζει και ότι θα πρέπει να το συνηθίσουμε, αλλά νά που τελικά πειράζει. Ως εκ τούτου αυξάνονται οι ανασφάλιστοι που εκδίδουν βιβλιάριο απορίας για ιατρική περίθαλψη. Από 11.000 περίπου που ήταν πέρσι, φέτος ξεπέρασαν τις 14.000. Ωστόσο δεν ανησυχούμε, γιατί το υπουργείο θα κάνει αυστηρότερους ελέγχους ώστε να πιάσει τους 100 που δεν δικαιούνται κανονικά αυτή την παροχή. Αυτή είναι και η γενική αντίληψη: «Μειώστε τα πάντα και αυξήστε την καταστολή». Από την άλλη, ακρίβεια, ΦΠΑ, τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια απλησίαστα, τα διόδια αυξάνονται για να κερδίζουν οι ιδιώτες, η βενζίνη στο 1,5 ευρώ, ο τουρισμός κι αυτός σε κρίση, τα καταστήματα κλείνουν το ένα μετά το άλλο και πάει λέγοντας.


Φυσικά κανένα από αυτά τα μέτρα δεν είναι καινούργιο στη σκέψη των νεοφιλελεύθερων. Όπως παρουσιάζει εύστοχα και κατανοητά η Ναόμι Κλάιν στο βιβλίο της «Το Δόγμα του Σοκ», οι ιδέες αυτές πρωτοδιατυπώθηκαν αρκετές δεκαετίες πριν, μόνο που τότε οι εμπνευστές τους θεωρούνταν σχεδόν παράφρονες. Για τον λόγο αυτό τα πρώτα πειράματα έγιναν στη Χιλή και μετά στην Αργεντινή, κάτω από δικτατορικά καθεστώτα, όπου οι συλλήψεις, τα βασανιστήρια και οι εκτελέσεις επέτειναν το σοκ από την κάθετη αύξηση της φτώχειας και παρέλυαν τον πληθυσμό. Για πολλά χρόνια θεωρείτο αδύνατο να εφαρμοστούν παρόμοια μέτρα σε δημοκρατίες, καθώς οι κοινωνίες αντιδρούσαν αποτελεσματικά. Πρώτοι η Θάτσερ και ο Ρήγκαν κατάφεραν να διαλύσουν μέρος του κοινωνικού κράτους και γενικά να εγκαθιδρύσουν την αντίληψη ότι ο λαός είναι ο εχθρός του κράτους.

Σε επόμενες περιόδους αξιοποιήθηκαν πραγματικά σοκ, προκαλούμενα από φυσικές καταστροφές, όπως το τσουνάμι και ο τυφώνας Κατρίνα, ώστε να ιδιωτικοποιηθούν ολόκληροι τομείς, όπως η παιδεία, ή να ξεπουληθούν ολόκληρες περιοχές στην Ινδονησία. Νομίζω δε ότι το νόημα της δημιουργίας κλίματος συλλογικής ενοχής επιχειρείται να λειτουργήσει ως παράγοντας παράλυσης της κοινωνίας, αντίστοιχης με αυτή που προκαλεί μια φυσική καταστροφή ή ένα πραξικόπημα. Το να πιστέψουμε όλοι όχι απλώς ότι εμείς τα φάγαμε, αλλά ότι ο βασικός λόγος που δεν προχωρεί το κοινό καλό είναι η ίδια η ύπαρξή μας.

Τα δημόσια οικονομικά θα πήγαιναν θαυμάσια αν δεν υπήρχαν ηλικιωμένοι, άρρωστοι και παιδιά. Οι ανάγκες του λαού φαίνεται ότι είναι από τη φύση τους καταστροφικές. Δεν είμαστε ένοχοι γιατί τα φάγαμε, αλλά γιατί υπάρχουμε ως μέλη μιας κοινωνίας που παλαιότερα έκανε το λάθος να δώσει την υπόσχεση της κοινωνικής αλληλεγγύης. Ενώ κάτι τέτοιο φαίνεται εξοργιστικό γραμμένο στο χαρτί, όταν αποτελεί το κυρίαρχο μήνυμα στον καθημερινό δημόσιο λόγο φαίνεται να πείθει ότι φταίμε που υπάρχουμε. Ο τρόπος να αντιμετωπίσουμε αυτή τη μαζική πλύση εγκεφάλου είναι να γνωρίζουμε σε τι εξυπηρετεί. Το σύστημα κάνει καλά τη δουλειά του. Είναι καιρός να κάνει και η αριστερά τη δική της.

* Η Φιλιώ Τσουκαλά είναι ψυχολόγος

-πηγή εικόνας

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου