Μνημόνιο: Ευθεία αμφισβήτηση του δημοκρατικού πολιτεύματος

σκίτσο Carlos Latuff (Δρόμος 15/5/10)

συνέντευξη του Γιώργου Κασιμάτη 

στη Μαρία Καλυβιώτου

από την ΑΥΓΗ

Στις 8 του τρέχοντος μηνός συζητείται στο Συμβούλιο της Επικρατείας η προσφυγή 10 επιστημονικών, επαγγελματικών κ.ά. φορέων, καθώς και 22 μεμονωμένων πολιτών, που ζητούν την ακύρωση των μέτρων που επιβάλλουν περικοπές σε επιδόματα, μισθούς και συντάξεις. Ο ομότιμος καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, επόπτης και συντονιστής της προσφυγής, Γιώργος Κασιμάτης, μιλά στην “Κ.Α.” και υπογραμμίζει ότι “οι Συμφωνίες Δανεισμού δεν έχουν κυρωθεί με νόμο”, κάτι που όπως προειδοποιεί, “αποτελεί σοβαρή συνταγματική ανωμαλία και παραβίαση των αρχών της Δημοκρατίας”. Σχολιάζοντας τις δηλώσεις Γ. Παπανδρέου στη ΔΕΘ, ότι “το θέμα της χρεωκοπίας δεν είναι νομικό, αλλά πολιτικό και οικονομικό”, επισημαίνει ότι κάτι τέτοιο θα σήμαινε “μια ευθεία αμφισβήτηση του δημοκρατικού πολιτεύματος και του Συντάγματός μας”. Αξιολογώντας, δε, την εφαρμοζόμενη οικονομική πολιτική, σημειώνει ότι “δεν είναι κοινωνική... αντίθετα είναι πολιτική που εξυπηρετεί βραχυπρόθεσμα το δάνειο ως δάνειο, δηλαδή την εκπλήρωση των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας και πολιτική ενίσχυσης των μεγάλων επιχειρηματικών μονάδων”.

* Ποια είναι τα σημεία στα οποία επικεντρώνεται η νομική κριτική και βασίζεται η προσφυγή;

Θα πρέπει, πρώτ’ απ’ όλα, να συνειδητοποιήσουμε ότι, όταν λέμε συνοπτικά «Μνημόνιο», αναφερόμαστε σε τρεις διεθνείς Συμβάσεις της χώρας μας: τη “Σύμβαση Δανειακής Διευκόλυνσης”, το «Μνημόνιο Συνεννόησης» με τις υπόλοιπες δεκαπέντε χώρες της Ευρωζώνης, καθώς και τη Συμφωνία με το ΔΝΤ, που ενέκρινε το όλο πρόγραμμα και τις δεσμεύσεις της Ελλάδας. Από όλες αυτές τις Συμφωνίες Δανεισμού, η πρώτη έχει τους σοβαρότερους, τους πιο επικίνδυνους όρους για την Ελλάδα, οι οποίοι προσβάλλουν πραγματικά το κύρος και την κυριαρχία της χώρας μας. Η δεύτερη, που και αυτή την υπογράφουν οι χώρες της Ευρωζώνης, περιέχει τα μέτρα τα οποία είναι υποχρεωμένη η Ελλάδα να πάρει για να μπορεί να εξοφλεί το δάνειο και τα οποία βαρύνουν του Έλληνες (περικοπές μισθών, συντάξεων, φόρους κ.ά.). Οι αιτήσεις ακυρώσεως στο Συμβούλιο της Επικρατείας έγιναν από άτομα και από τις Ενώσεις μισθωτών του δημοσίου και συνταξιούχων που θίγονται άμεσα με τα μέτρα των περικοπών που άρχισαν ήδη, όπως είναι γνωστό. Για τον λόγο αυτό, προσβάλλεται ως αντισυνταγματικός και ο νόμος 3845/2010, που νομοθέτησε τα μέτρα αυτά. Πρέπει να πούμε ότι οι Συμφωνίες Δανεισμού δεν έχουν κυρωθεί με νόμο, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, από την Ολομέλεια της Βουλής και παρ’ όλα αυτά εφαρμόζονται. Αυτό αποτελεί σοβαρή συνταγματική ανωμαλία και παραβίαση των άρχων της Δημοκρατίας.

* Η κριτική αυτή αφορά τελικά ολόκληρο το πακέτο μέτρων του Μνημονίου; Σε περίπτωση που δικαιωθούν οι προσφεύγοντες, το Μνημόνιο θα “πέσει” συνολικά;

Προσφυγές στη δικαιοσύνη θα γίνονται κάθε φορά που θα εφαρμόζονται νέα μέτρα, τα οποία ανέλαβε η Ελλάδα την υποχρέωση να επιβάλει. Σήμερα προσβάλλονται οι περικοπές. Το Μνημόνιο δεν «πέφτει» ως σύνολο, αλλά τα μέτρα που προβλέπει ακυρώνονται. Βεβαίως, και οι τρεις Συμφωνίες Δανεισμού είναι παράνομες, γιατί παραβιάζουν θεμελιώδεις αρχές της διεθνούς και της ευρωπαϊκής νομιμότητας και του Συντάγματός μας. Η μη κύρωσή τους από τη Βουλή τις καθιστά στο εσωτερικό της χώρας μας ανίσχυρες. Μια συνολική αντιμετώπιση των προβλημάτων νομιμότητας των Συμφωνιών θα δείτε σε λίγες μέρες στη μελέτη μου που ανέλαβε να εκδώσει ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών.

* Υπάρχει ήδη δεδικασμένο, όπως στην περίπτωση της Λετονίας και της Ρουμανίας, όπου το Συνταγματικό Δικαστήριο αποφάσισε την ακύρωση των μέτρων. Στην Ελλάδα έχουμε αντίστοιχο νομικό έδαφος;

Τα Συνταγματικά Δικαστήρια της Λετονίας και της Ρουμανίας ακύρωσαν τις περικοπές συντάξεων των πολιτών τους, εφαρμόζοντας τις αντίστοιχες εγγυήσεις των κοινωνικών δικαιωμάτων των Συνταγμάτων τους, που είναι όμοιες με τις εγγυήσεις του δικού μας Συντάγματος. Αναμένουμε ότι θα πράξει το ίδιο και η ελληνική Δικαιοσύνη.

* Ερωτηθείς ο κ. Παπανδρέου στη ΔΕΘ, σχετικά με τη συνταγματικότητα του Μνημονίου, απάντησε ότι “το θέμα της χρεωκοπίας δεν είναι νομικό, αλλά πολιτικό και οικονομικό”. Πώς σχολιάζετε τη δήλωση αυτή;

Δυστυχώς, αυτό το έχουμε ακούσει πολλές φορές από πολιτικούς της χώρας μας. Πιστεύω ότι δεν εννοούν αυτό που λέει η φράση, ότι, δηλαδή, η πολιτική επιλογή είναι πάνω από το Σύνταγμα και τους νόμους. Αυτό θα ήταν μια ευθεία αμφισβήτηση του δημοκρατικού πολιτεύματος και του Συντάγματός μας. Έτσι, κανείς κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός και κανείς κοινοβουλευτικός υπουργός δε θα μπορούσε να εννοεί αυτό -κατά μείζονα λόγο δε, δε θα μπορούσε να περάσει από τον νου του κ. Παπανδρέου. Το νόημα της δήλωσης ήταν, προφανώς, ότι η σύναψη των Συμφωνιών Δανεισμού που έγινε με τους Ευρωπαίους εταίρους μας ήταν, ασφαλώς, μια πολιτική επιλογή της κυβέρνησης και ο πρωθυπουργός της για κάθε συνέπεια αναλαμβάνει και έχει από το Σύνταγμα την πολιτική ευθύνη, όπως και κάθε άλλη ευθύνη. Συνεπώς, δεν πρέπει να παρεξηγήσουμε τη δήλωση του πρωθυπουργού.

* Πώς αξιολογείτε τις κοινωνικές επιπτώσεις της εφαρμογής των προωθούμενων οικονομικών μέτρων;

Δεν είμαι ειδικός γ’ αυτό το ερώτημα, για να είναι επιστημονικά θεμελιωμένη η θέση μου, έχω, όμως, το δικαίωμα ως πολίτης να έχω γνώμη: Οι επιπτώσεις των μέτρων που προβλέπουν οι Συμφωνίες Δανεισμού φοβούμαι ότι θα είναι για την ελληνική κοινωνία δυσμενέστατες, αν όχι τραγικές. Και τούτο, γιατί εφαρμόζεται μια οικονομική πολιτική, η οποία δεν είναι κοινωνική πολιτική, όπως γνωρίζαμε ανέκαθεν σε περιόδους κρίσης. Αντίθετα, είναι πολιτική που εξυπηρετεί βραχυπρόθεσμα το δάνειο ως δάνειο, δηλαδή την εκπλήρωση των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας και πολιτική ενίσχυσης των μεγάλων επιχειρηματικών μονάδων. Το δάνειο, από τη μεριά του, καλύπτει μη παραγωγικές δαπάνες του δανειολήπτη και είναι κερδοφόρο για τον δανειστή, χωρίς, εν τω μεταξύ, το ελληνικό κράτος να έχει προχωρήσει στις διαρθρωτικές μεταβολές του κρατικού μηχανισμού που θα το καταστήσουν παραγωγικό και το ίδιο και την οικονομία του.

* Σε περίπτωση που η προσφυγή δεν τελεσφορήσει, ποια είναι τα πιθανά επόμενα βήματα;

Θα συνεχίσει η μάχη στο Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στο Στρασβούργο, και, εφόσον υπάρξει δικονομική δυνατότητα, και στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Πιστεύομε, όμως, όλοι ότι η Ελληνική Δικαιοσύνη δε θα αφήσει να έχομε μια τέτοια συνέχεια.

* Τελικά, πώς αξιολογείτε την οικονομική πολιτική της κυβέρνησης;

Εκτός από τη γνώμη για τη γενική πολιτική αντιμετώπισης της κρίσης με τις Συμφωνίες Δανεισμού, με τη νομιμότητα των οποίων ασχολήθηκα, δε θα ήθελα να προχωρήσω σε κρίση για την κυβερνητική πολιτική, που δεν έχει σχέση με τις Συμφωνίες Δανεισμού.