Αριστερά της ανατροπής

από Αριστερό Βήμα 

Σήμερα η συνθήκη της κρίσης, της επίθεσης στα λαϊκά συμφέροντα και της ανατροπής όλων των κεκτημένων αποτελεί τεράστια πρόκληση για την Αριστερά. Ταυτόχρονα, όμως, τα προβλήματα στην εξέλιξη των αγώνων, τα εμπόδια στη συγκρότηση ενός νικηφόρου κινήματος, η αντιφατική κατάσταση των λαϊκών μαζών αποτυπώνουν και την υπαρκτή κρίση της Αριστεράς.

Άλλωστε, ποια η κοινωνική χρησιμότητα της αριστεράς εάν δεν μπορεί σε μια κρίσιμη ιστορική στιγμή να αποτρέψει την συντριβή των στρωμάτων που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί; Και εάν η Αριστερά δεν μπορεί να το κάνει αυτό, τότε αναπόφευκτα και αυτά τα στρώματα θα της γυρίσουν την πλάτη.


Σε κάθε περίπτωση, η Αριστερά μετά τη σύγκρουση που είναι σε εξέλιξη δεν θα είναι ίδια.

• Είτε η έκβαση της μάχης θα είναι νικηφόρα και αυτό θα σημαίνει κλονισμό της εξουσίας του κεφαλαίου που θα ανοίγει το δρόμο για συνολικότερη αμφισβήτηση και άρα μια άλλη ικανότητα της Αριστεράς να τέμνει το πολιτικό επίπεδο.

• Είτε το κίνημα ηττηθεί κάτι που θα σημάνει όχι μόνο εμπέδωση πολύ χειρότερων όρων εκμετάλλευσης αλλά και αποδιαρθρωτικά αποτελέσματα για την Αριστερά και την όποια σχέση εμπιστοσύνης διατηρεί με τμήματα των λαϊκών τάξεων.

Σήμερα, δεν μπορούμε να πάμε μπροστά με μια Αριστερά  

• που είναι έτοιμη να μιλήσει για τον…κομμουνισμό αλλά όχι για την έξοδο της Ελλάδας από την ΟΝΕ και την επιστροφή σε εθνικό νόμισμα, που αδυνατεί να καταλάβει ότι η συμμετοχή της Ελλάδας στην διαδικασία της Ευρωπαϊκής Ενοποίησης είναι ο βασικός μηχανισμός εσωτερίκευσης της συστημικής βίας του σύγχρονου καπιταλισμού.

• που δειλιάζει π.χ. απέναντι στο αίτημα της άμεσης παύσης πληρωμών ή ακόμη χειρότερα απέναντι στην ανάγκη σωτηρίας της εργατικής τάξης προκρίνει το να μη θιχτούν οι «καταθέτες».

• που θεωρεί ότι ένας περίκλειστος κομματικός μικρόκοσμος που αντιμετωπίζει τους πάντες ως εχθρούς είναι «ασφαλές καταφύγιο» ή που αντιμετωπίζει τη συντριβή των λαϊκών μαζών ως συνθήκη ριζοσπαστικοποίησής τους.

• που αυτοεγκλωβίζεται σε μια λογική αριστερής συνέπειας υποτιμώντας τις συνολικότερες εξελίξεις στην Αριστερά, ή ακόμη βολεύεται στην αυταρέσκεια μιας λογικής «επαναστατικού πόλου».

Και γι’ αυτό το λόγο πρέπει να πούμε καθαρά ότι μια σειρά από σχέδια στην Αριστερά έδειξαν τα όριά τους:

• Δεν μπορούμε να πάμε μακριά με τη λογική του αντινεοφιλελεύθερου μετώπου, και τις σημερινές εκδοχές του όπως είναι η «συνάντηση με το σοσιαλιστικό χώρο» ή η «αντιμνημονιακή ενότητα». Όχι γιατί υποτιμούμε τα ρήγματα στις σχέσεις πολιτικής εκπροσώπησης του ΠΑΣΟΚ, αλλά γιατί πρέπει επιτέλους να αρνηθούμε μια παράδοση που έλεγε ότι για να συναντηθείς με κάποιον που αποδεσμεύεται από τη σοσιαλδημοκρατία πρέπει να πας δεξιότερα, αντίληψη που αποτέλεσε άλλοθι για δεξιές στροφές και απειλεί να μετατρέψει την Αριστερά σε πραγματικό «πλυντήριο» παραγόντων και εφαλτήριο για την αναδιάταξη του συσχετισμού εντός του ΠΑΣΟΚ.

• Η λογική της αυτόκεντρης ανάπτυξης γύρω από ένα κλειστό κομματικό κέντρο που θεωρεί ότι σήμερα δεν μπορούν να υπάρξουν νικηφόροι αγώνες και τροποποίηση του συσχετισμού δύναμης παρά μόνο η κομματική ενδυνάμωση, αποτέλεσε ανάχωμα απέναντι στον κίνδυνο γενικευμένης μετάλλαξης και ανυποληψίας της Αριστεράς, όμως οριακά οδηγεί όχι απλά στην παραταξιοποίηση αλλά στην υπονόμευση των αγώνων, στηρίζει αντικειμενικά την κυρίαρχη πολιτική.

• Ο εγκλεισμός σε μα λογική «αριστερής αντιπολίτευσης» απειλεί να κάνει την αντικαπιταλιστική αριστερά, παρ’ όλη τη συνεισφορά της σε κινήματα, να μη δει πραγματικές ευκαιρίες ή να την ωθήσει στην αυταπάτη ότι είναι η μόνη μη καθεστωτική δύναμη.

Η Αριστερά σήμερα θα κριθεί και από το τι είναι και από τι προτείνει.

Το τι είναι θα φανεί στη στράτευσή της στη διαμόρφωση του αγωνιστικού κοινωνικού μετώπου που θα αποτελέσει το αντίπαλο κοινωνικό δέος στην επίθεση. Το μέτωπο αυτό ΔΕΝ ταυτίζεται με την πολιτική αριστερά, οφείλει να συμπεριλάβει όλους όσους πλήττονται, αφορά:

• Όλες εκείνες τις μορφές αυτοοργάνωσης, αλληλεγγύης και συντονισμού που θα επιτρέψουν στις λαϊκές δυνάμεις να αντέξουν την επίθεση, να οργανώσουν την αντίσταση, να πετύχουν την ανατροπή.

• Όλες εκείνες τις αναγκαστικά πρωτότυπες πολιτικοσυνδικαλιστικές μορφές που θα φέρουν κοντά το εργατικό κίνημα, τα τοπικά κινήματα, τη νεολαία, που θα υπερβούν τα όρια των σημερινών συχνά γραφειοκρατικοποιημένων ή και υποταγμένων συνδικαλιστικών μορφών από τη σκοπιά της πιο πλατιάς αγωνιστικής ενότητας και όχι της παραταξιακής διάσπασης.

• Όλες τις μορφές κλιμάκωσης σήμερα της κινητοποίησης και παρατεταμένης σύγκρουσης με την κυβέρνηση και το μηχανισμό «οικονομικής επιτροπείας» από τις χώρες του «Ευρωπαϊκού κέντρου».

Χρειάζεται, επίσης, μια πρωτότυπη σύλληψη της τακτικής μέσα στις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες μιας βίαιης εκδοχής «πολέμου κινήσεων» από τη μεριά του αντιπάλου, που στόχο έχει και την προληπτική διάλυση των πιθανών θέσεων που θα έπαιζαν το ρόλο χαρακωμάτων σε έναν «πόλεμο θέσεων» από τη μεριά του λαϊκού κινήματος. Απαιτείται μια μορφή αντιπαράθεσης που δεν θα είναι ούτε κοινωνικός ανταρτοπόλεμος, ούτε απλή εξέγερση, ούτε επένδυση σε ένα μελλοντικό χρονικό σημείο όπου όλα θα κριθούν. Πρέπει να συνδυάσουμε τον παρατεταμένο λαϊκό αγώνα, με τις κατά μέτωπο συγκρούσεις εκεί όπου δεν υπάρχει άλλη επιλογή, ακόμη και εάν οι συσχετισμοί δεν είναι ευνοϊκοί, και την ικανότητα αντεπιθέσεων.

Το τι προτείνει η Αριστερά αφορά ακριβώς τον προγραμματικό λόγο της, που σήμερα αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Γιατί το απλό «όχι στο μνημόνιο» δεν συνιστά απάντηση, καθώς απλώς κωδικοποιεί την αντίθεση. Σήμερα, το πρόβλημά μας δεν είναι να πείσουμε το λαό ότι το Μνημόνιο είναι κακό, αλλά ότι μπορεί να υπάρχει εναλλακτική πολιτική. Εάν σήμερα ευρύτερα κοινωνικά κομμάτια δεν κινητοποιούνται στην κλίμακα που πρέπει, δεν είναι γιατί έχουν πειστεί ότι τα μέτρα είναι αναγκαία, αλλά γιατί δεν έχουν πειστεί ότι είναι εφικτή μια άλλη πολιτική.

Και δεν μπορεί να είναι σήμερα εναλλακτική επιλογή:

• ούτε η… φαντασιακή επίκληση μιας άλλης Ευρωπαϊκής Ένωσης, γιατί πρέπει να το πούμε ξεκάθαρα ότι η «Ενωμένη Ευρώπη», σήμερα, ή θα είναι βαθιά καπιταλιστική και αντιδραστική ή δεν θα είναι ενωμένη

• ούτε ένας γενικόλογος αντικαπιταλισμός που αφήνει στο απυρόβλητο τις συγκεκριμένες μορφές που σήμερα στηρίζουν τις πολιτικές του κεφαλαίου: την ΟΝΕ και το Ευρώ, την πρόσδεση στην ευρωπαϊκή ενοποίηση, το βραχνά του χρέους.

Περισσότερο παρά ποτέ η προγραμματική ανασυγκρότηση της Αριστεράς περνά μέσα από τη διατύπωση συγκεκριμένων στόχων που είναι άμεσοι, ευκρινείς και οριακά εφικτοί υπό την προϋπόθεση της τροποποίησης του συσχετισμού δύναμης: Παύση Πληρωμών στο Χρέος – Έξοδος από ΟΝΕ και ευρώ – Εθνικοποίηση Τραπεζών – Έλεγχοι στην κίνηση κεφαλαίων – Αναδιανομή εισοδήματος σε βάρος του κεφαλαίου.

Οι στόχοι αυτοί δεν είναι ούτε μεταρρυθμισμός, ούτε οικονομικός εθνικισμός, ούτε προστατευτισμός. Δεν μπορούμε, στο όνομα ενός γραμμικού διεθνισμού, να πιστεύουμε ότι εάν ηττηθούμε στο εθνικό επίπεδο, θα μπορέσουμε να βρούμε ευνοϊκότερους συσχετισμούς στο υπερεθνικό επίπεδο. Οι στόχοι αυτοί είναι οι συγκεκριμένες μορφής ρήξης με την κυρίαρχη πολιτική, είναι η δυνατότητα για ευρύτερες ανατροπές, θέτουν το θέμα της εξουσίας, ανοίγουν με όρους πραγματικούς – και όχι ιδεοληπτικούς – το θέμα της εναλλακτικής σοσιαλιστικής προοπτικής.

Και εδώ είναι που η ικανότητα της Αριστεράς να αποτελέσει το πολιτικό κίνημα που θα αρθρώσει και παλέψει την αντικαπιταλιστική εναλλακτική λύση γίνεται καθοριστικό.

Ναι, όλοι θα θέλαμε την ενότητα της Αριστεράς, μόνο που αυτό δεν μπορεί να σημαίνει άθροισμα αντιφάσεων και αναπαραγωγή αδιεξόδων. Η ενότητα απαιτεί ηγεμονία, απαιτεί σαφείς πολιτικές θέσεις, απαιτεί ο πολιτικός «μέσος όρος» της Αριστεράς να μετατοπιστεί.

Σημαίνει αυτό ότι το μέλλον είναι ο εγκλωβισμός στην υπάρχουσα πολιτική γεωμετρία και ο ενδοαριστερός εμφύλιος; Όχι, γιατί υπάρχουν πραγματικές αντίρροπες τάσεις στην κρίση της Αριστεράς

• Μέσα στο χώρο του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ είναι σημαντικές οι φωνές που μιλούν για ρήξη με τον αριστερό ευρωπαϊσμό, τον κυβερνητισμό και τις συμπράξεις με τη συνδικαλιστική γραφειοκρατία.

• Μέσα στο χώρο του ΚΚΕ είναι ελπιδοφόρες οι φωνές που λένε φτάνει πια με τα αδιέξοδα του εγκλεισμού και του σεχταρισμού.

• Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, με όλες τις αδυναμίες τις μπορεί να αποτελέσει ένα παράδειγμα δημοκρατικού μετώπου της αντικαπιταλιστικής αριστεράς που αναμετριέται με την πρόκληση των ερωτημάτων για την αριστερά συνολικά.

Αυτές οι δυναμικές πρέπει να τολμήσουν να συναντηθούν και να αναλάβουν το στοίχημα μιας ριζοσπαστικής ανασύνθεσης του τοπίου στην Αριστερά, έχοντας την επίγνωση ότι η ιστορία ενίοτε συμπυκνώνεται και επιταχύνεται και ότι η δική μας τόλμη ή ατολμία μπορεί να κρίνει εξελίξεις.

Και όντως η πρόκληση σήμερα είναι να δώσουμε μια μάχιμη αντικαπιταλιστική και ανατρεπτική κατεύθυνση στη στρατηγική του Αριστερού Μετώπου. Χρειαζόμαστε μια πρωτότυπη και αναγκαστικά αντιφατική εκδοχή πολιτικού μετώπου που θέλει να αποφύγει και τις κλασικές δεξιόστροφες εκδοχές ενότητας, και τα όρια της «αριστερής αντιπολίτευσης».

Μια τέτοια εκδοχή Αριστερού Μετώπου θα μπορέσει να συναντηθεί με τις κοινωνικές δυναμικές και τις εξεγερτικές διαθέσεις που έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια, να επεξεργαστεί την αντικαπιταλιστική απάντηση στην κρίση, να ηγηθεί του αγωνιστικού κοινωνικού μετώπου.

Θα μπορεί ακόμη να είναι ο φυσικός χώρος μέσα στον οποίο να συνδιαμορφωθεί και ένα σύγχρονο κομμουνιστικό ρεύμα αντάξιο των σημερινών προκλήσεων αλλά και ευκαιριών, ακριβώς γιατί είναι πρόκληση να συναντηθούν όλες οι δυνάμεις που αναφέρονται στην επαναστατική ανανέωση του κομμουνιστικού προτάγματος.

Ένα τέτοιο αριστερό μέτωπο αναγκαστικά θα είναι μια διαρκής διαδικασία πειραματισμού σε δύσκολες συνθήκες, σαν να προσπαθούμε να δοκιμάσουμε υπερατλαντικό ταξίδι χτίζοντας το πλοίο εν πλω. Δεν μπορεί παρά να είναι μια διαδικασία που να στηρίζεται σε μια δυναμική «από τα κάτω» και όχι σε μια ατέλειωτη διαβούλευση «εκπροσώπων» και που πρέπει να έχει σαν φυσική και ηθική ραχοκοκαλιά τους αγωνιστές των κινημάτων και όχι τους επαγγελματίες της πολιτικής.

Μόνο που αυτό απαιτεί

• Πραγματική ανατροπή στο σημερινό τοπίο της Αριστεράς,

• ρήξη με τις σημερινές πολιτικές, ιδεολογικές και οργανωτικές μορφές της,

• συνειδητοποίηση ότι δεν θα ακολουθήσουν όλοι σε αυτή την πορεία

• τομή με όλο το φάσμα των πρακτικών που έκαναν την Αριστερά, στο συνδικαλισμό, στη διοίκηση, στην τοπική αυτοδιοίκηση κομμάτι εκτεταμένων πρακτικών πολιτικής συναλλαγής με την εξουσία

• κατανόηση ότι ζητήματα όπως ο ευρωπαϊσμός, ο κυβερνητισμός, η γραμμή μαζών θα χαράξουν, αντικειμενικά, διαχωριστικές γραμμές που δεν μπορούμε να τις ξεπεράσουμε με καλές προθέσεις και εκκλήσεις ενότητας.

Το να βρεθούμε να συζητάμε μετά από ένα ή δύο χρόνια και η γεωμετρία της Αριστεράς να παραμένει ίδια, θα σημαίνει μάλλον ότι και στο κίνημα θα έχουμε ηττηθεί και στις προκλήσεις για την Αριστερά θα έχουμε αποτύχει.

Η Αριστερά του «μια από τα ίδια» δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει η Αριστερά της Ανατροπής.