Ιδιωτικά πάθη, δημόσιες αμαρτίες

του Θανάση Σκαμνάκη 

από το ΠΡΙΝ

 Ο Βιμ Βέντερς στην ταινία του Τα φτερά του έρωτα κάνει ένα καυστικό σχόλιο για τη γερμανική κοινωνία. Λέει περίπου το εξής: κάθε Γερμανός έχει γίνει ένα ανεξάρτητο κρατίδιο, υψώνει μια σημαία και ανακηρύσσει τον εαυτό του κυρίαρχο.  Η εικόνα αυτή μου επιστρέφει τακτικά όταν παρακολουθώ, ακούω και μαθαίνω τα όσα μας συμβαίνουν. Η Αριστερά μας δεν είναι μόνο γεμάτη συλλογικά κρατίδια, που κατοχυρώνουν τα όρια τους, αποχτούν τίτλους, και αμύνονται υπέρ βωμών και εστιών αν δεχθούν αμφισβήτηση. Πέραν αυτού, έχει πολλαπλασιάσει τις ατομικότητές της.

Μοιραίο ως ένα βαθμό. Ζήσαμε, και ζούμε, την εποχή του ατομικού, δεν μπορεί να μείνουμε ανεπηρέαστοι. Πολύ περισσότερο σε μια κατάσταση κατακερματισμένων ειδώλων που το καθένα (και ο καθένας κατόπιν τούτου) διεκδικεί ένα μερίδιο της απόλυτης αλήθειας. Η συλλογικότητα αφαιρεί τις εξάρσεις αυτής της ατομικότητας. Δίνει τη δυνατότητα μέσα στο όλο πλαίσιο να ενταχθούν, να δοκιμαστούν, να τροποποιηθούν, να επαληθευθούν ή να αποδειχθούν λάθος προσωπικές απόψεις και προτάσεις. Η ατομικότητα σ’ αυτή την περίπτωση δεν χάνεται αλλά συναιρείται σε μια συλλογική διεργασία. Αυτό προϋποθέτει τη σοβαρότητα, την αξιοπιστία και εν τέλει την αποδοχή της συλλογικής διεργασίας από τους συμμετέχοντες. Όταν όμως όλα αυτά δεν ισχύουν, ή έστω κάποια από αυτά, ή μερικές φορές μόνο το ένα από αυτά, ανοίγει το πεδίο της ατομικής διεκδίκησης. Ο εγωισμός είναι πάντα ένα κίνητρο δημιουργίας και δράσης, αλλά πάντα κινδυνεύει να μετατραπεί σε εγωπάθεια. 

Αναρωτιόμαστε πολλές φορές, πως κατάντησαν να συμπεριφέρονται έτσι λαμπροί άνθρωποι μιας εποχής, που πήραν μέρος στα κινήματα με αυταπάρνηση, με προσωπική συμβολή πολύ μεγάλη, με ανιδιοτέλεια. Πέρα από το σχόλιο πως καμιά φορά η ανιδιοτέλεια δεν ήταν τόσο ανιδιοτελής όσο φαινόταν, εντασσόταν απλώς σε άλλο πλαίσιο, η αλήθεια είναι πως διερράγησαν τα φράγματα της συλλογικότητας και της κοινής πίστης, και όρμησαν, σαν τοξική λάσπη, οι ατομισμοί. Άλλοι επέλεξαν το ο σώζων εαυτόν σωθήτω, άλλοι ύψωσαν μια σημαία της δικής τους επικράτειας και τακτοποίησαν όλες τις αγωνίες τους (και αγωνίες μας) εκεί.

Με μια τέτοια Αριστερά ποιος μπορεί να ελπίζει πως τα πράγματα θα πάνε αλλιώς;

Ωστόσο οι απόπειρες να ξαναβρούμε το νήμα δεν λείπουν. Κι αξίζουν γι’ αυτό πολύ περισσότερο από τη διαπιστωμένη αριθμητική τους δύναμη. Προσωπικά αντιμετωπίζω με κάποια αισιοδοξία την απόπειρα να διαμορφωθεί ένας χώρος κοινής δράσης και διαλόγου για την υπέρβαση, χωρίς υποχωρήσεις και αβαρίες, της συγκρουσιακής κατάστασης της Αριστεράς, με το «Αριστερό Βήμα Διαλόγου». Ελπίζοντας πως θα είναι τέτοιο που υποσχέθηκε και πως θα γίνει αποδεκτό και θα υποστηριχτεί ως τέτοιο, κι όχι ως ένα ακόμη ανταγωνιστικό μαγαζί. Η διεθνής διάσκεψη της εβδομάδας αυτής είναι ένα καλό πρώτο βήμα που απαιτεί συνέχεια.