Νέες μορφές συλλογικότητας

(πηγή)

της Ελιζαμπέττας Καζαλόττι

από την Ελευθεροτυπία

Στην εποχή του παραδόξου, όπου αντί για έλατα στολίζουμε κυπαρίσσια και ο Αϊ-Βασίλης αντί για δώρα φέρνει στους ανθρώπους σκουπίδια, η έννοια του «εμείς» εμφανίζεται και εξαφανίζεται παίζοντας κλεφτοπόλεμο με τις αντοχές μας.

Ο χρόνος δεν κυλά πλέον μόνο σε μια κατεύθυνση και ούτε βαδίζει μπρος ένα συγκεκριμένο προορισμό.

Από τα αστικά προάστια του Παρισιού, του 2005, στην Αθήνα του 2008, στο Λονδίνο και τη Ρώμη και πάλι στην Αθήνα του 2010, η αμηχανία και η απελπισία μετουσιώνονται σε βία, χωρίς συγκεκριμένο στόχο και ιδεολογία. Και ήδη διεθνώς η κουβέντα έχει ανάψει και πολλοί είναι όσοι μιλούν για το τέλος των επαναστάσεων και την αυγή μιας εποχής όπου εξεγέρσεις θα πυροδοτούνται και θα καίγονται σαν σπίρτα σε διαφορετικές γωνίες του πλανήτη.


Η εξέγερση δεν έχει σχέδιο και δεν στοχεύει στο μέλλον. Οπως ισχυρίστηκε στο δοκίμιο «Σπάρτακος, η σημειολογία της εξέγερσης», ένας από τους θεωρητικούς της, ο Ιταλός Furio Jesi, που απεβίωσε πριν από ακριβώς τριάντα χρόνια, «πριν από την εξέγερση και μετά από αυτήν απλώνονται η γη του κανενός και η διάρκεια της ζωής του καθένα, μέσα στις οποίες πραγματοποιούνται αδιάκοπες ατομικές μάχες».

Μετά το τέλος των ιδεολογιών, την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και το θρίαμβο «της μονόδρομης» σκέψης στη Δύση, όπως και στην Ανατολή, στη Νέα Υόρκη όπως και στην Σανγκάη, η εξέγερση καταργεί τον ιστορικό χρόνο και δημιουργεί το στιγμιαίο. Είναι η απόλυτη νίκη του παρόντος ενάντια στο μέλλον. Μετά την εξέγερση τίποτα δεν είναι όπως πριν για τους θεωρητικούς της, όπως τον Ιταλό Paolo Virno, στον οποίο γίνονται συχνές αναφορές παγκοσμίως, αλλά και τους Γάλλους Alain Badiou και Jacque Ranciere. Η εξέγερση είναι το αντίστοιχο της καταστροφής, της κατάρρευσης στην οποία μας έχουν συνηθίσει τα νέα οικονομικά καθεστώτα. Είναι η απάντηση σε μια κοινωνία που μοιάζει να μην έχει πλέον στέρεες βάσεις και καμία θεωρία για να δικαιολογήσει την κυριαρχία της, εκτός από την καταστολή, τη χρήση της βίας σε όλες τις μορφές και την επικίνδυνη γοητεία της αλόγιστης κατανάλωσης.

Η εξέγερση είναι καρπός της κρίσης της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, που στη Δύση για μια σειρά από σύνθετες αίτιες μοιάζει να έχει χάσει την ιστορική της λειτουργία. Η βαθιά αυτή κρίση αντικατοπτρίζεται στα προάστια του Παρισιού, στους δρόμους της Αθήνας, όπως και στο κέντρο της Ρώμης και στα χωριά γύρω από τη Νάπολη στις εξεγέρσεις. Είναι ένας άνεμος που εγκυμονεί την αυτοκαταστροφή του, το σύμπτωμα και όχι η θεραπεία μιας βαθιάς κρίσης αξιών και ιδεολογιών.

Για μια τέχνη χωρίς έργο μιλούν ορισμένοι, άλλοι για ένα αναγκαίο κακό που επιβάλλεται από τις ιστορικές συγκυρίες. Δεν υπάρχουν αμφιβολίες στο γεγονός ότι οι καιροί αλλάζουν και οι ιδεολογίες των πατεράδων μας και των παππούδων μας μοιάζουν πλέον ξεπερασμένες. 

Ωστόσο, για κάποιους αθεράπευτα ρομαντικούς, αλλά και συνάμα ρεαλιστές, η μοναξιά και η απόγνωση του σήμερα και των σημερινών εξεγερμένων αναπόφευκτα θα αφήσουν τη θέση τους σε νέες μορφές συλλογικότητας, σ' ένα νέο εμείς που θα αντιπαρατεθεί στο κλειστοφοβικό εγώ όσων έχουν πάψει πλέον να εμπιστεύονται και να ελπίζουν.