Τίνος είναι το κράτος, βρε παιδιά;

από το Γρέκι

του Νίκου Κοτζιά

από την 
Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 

Στην Ελλάδα το κράτος που συγκροτήθηκε μετά την Επανάσταση του 1821 ήταν σαφώς πιο μικρό από τον χώρο όπου έκανε ο ελληνικός καπιταλισμός την πρωταρχική του συσσώρευση.

Αφού έλληνες έμποροι, εφοπλιστές και βιοτέχνες κινούνταν με άνεση και πετυχημένα σε όλο το μήκος και το πλάτος της αγοράς της οθωμανικής αυτοκρατορίας και όχι μόνο. Το νεοελληνικό κράτος έφερε πάνω του τη σφραγίδα των κομματαρχών της «παλιάς Ελλάδας». Τη σφραγίδα της μεταπρατικής ελληνικής αστικής τάξης. Του ελέγχου του ξένου παράγοντα.

Ακόμα χειρότερα έγιναν τα πράγματα μετά την Κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο. Το ελληνικό κράτος έγινε το κράτος των διώξεων, του αυταρχισμού και «της προστασίας του πολίτη από τον κομμουνιστικό κίνδυνο». Πάνω στο ελληνικό κράτος επικάθησαν και το διοικούσαν οι νικητές του εμφυλίου, Ελληνες και ξένοι. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονταν, επίσης, οι μαυραγορίτες και συνεργάτες των Γερμανών, οι λαθρέμποροι, εκείνοι που έκλεψαν την περιουσία των διωχθέντων, είτε στη διάρκεια του πολέμου (των Εβραίων και των αντιστασιακών), είτε στη διάρκεια του Εμφυλίου και των μετέπειτα χρόνων (ιδιαίτερα των αριστερών, δημοκρατικών πολιτών). Το κράτος αυτό έθρεψε αυταρχικές και βαθιά συντηρητικές δοξασίες, μηχανισμούς, λειτουργίες. Γέννησε και παρήγαγε τους πραξικοπηματίες σε Ελλάδα και Κύπρο. Το κράτος εχθρός του λαϊκού στοιχείου. Αυτό που ονομάστηκε ποικιλόμορφα «πελατειακές σχέσεις».

Σήμερα ζούμε στην Ελλάδα και πάλι έναν ιδιόμορφο αντικρατισμό. Ούτε φιλελεύθερο, ούτε αριστερό, αλλά ούτε καν συντηρητικό. Στην Ελλάδα καταγράφεται το μεγαλύτερο παράδοξο, να εμφανίζει ο κυρίαρχος λόγος ως κύριο υπαίτιο για τα χάλια του ελληνικού καπιταλισμού, που δεν είναι καν καπιταλισμός της προκοπής, τον δημόσιο υπάλληλο. Υπό κατηγορία βρίσκεται ο νοσοκόμος, ο θυρωρός του υπουργείου, ο δάσκαλος και ο πιλότος της πολεμικής αεροπορίας. Μάλιστα ο ιδιότυπος ελληνικός νεοφιλελευθερισμός φαντάζεται ότι η όλο και πιο πολύπλοκη σύγχρονη κοινωνία θα μπορούσε να κυβερνηθεί με ένα όλο και πιο απλό και μικρό κράτος. 

Πίσω απ' αυτή την επίθεση κρύβεται ο πραγματικός υπεύθυνος: οι δυνάμεις που χρησιμοποίησαν το ελληνικό κράτος ως λάφυρο, ως πηγή εύκολου κέρδους μαζί με τους πολιτικούς εκπροσώπους τους. Διότι το πρώτιστο πρόβλημα του ελληνικού Δημοσίου είναι ότι έχουν επικαθήσει επ' αυτού μεγάλα συμφέροντα που σαν βδέλλες έζησαν απ' αυτό. Κρατοφαγοπότες επιχειρηματίες. Ανομα αεριτζίδικα συμφέροντα. Και αφού έκαναν πάρτι πάνω στο σώμα του κράτους, αφού το οδήγησαν με τις λεηλασίες που έκαναν (χάρη σε μια πολύ συγκεκριμένη πολιτική προμηθειών, δημόσιων δαπανών, επιδοτήσεων, απάτης και φοροκλοπής που επέβαλε το πολιτικό σύστημα), τώρα ανακαλύπτουν ότι για όλα φταίνε οι δημόσιοι υπάλληλοι συλλήβδην. Προκειμένου δε να πείσουν επικαλούνται τους δημόσιους υπάλληλους που οι ίδιοι λάδωσαν, όλους όσους έκαναν συνένοχους στο σύστημα που έστησαν.

Σε τελευταία ανάλυση, το ελληνικό κράτος και οι παθολογίες του δεν είναι τίποτα άλλο παρά προϊόν της ποιότητας των δυνάμεων που ηγεμόνευσαν επ' αυτού. Που το κατείχαν και το χρησιμοποίησαν σαν λάφυρο. Αφού λήστεψαν, τώρα εμφανίζονται ως οι παρθένες που γεμάτες παράπονο ανακάλυψαν τις αμαρτίες του κόσμου. Εναν κόσμο που στην πραγματικότητα εκείνοι διέφθειραν. Εκείνοι έφτιαξαν κατ' εικόνα και ομοίωσή τους. Πρώτη φορά στην ιστορία τα αφεντικά του συστήματος καταγγέλλουν τους διεκπεραιωτές των υποθέσεών τους. 

nkotzias@otenet.gr. 

- Ο Νίκος Κοτζιάς είναι συγγραφέας, καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς