Το ευρώ, η δραχμή και η απάτη

(πηγή)

του Σταύρου Χριστακόπουλου

από το Ποντίκι

Η είδηση, όπως τη διαβάσατε στην ιστοσελίδα μας χθες, είναι ότι κορυφαίο στέλεχος της Pimco, της μεγαλύτερης εταιρείας επενδύσεων σε ομόλογα, είπε σε συνέντευξή του στην ηλεκτρονική έκδοση της γερμανικής εφημερίδας Die Welt: «Η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία δεν θα μπορέσουν να ορθοποδήσουν χωρίς την έξοδό τους από την Ευρωζώνη ή χωρίς μεγάλες μεταβιβάσεις κεφαλαίων».

Τι είπε δηλαδή αυτό το παλληκάρι; Ότι ο κίνδυνος χρεοκοπίας για την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία θα αυξάνεται όσο οι αγορές δεν πιστεύουν πως τέτοιες χώρες μπορούν να αποπληρώνουν τα χρέη τους. Συμπλήρωσε δε ότι «η πολιτική δεν πρέπει να κλείνει τα μάτια της στον κίνδυνο χρεοκοπίας μέσα στην Ε.Ε.» και ότι το 2013, όταν δηλαδή θα ισχύσει ο μόνιμος ευρωπαϊκός μηχανισμός χρεοκοπιών, είναι πολύ μακριά.

Και συνεχίζει ο εκπρόσωπος της Pimco: «Η Ελλάδα, η Ιρλανδία και η Πορτογαλία θα μπορούν με το δικό τους νόμισμα να πουλάνε περισσότερο στο εξωτερικό και μέσω των εξαγωγών να επιτύχουν την αναγκαία ανάπτυξη». Έτσι θα μειώσουν το χρέος τους και θα μπορούν να επιστρέψουν στην Ευρωζώνη.

Πολλούς μήνες τώρα, αφότου η κυβέρνησή μας έβγαλε την ντουντούκα και διαλάλησε παγκοσμίως ότι χρεοκοπούμε, έχουν αρχίσει τα σενάρια περί επίσημης ελληνικής πτώχευσης και εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ ή χρήσης διπλού νομίσματος ή διάσπασης του ευρώ σε «σκληρό» και «μαλακό» και πάει λέγοντας.

Πέρα όμως από το ερώτημα για το νόμισμα, που κυριαρχεί ως περισσότερο... «πιασάρικο», το κεντρικό ζητούμενο δεν αφορά το νόμισμα, αλλά την τύχη της Ελλάδας την επόμενη περίοδο.

Ήδη χθες ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου, μιλώντας στην άτυπη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, είπε ότι στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης συζήτησε το ενδεχόμενο παράτασης του χρόνου αποπληρωμής του δανείου των 110 δισ. ευρώ και διαπίστωσε ότι «όλοι είναι θετικοί». Ας μην «πνιγούμε» όμως ακόμη στο πέλαγος της ευτυχίας. Λίγο παρακάτω θα δούμε γιατί...

Η κατάρρευση μιας πολιτικής απάτης

Όταν η Ελλάδα προσέφυγε στον μηχανισμό «στήριξης» (Κομισιόν, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο), η αιτιολογία ήταν πως αυτή η προσφυγή αποτελούσε «μονόδρομο» για τη «διάσωση» της χώρας και την αποφυγή της πτώχευσης – ώστε, αφού... δεν θα πτωχεύσουμε, να πληρώνονται οι μισθοί και οι συντάξεις.

Από τότε κύλησε πολύ νερό. Οι μισθοί και οι συντάξεις περικόπτονται συνεχώς με προοπτική... εξαφάνισης, το ασφαλιστικό διαλύεται, κάθε έννοια κοινωνικού κράτους πετάγεται στα σκουπίδια και η δημόσια περιουσία παίρνει τον δρόμο της εκποίησης έναντι ευτελούς τιμήματος. Η χώρα, παρ’ όλα αυτά, όχι μόνο δεν σώθηκε, αλλά βαδίζει προς την καταστροφή της πτώχευσης.

Επειδή όμως κάποιοι θα θεωρήσουν ότι ίσως... υπερβάλλουμε, δεν θα προσφύγουμε σε σενάρια καταστροφής. Είναι πολύ προτιμότερο, για την οικονομία της επιχειρηματολογίας μας, να προστρέξουμε στο χθεσινό κείμενο ενός κατ’ εξοχήν «συστημικού» δημοσιογράφου, ο οποίος – προ της αμείλικτης πραγματικότητας –, παρότι επιστρατεύει όλα τα προσχήματα της "πολιτικής ορθότητας," δεν μπορεί να αποφύγει αυτό που πράγματι συμβαίνει. Ο λόγος λοιπόν στον Γιάννη Πρετεντέρη και στο σημείωμά του στα χθεσινά «Νέα»:

«(...) η Ευρωπαϊκή Ένωση μας έραψε ήδη το νέο κοστούμι. Ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης θα λειτουργεί από τον Ιούνιο 2013 – υπενθυμίζω ότι ακριβώς τον προηγούμενο μήνα θα ολοκληρώνεται το Μνημόνιο... Καλώς τα παιδιά! Κάτι που σημαίνει ότι η Γερμανία και οι ομόφρονές της χώρες πέτυχαν να επιβάλουν στην Ένωση κάτι που (σε πολλούς) φαινόταν εξ αρχής αναπόφευκτο: ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης θα ενεργοποιείται (κατά περίπτωση) παράλληλα με μια διαδικασία «ελεγχόμενης πτώχευσης» της χώρας που ζητάει τη στήριξη – αν, φυσικά, αντιμετωπίζει πρόβλημα χρέους.

Αυτό που έως τον περασμένο Μάιο φαινόταν αφύσικο καθίσταται τώρα ενδεχόμενο: υπό προϋποθέσεις, ακόμη και μια χώρα του ευρώ μπορεί να υποστεί αναδιάρθρωση του χρέους της. Δεν λέω ότι θα συμβεί σώνει και καλά στην Ελλάδα, αλλά, αν με ρωτούσαν ποιος είναι ο πιθανότερος υποψήφιος για το κούρεμα, μάλλον θα κοιταζόμουν στον καθρέφτη. Τι σημαίνει αυτό για τα πολιτικά μας; Δύο πράγματα.

● Πρώτον, ότι το δίλημμα Μνημόνιο ή χρεοκοπία αποδυναμώνεται σημαντικά αφού μπορεί να συμβούν και τα δύο ή, έστω, το ένα να μην αποτρέψει το άλλο.

● Δεύτερον, ότι τα περιθώρια της κυβέρνησης απέναντι στο Μνημόνιο περιορίζονται ασφυκτικά».

Χρειάζεται επεξήγηση το παραπάνω απόσπασμα; Προφανώς όχι...

Μηχανισμός χρεοκοπίας το ευρώ

Καθώς λοιπόν όλοι καταλαβαίνουν ότι η κρίσιμη ώρα πλησιάζει, κάποιοι επιλέγουν να παίζουν με όρους φθηνού εμπορίου το θέμα του ευρώ και της δραχμής, το οποίο διαχρονικά είναι ό,τι πιο «πιασάρικο» στον τομέα της υποτιθέμενης «ενημέρωσης».

Από την αρχή της ελληνικής κρίσης οι αναλυτές και οι υπεύθυνοι εταιρειών και οργανισμών εκτός Ελλάδας συζητούν για το νομισματικό ζήτημα της χώρας μας έχοντας, στην πλειονότητά τους αποφανθεί ότι θα ήταν προτιμότερο η Ελλάδα να είχε δραχμή και όχι ευρώ. Παράλληλα είναι πλέον κοινό συμπέρασμα ότι το ευρώ έχει εξελιχθεί σε «μηχανισμό χρεοκοπίας» των μελών της Ευρωζώνης.

Δεν χρειάζονται ηχηρά επιχειρήματα για την αποτυχία του ευρώ. Αρκεί η πραγματικότητα:

● Ήδη βρίσκονται σε κατάσταση χρεοκοπίας – αδυνατώντας να δανειστούν ελεύθερα από τις αγορές και να αναχρηματοδοτήσουν τα ανεξέλεγκτα χρέη τους με βιώσιμα επιτόκια – η Ελλάδα και η Ιρλανδία. Οι δύο αυτές χώρες έχουν ήδη καταφύγει σε μηχανισμούς «στήριξης».

● Ήδη η Ισπανία και η Πορτογαλία βλέπουν ότι βρίσκονται ένα βήμα πριν από τη δική τους χρεοκοπία.

● Σύμφωνα με τα καθημερινά ραπόρτα, σε επισφαλή θέση βρίσκονται η Ιταλία, το Βέλγιο και η Γαλλία, οι οποίες θεωρούνται οι επόμενοι στόχοι των «αγορών», που διαρκώς πιέζουν για όλο και υψηλότερα επιτόκια δανεισμού.

Δυο ερωτήματα

Η συνεχώς διατυπούμενη απειλή περί χτυπήματος της «κερδοσκοπίας» στην καρδιά του ευρώ, αλλά και ο συνεχής εκβιασμός εκ μέρους των αγορών έχει οδηγήσει τη Γερμανία – αλλά και τη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. την περασμένη εβδομάδα – στην υιοθέτηση του μηχανισμού ελεγχόμενων πτωχεύσεων των υπερχρεωμένων χωρών. Κι εδώ αρχίζουν τα ερωτήματα: 

1. Ησύχασαν οι «αγορές»; Προφανώς όχι, ακριβώς επειδή ο ευρωπαϊκός αυτός μηχανισμός προβλέπει ότι οι ιδιώτες θα χάνουν στις αναδιαρθρώσεις των χωρών. Τι θα προτιμούσαν; Τη δημιουργία του ευρωομολόγου, κάτι που θα σήμαινε ότι οι οικονομικά ισχυρές και αξιόχρεες χώρες θα δανείζονταν – άρα θα προσέφεραν εγγυήσεις αποπληρωμής – μαζί με τις χρεοκοπημένες και κατ’ ουσίαν για λογαριασμό τους.

Αυτή είναι η ιδανική εγγύηση για τους κερδοσκόπους, οι οποίοι – εν αντιθέσει με την επιχειρηματολογία των αγορών, του ΔΝΤ, του Γ. Παπανδρέου και των υπολοίπων θιασωτών αυτής της ιδέας – θα είχαν κάθε κίνητρο να πιέζουν για συνεχή αύξηση των επιτοκίων δανεισμού ολόκληρης της Ευρωζώνης, μέχρι την... κατάρρευση της Ευρωζώνης και του ίδιου του ευρώ.

2. Μήπως με την ευρωπαϊκή απόφαση σώθηκε το ευρώ; Προφανώς όχι, διότι το μόνο που διασφαλίζει το γερμανικό σχέδιο – αν τελικά εφαρμοστεί – θα είναι ότι οι χώρες θα πτωχεύουν ελεγχόμενα, άρα οι ζημιές των δανειστών θα ελαχιστοποιούνται και οι χώρες αυτές θα παγιδεύονται σε έναν κύκλο εσαεί χρεοκοπίας, αδύναμες να απαλλαγούν από τα χρέη τους.

Επομένως πάλι οι αγορές θα έχουν κάθε κίνητρο να κρατούν ομήρους τις χώρες αυτές όχι μόνον διασφαλίζοντας ότι θα τις απομυζούν, αλλά έχοντας στη διάθεσή τους ακόμη και τα περιουσιακά στοιχεία των θυμάτων τους.

Τα τεχνικά ερωτήματα είναι πολλά, αλλά καλό είναι να μην χάσουμε τον στόχο αυτού του σημειώματος. Ως εκ τούτου μένουμε σε αυτά τα δύο – απλώς ενδεικτικά του αδιεξόδου της Ευρωζώνης...

Πρώτα η Ελλάδα!

Το παλαιό σημιτικό σύνθημα «Πρώτα η Ελλάδα», το οποίο συνόδευσε την είσοδο της χώρας μας στο ευρώ, έρχεται τώρα να βρει το πλήρες νόημά του στο χείλος του γκρεμού: Ήδη η Ελλάδα θεωρείται από ολόκληρο τον πλανήτη πως βρίσκεται πολύ λίγο πριν από την κήρυξη επίσημης πτώχευσης, η οποία σημαίνει:

● χρονική αναδιάρθρωση (επιμήκυνση) όχι μόνο των δανείων του μηχανισμού «στήριξης», αλλά του συνόλου του χρέους της,

● ελάχιστο «κούρεμα» των συνολικών οφειλών της,

● ανταλλαγή επισφαλών ομολόγων με νέα, τα οποία θα περιλαμβάνουν ως εμπράγματες ασφάλειες το σύνολο της εθνικής περιουσίας – εκ των πραγμάτων της δημόσιας, αλλά και της ιδιωτικής – κ.λπ.

Κι αυτό ανεξάρτητα από το αν και πότε θα λειτουργήσει ο ευρωπαϊκός μηχανισμός ελεγχόμενων πτωχεύσεων, αφού όλοι γνωρίζουν, υπαινίσσονται και συνυπολογίζουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται υπό το «ειδικό καθεστώς» της δανειακής σύμβασης των 110 δισ. ευρώ και του Μνημονίου που τη συνοδεύει.

«Ευρώ ή δραχμή;»: το ψευδοδίλημμα

Η συζήτηση για το αν η Ελλάδα θα βγει ή όχι από το ευρώ δεν γίνεται εν κενώ, αλλά υπό το φως της επαπειλούμενης επίσημης πτώχευσης, η οποία θα ενεργοποιήσει αυτομάτως όλες τις επαχθείς «πρόνοιες» της χειρότερης δανειακής σύμβασης που έχει ποτέ υπογράψει χώρα. Επειδή τα δεδομένα αυτής της συζήτησης είναι απειράριθμα, ας μείνουμε επιγραμματικά στα σημαντικότερα.

1. Κατ’ αρχάς η συζήτηση αυτή είναι παραπλανητική. Το ζήτημα δεν είναι πρώτα ή κυρίως το αν θα βρισκόμαστε αύριο μέσα ή έξω από το ευρώ. Ούτε αν θα επιστρέψουμε στη δραχμή ή θα έχουμε «διπλό νόμισμα» ή θα επιλεγεί – προφανώς όχι μόνον για εμάς – το «διπλό ευρώ».

2. Το κυρίως πρόβλημα είναι υπό ποιο καθεστώς θα βρεθούμε είτε εντός είτε εκτός του ευρώ.

● Αν η Ελλάδα συνεχίσει να κουβαλάει στις αδύναμες πλάτες της ένα χρέος αδύνατον όχι μόνο να αποπληρωθεί, αλλά έστω και στοιχειωδώς να εξυπηρετηθεί με βιώσιμους όρους, τότε με οποιοδήποτε νόμισμα η χώρα θα καταστραφεί ολοσχερώς και θα κατασχεθεί από τους πιστωτές της σε όλα τα επίπεδα – ακόμη και σε αυτό της ιδιωτικής περιουσίας.

● Αν, αντιθέτως, αποφάσιζε ότι πρέπει να απαλλαγεί από το χρέος της ή, έστω, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του, τότε αυτομάτως θα ετίθετο εκτός ευρώ.

● Αν βρεθεί υπό καθεστώς ελεγχόμενης (από τους πιστωτές) πτώχευσης, τότε δεν θα μπορεί να αποφασίσει ούτε για το νόμισμά της, αλλά ούτε καν για το αν θα συνεχίσει να... υπάρχει ως χώρα. Η ελεγχόμενη πτώχευση έχει σενάριο και παραμονής στο ευρώ και εξόδου απ’ αυτό, αλλά προφανώς πρόκειται για «δευτερεύον» ζήτημα, επί του οποίου άλλοι θα αποφανθούν.

● Αν η μείωση του χρέους της σε καθεστώς πτώχευσης (ελεγχόμενης ή μη) είναι αμελητέα, τότε το νομισματικό ζήτημα παραμένει δευτερεύον, αφού η σημασία του υποσκελίζεται από το μέγεθος του ήδη ανεξέλεγκτου χρέους.

● Αν η μείωση του χρέους προσεγγίζει επίπεδα βιωσιμότητας ως προς την εξυπηρέτησή του – με παράλληλη βιωσιμότητα της κοινωνίας, αλλά και με δυνατότητες άσκησης εθνικής κυριαρχίας στη διαχείριση της οικονομίας – τότε ο νομισματικός παράγων αποκτά κορυφαία σημασία και η έξοδος από το ευρώ γίνεται όρος επιβίωσης της χώρας.

Συνεπώς η συζήτηση για την παραμονή στο ευρώ ή την έξοδο από αυτό ή όποιο άλλο «ενδιάμεσο» σενάριο δεν είναι το πραγματικό δίλημμα της Ελλάδας. Το πραγματικό ερώτημα – και δίλημμα – είναι τι θα κάνουμε με το χρέος. Κι εδώ οι απαντήσεις δεν είναι πολλές. Στην πραγματικότητα υπάρχουν μόνο δύο (με επιμέρους αποχρώσεις): Ή το πληρώνεις ή δεν το πληρώνεις. Από την απάντηση σε αυτό θα κριθεί η τύχη της.