Στον αέρα οι δημοτικές εκλογές;

της Ειρήνης Λαζαρίδου

από Κυριακάτικη ΑΥΓΗ

"Στον αέρα" κινδυνεύει να τιναχτεί η εκλογική διαδικασία της 7ης Νοεμβρίου για την ανάδειξη των αρχών της τοπικής αυτοδιοίκησης, μετά την εισήγηση στο Δ' (διευρυμένο) τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας με την οποία κρίνεται αντισυνταγματική η συμμετοχή των μεταναστών. Το θέμα παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του ΣτΕ, όπου η εισήγηση θα παραμείνει η ίδια. 

Η υπόθεση που απασχόλησε το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο αφορούσε την προσφυγή του δικηγόρου Αθηνών Ι. Ανδριόπουλου κατά του νόμου για την ιθαγένεια και τα πολιτικά δικαιώματα των μεταναστών και απέναντί του βρέθηκαν τόσο το υπουργείο Εσωτερικών, όσο και Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου που παρενέβη στη δίκη υπέρ της εγκυκλίου. Κι ενώ ο εισηγητής Ευθύμιος Αντωνόπουλος πρότεινε την απόρριψη των περισσότερων ισχυρισμών του προσφεύγοντα, υποστήριξε παράλληλα ότι:

* η συμμετοχή αλλοδαπών (μη εχόντων την ελληνική ιθαγένεια) "νοθεύει" μία από τις βασικές συνταγματικές επιταγές, αυτή της λαϊκής κυριαρχίας.

* το εκλογικό σώμα δεν πρέπει να διαφοροποιείται στις πολιτικές εκλογές διαφορετικά επέρχεται αλλοίωση

* συμπερασματικά καταλήγει ότι για να δοθούν στους αλλοδαπούς τα δικαιώματα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι απαιτείται προηγουμένως συνταγματική αναθεώρηση.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον εισηγητή "η ανάδειξη των αρχών των ΟΤΑ συνιστά ένα συνταγματικά και νομοθετικά τυποποιημένο μηχανισμό έκφρασης της λαϊκής κυριαρχίας και άρα εφαρμόζεται σε αυτήν αναλογικά το άρθρο 51 παρ. 3 του Συντάγματος. Η πολιτική συμμετοχή στις εκλογές για την ανάδειξη των τοπικών αρχόντων κατά το άρθρο 102 παρ. 2 του Συντάγματος είναι εξουσία που απορρέει από τον ελληνικό λαό. Ως τμήμα της λαϊκής του κυριαρχίας, ασκείται από το εκλογικό (δημοτικό) σώμα κατά τον τρόπο που προβλέπει ο συντακτικός νομοθέτης, δηλαδή με καθολική και μυστική ψηφοφορία. Ως βάση δε και θεμέλιο του πολιτεύματος (άρθρο 1 παρ. 2 του Συντάγματος), η λαϊκή κυριαρχία δεν επιδέχεται περιορισμούς, ούτε μπορεί να αλλοιώνεται ποσοτικά ή ποιοτικά με κριτήρια εξωσυνταγματικά. Η θεσμική καινοτομία που επιχειρείται με τα άρθρα του παρόντος νομοθετήματος (άρθρα 14 ΕΠ) της εισαγωγής του δικαιώματος συμμετοχής στις τοπικές εκλογές υπηκόων τρίτων χωρών (αλλοδαπών των μη εχόντων την ελληνική ιθαγένεια), για την ανάδειξη των δημοτικών αρχών νοθεύει μια από τις βασικές εξουσίες που απορρέουν από τη λαϊκή κυριαρχία και συνταγματικά εκχωρούνται και αναγνωρίζονται ως αποκλειστική αρμοδιότητα ενός αμιγώς εθνικού συντεταγμένου οργάνου που αποτελεί το εκλογικό σώμα". 

Για τον Ευθ. Αντωνόπουλο εξάλλου, η λαϊκή κυριαρχία τίθεται σε δοκιμασία από τη συμμετοχή των αλλοδαπών στις επερχόμενες εκλογές, ενώ ο ίδιος σημειώνει χαρακτηριστικά: "Στον χώρο του ελληνικού συνταγματικού δικαίου η ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, τελεί υπό την εγγύηση όλων των λειτουργών της πολιτείας που τη διασφαλίζουν σε κάθε περίπτωση. Η λαϊκή όμως θέληση ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας αναφέρεται στη βούληση του ελληνικού λαού που στις τοπικές εκλογές εκφράζεται από τον Έλληνα πολίτη ψηφοφόρο. Η συμμετοχή των υπηκόων τρίτων στις δημοτικές εκλογές θέτει σε δοκιμασία το κανονιστικό περιεχόμενο της δημοκρατικής αρχής όπως εξαγγέλλεται στο άρθρο 1 του Συντάγματος και εξειδικεύεται στις διατάξεις που αφορούν την εκλογή των οργάνων που μετουσιώνουν τη λαϊκή κυριαρχία". 

Σε διαφορετική περίπτωση σύμφωνα πάντα με τον εισηγητή, ακόμα κι αν πρόκειται για τοπικές εκλογές όπως αυτές της αυτοδιοίκησης η "διαμόρφωση της εκλογικής βούλησης και από σώμα εν μέρει ξένο προς αυτό του ελληνικού λαού, τότε η προστασία της ελεύθερης και ανόθευτης εκδήλωσής της παύει να υφίσταται σε τοπικό επίπεδο, κατά τη συνδυασμένη ερμηνεία των άρθρων 52 και 51 παρ. 2 και 102 παρ. 2 του Συντάγματος. Η ειδική ρύθμιση της παρ. 2 του άρθρου 102 του Συντάγματος δεν μπορεί να παρακαμφθεί ούτε με επίκληση των γενικών διατάξεων του άρθρου 5 παρ. 1 του Συντάγματος. Επομένως οι απόψεις της διοικήσεως οι οποίες στηρίζουν στο τελευταίο αυτό άρθρο την επέκταση της συνταγματικής προστασίας των εν λόγω δικαιωμάτων και στους αλλοδαπούς δεν είναι νομίζω ορθές".

Συνεπώς, κατά τον εισηγητή, "η κατοχή της ελληνικής ιθαγένειας αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να συμμετάσχει κάποιος στη διαμόρφωση της τοπικής εκλογικής βούλησης. Τα δε δικαιώματα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι στις τοπικές εκλογές για την ανάδειξη των δημοτικών αρχόντων ως θεμελιώδη πολιτικά δικαιώματα με κυρίως λειτουργικό χαρακτήρα δεν επιτρέπουν συνταγματικά τη διεύρυνση των φορέων τους σε πρόσωπα άλλα από τους Έλληνες πολίτες". Υπογραμμίζει τέλος ότι "νομοθετική ρύθμιση όπως η επίμαχη ρύθμιση θα μπορούσε να θεσπιστεί μόνον μετά από συνταγματική αναθεώρηση". 

Σημειώνεται ότι η εκδίκαση της υπόθεσης στην Ολομέλεια του ΣτΕ δεν έχει ακόμα προσδιοριστεί, ωστόσο ακόμα κι αν γίνει μετά τις εκλογές και γίνει αποδεκτή η εισήγηση του κ. Αντωνόπουλου τότε θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα επέλθουν αλλαγές στους υποψήφιους μετανάστες που πιθανόν να εκλεγούν.