Ευρωπαϊκός κλαυσίγελος…

(πηγή)

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

από το  

Δρόμο της Αριστεράς 

via Αριστερό Βήμα

Της Κυριακής χαρά και της Δευτέρας λύπη. Κάπως έτσι αντιμετώπισαν οι αγορές τις διθυραμβικές (μόνο στην αρχή) ανακοινώσεις για τη διπλή ευρωπαϊκή «επιτυχία» της περασμένης Κυριακής: την ένταξη της Ιρλανδίας στον ευρωπαϊκό μηχανισμό «διάσωσης» και την κατ’ αρχήν συμφωνία που επιτεύχθηκε για τον μόνιμο μηχανισμό που θα αντικαταστήσει τον υπάρχοντα από το 2013.

Στην αρχή οι αγορές ομολόγων έβγαλαν ένα ανεπαίσθητο επιφώνημα επιδοκιμασίας, προκαλώντας μικρή αποκλιμάκωση στα spreads των ευρωπαϊκών ομολόγων. Αυτό κράτησε για λίγες ώρες. Ακολούθησε αντεπίθεση των – πάντα αόρατων και απρόσωπων- αγορών που μέχρι την περασμένη Τετάρτη το μεσημέρι ανέβαζαν τα επιτόκια των ομολόγων της Πορτογαλίας, της Ισπανίας, αλλά και του Βελγίου. Ακόμη και τα γερμανικά ομόλογα γνώρισαν μια κατάσταση πολιορκίας, όταν τα λεγόμενα CDS (ασφάλιστρα κινδύνου) έκαναν ένα μικρό ρεκόρ.

Την Τετάρτη το μεσημέρι, πλατιά χαμόγελα σχηματίζονταν στα πρόσωπα των Ευρωπαίων αξιωματούχων. Τα spreads των ομολόγων των «ύποπτων» χωρών ξαναέπεσαν, τον ευρώ ανέβαινε. Τι είχε μεσολαβήσει; Μια διφορούμενη δήλωση του προέδρου της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ και μια έντονη φημολογία για παρέμβαση- μαμούθ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, στα πρότυπα και στα μεγέθη της «ποσοτικής χαλάρωσης» που πραγματοποιεί η FED στις ΗΠΑ, παρέχοντας στις τράπεζες άφθονο πληθωριστικό χρήμα. Σ’ αυτή τη φημολογία προστέθηκε και η ανακοίνωση του επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας Κλάους Ρέγκλινγκ ότι η Ε.Ε. προτίθεται να εκδώσει τον Ιανουάριο «ευρωομόλογο» ύψους 8 δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση της Ιρλανδίας. Ωστόσο, την Πέμπτη οι μεγάλες προσδοκίες των αγορών διαψεύστηκαν. Ο Τρισέ ανακοίνωσε απλώς ότι αφήνει αμετάβλητο το βασικό επιτόκιο του ευρώ και ότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει και για το πρώτο τρίμηνο του 2011 το πρόγραμμα παροχής ρευστότητας στις τράπεζες με την αγορά ομολόγων. Ούτε «ποσοτική χαλάρωση» ούτε προγράμματα μαμούθ.

Όλα στον αέρα

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Τι δηλώνει το νευρικό καρδιογράφημα των αγορών και πολύ περισσότερο η πειθήνια αντίδραση των ευρωπαϊκών αρχών να τους χορηγούν «ενέσεις αδρεναλίνης»; Πρώτον, ότι σε θεσμικό επίπεδο, όλα είναι στον αέρα. Η κατ’ αρχήν συμφωνία των 27 υπουργών Οικονομικών να θεσπίσουν ένα μόνιμο μηχανισμό «διάσωσης» των υπό χρεοκοπία χωρών είναι κυριολεκτικά μετέωρη, αντικείμενο διελκυστίνδας μεταξύ των ακόρεστων αγορών και των άβουλων ή πανικόβλητων πολιτικών ηγεσιών. Πέρα από τη διελκυστίνδα αυτή, σοβεί και ένας ανταγωνισμός ανάμεσα στα κέντρα εξουσίας της Ε.Ε., με την ΕΚΤ και τον Τρισέ από τη μια πλευρά να διεκδικεί έναν αυτόνομο, κυριαρχικό ρόλο στη «σωτηρία» του ευρώ και τη Γερμανία από την άλλη να επιβάλει τελικά τη δική της συνταγή, που δεν επιτρέπει οι παρεμβάσεις της ΕΚΤ να «ξεπερνούν τα όρια».

Στην κατάσταση θεσμικού και πολιτικού χάους που επικρατεί πρέπει να προσθέσουμε και την προκαταβεβλημένη αντίδραση τριών τουλάχιστον χωρών, της Ιρλανδίας, της Τσεχίας και της Πολωνίας, στο ενδεχόμενο αναθεώρησης της Συνθήκης της Λισσαβώνας. Η πρώτη είναι βέβαιο ότι θα προχωρήσει σε δημοψήφισμα με εξίσου βέβαιο ένα «όχι». Η δεύτερη διαμηνύει από τώρα ότι διεκδικεί ρήτρα «αυτοεξαίρεσης» από την ένταξη στο ευρώ. Και η τρίτη προειδοποιεί να μη θιγεί η χαμηλή φορολογία με την οποία προσελκύει επιχειρήσεις και επενδύσεις. Μ’ αυτά και μ’ αυτά, πόσο βέβαιη μπορεί να είναι η έγκριση της συμφωνίας για τον νέο μηχανισμό στη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. (15-16 Δεκεμβρίου);

Αποτελεσματικοί εκβιασμοί

Το δεύτερο στοιχείο που δηλώνει το νευρικό καρδιογράφημα των αγορών και η ακόμη πιο νευρική αντίδραση των ευρωκρατών είναι ότι οι δεύτεροι υποκύπτουν ανά πάσα στιγμή στον εκβιασμό των πρώτων. Και καθώς στην αναμέτρηση με τους «κερδοσκόπους» οι πολιτικοί μέχρι στιγμής χάνουν, τη σκυτάλη στην εξημέρωση του θηρίου παίρνουν οι κεντρικοί τραπεζίτες. Οι κερδοσκόποι απαιτούν, ούτε λιγο-ούτε πολύ, από την ΕΚΤ να τους δώσει το καρνέ των επιταγών ή να τους σκάσει εδώ και τώρα μετρητά. Η ΕΚΤ ανταποκρίνεται συντηρητικά στην πίεση, όπως καταδεικνύει η απόφαση της Πέμπτης.

Από την αρχή της «ελληνικής κρίσης» έχει αγοράσει από τις ευρωπαϊκές εμπορικές τράπεζες ομόλογα αξίας περίπου 70 δισ. ευρώ. Πόσο ακόμη μπορεί να τις διευκολύνει δεν είναι σαφές. Σαφέστατο είναι, όμως, τι επιθυμούν οι αγορές. Δύο οικονομολόγοι πιστωτικών ιδρυμάτων (της Citi και του λονδρέζικου Evolution Securities), πρότειναν αυτή την εβδομάδα στην ΕΚΤ να δοκιμάσει μια «πραγματική ποσοτική χαλάρωση» με απευθείας δανεισμό ή με αγορές ομολόγων ύψους 1-2 τρισ. ευρώ!

Τόσα φαίνεται ότι τους λείπουν…