 |
| (πηγή) |
του Νίκου Φίλη
από την ΑΥΓΗ
Τα εκατομμύρια πολιτών που συναπαρτίζουν το ποσοστό - ρεκόρ της αποχής (39%) δεν έχουν κοινή πολιτική προέλευση ούτε θα συμπεριφέρονταν ομοιόμορφα αν πήγαιναν προχθές στις κάλπες. Παρά την ανομοιομορφία, όμως, το φαινόμενο της αποχής έχει κοινό παρονομαστή, τη δυσφορία των πολιτών πρώτα - πρώτα κατά της κυβερνητικής πολιτικής, γεγονός που ο πρωθυπουργός προσπάθησε να διαστρέψει, εμφανίζοντας την αποχή ως ανοχή στο Μνημόνιο. Έχει κι άλλα κοινά στοιχεία, που επιβάλλουν σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις, της αριστεράς συμπεριλαμβανομένης, να μην το προσπεράσουν συμβατικά.
Το φαινόμενο της αποχής, αν μάλιστα συνυπολογιστεί και το τεράστιο ποσοστό λευκών και άκυρων (9,09% και 540.000 ψήφοι), στοιχειοθετεί το εύρος της πολιτικής κρίσης. Πρόκειται για μήνυμα επιφύλαξης ή και διαμαρτυρίας, που αφορά όλες τις πολιτικές δυνάμεις, την καθεμιά για διαφορετικούς λόγους.
Η τάση αποστασιοποίησης των πολιτών από την εκλογική διαδικασία, που αποτελεί την έσχατη σχέση με την πολιτική, ανιχνεύεται αυξανόμενη κατά την τελευταία δεκαετία και σφραγίζει τις ευρωεκλογές και τις εθνικές εκλογές το 2009. Με το Μνημόνιο προσλαμβάνει άλλες ποσοτικές και ποιοτικές διαστάσεις. Η τάση ομογενοποίησης του πολιτικού συστήματος, αυτό που στην καθομιλουμένη λέγεται "όλοι τους είναι ίδιοι", άρχισε να γίνεται αισθητή από το 2002, με το διακύβευμα της ένταξης στο ευρώ και την ιδεολογία του μονόδρομου. Τώρα ενισχύεται με την εκφοβιστική πολιτική της χρεωκοπίας και τη ρητορική ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από το Μνημόνιο. Οι πολίτες αισθάνονται ότι όλα είναι προδιαγεγραμμένα, τίποτα δεν παίζεται, συνεπώς η πολιτική είναι υπόθεση των ισχυρότερων, υπόθεση των εντός των τειχών.
Αυτή η "αντισυστημική" συμπεριφορά, που χαρακτηρίζει ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της αποχής, εξαπλώνεται ανάμεσα στις νεότερες ηλικίες, για τις οποίες η πολιτική έχει πάρει διαζύγιο από την ηθική, και πάντως είναι μια διαδικασία που δημιουργεί και δεν λύνει προβλήματά τους. Κερδίζει έδαφος στα μορφωμένα μεσαία στρώματα, που τα πιέζει η οικονομική κρίση και αναζητούν διεξόδους σε τεχνοκρατικές "πολιτικές" λύσεις. Η "αντισυστημική" αποχή εξαπλώνεται και μεταξύ των λαϊκών στρωμάτων, που συνειδητοποιούν ότι η νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη του ΠΑΣΟΚ τα στερεί από παραδοσιακές πολιτικές εκπροσωπήσεις.
Η αποχή, ως σταθερή συνιστώσα, χαρακτηρίζει την πολιτική ζωή των ΗΠΑ και άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, όπου η ιδεολογικοπολιτική σύγκρουση έχει εξοβελιστεί από την άνευ όρων επιδίωξη συναινέσεων. Με αυτή την έννοια... εξευρωπαϊζόμαστε! Μόνο που στην ελληνική περίπτωση η όξυνση των κοινωνικών προβλημάτων σε συνδυασμό με την κρίση των μεγάλων πολιτικών κομμάτων και γενικότερα του πολιτικού συστήματος διαμορφώνει νέες προκλήσεις για την αναζήτηση νέων σχέσεων των πολιτών με τη συλλογικότητα, που είναι το πρώτο βήμα να ξανασκεφτούν τη δύναμη της ψήφου τους. Σε διαφορετική περίπτωση, η προϊούσα απαξίωση των εκλογών, η αντιμετώπισή τους όχι ως ευκαιρίας ανατροπής των κοινωνικοπολιτικών συσχετισμών, αλλά ως οχήματος νομιμοποίησης των κατεστημένων πολιτικών, ανοίγει τον δρόμο για επικίνδυνα φαινόμενα, όπως η αυτοδικία εν ονόματι του "δικού μου δικαίου", η εθνικιστική δημαγωγία, η ξενοφοβία, η τυφλή βία κ.ά. Στις περιπτώσεις αυτές μπορούμε να μιλάμε για την "αγέλη της αποχής".
Μέσα σ' αυτή την αρνητική προοπτική πρέπει να αντικρίσουμε την είσοδο των ακροδεξιών στο Δημοτικό Συμβούλιο Αθηναίων. Εξέλιξη που είναι ήδη παρούσα σε άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, και μάλιστα με πιο εντυπωσιακή παρουσία, όπως πρόσφατα στη Βιέννη.
Ανάμεσα στα εκατομμύρια πολιτών που απείχαν ή έριξαν λευκό - άκυρο (ή ακόμη ψήφισαν μικρά ψηφοδέλτια δίκην άκυρου) υπάρχουν χιλιάδες αριστεροί πολίτες, που με τον τρόπο αυτόν θέλησαν να στείλουν μήνυμα για την πολυδιάσπαση του χώρου του ΣΥΡΙΖΑ στην Αττική. Η πολιτική συμπεριφορά τους θα καθοριστεί από την ευαισθησία και την ικανότητα των ηγεσιών να απαντήσουν στο διάβημά τους.
Είναι προφανές ότι η αποχή έχει πολλά πρόσωπα, πολλές εκδοχές, ίσως περισσότερες από τα ψηφοδέλτια που συμμετείχαν στις εκλογές, αφού, εκτός των άλλων, παραπέμπει και σε μεταπολιτικές συμπεριφορές που αναφέρονται σε πρόσωπα και όχι σε συλλογικότητες. Είναι ο Ιανός της αποχής.
Τα εκατομμύρια πολιτών που συναπαρτίζουν το ποσοστό - ρεκόρ της αποχής (39%) δεν έχουν κοινή πολιτική προέλευση ούτε θα συμπεριφέρονταν ομοιόμορφα αν πήγαιναν προχθές στις κάλπες. Παρά την ανομοιομορφία, όμως, το φαινόμενο της αποχής έχει κοινό παρονομαστή, τη δυσφορία των πολιτών πρώτα - πρώτα κατά της κυβερνητικής πολιτικής, γεγονός που ο πρωθυπουργός προσπάθησε να διαστρέψει, εμφανίζοντας την αποχή ως ανοχή στο Μνημόνιο. Έχει κι άλλα κοινά στοιχεία, που επιβάλλουν σε όλες τις πολιτικές δυνάμεις, της αριστεράς συμπεριλαμβανομένης, να μην το προσπεράσουν συμβατικά.
Το φαινόμενο της αποχής, αν μάλιστα συνυπολογιστεί και το τεράστιο ποσοστό λευκών και άκυρων (9,09% και 540.000 ψήφοι), στοιχειοθετεί το εύρος της πολιτικής κρίσης. Πρόκειται για μήνυμα επιφύλαξης ή και διαμαρτυρίας, που αφορά όλες τις πολιτικές δυνάμεις, την καθεμιά για διαφορετικούς λόγους.
Η τάση αποστασιοποίησης των πολιτών από την εκλογική διαδικασία, που αποτελεί την έσχατη σχέση με την πολιτική, ανιχνεύεται αυξανόμενη κατά την τελευταία δεκαετία και σφραγίζει τις ευρωεκλογές και τις εθνικές εκλογές το 2009. Με το Μνημόνιο προσλαμβάνει άλλες ποσοτικές και ποιοτικές διαστάσεις. Η τάση ομογενοποίησης του πολιτικού συστήματος, αυτό που στην καθομιλουμένη λέγεται "όλοι τους είναι ίδιοι", άρχισε να γίνεται αισθητή από το 2002, με το διακύβευμα της ένταξης στο ευρώ και την ιδεολογία του μονόδρομου. Τώρα ενισχύεται με την εκφοβιστική πολιτική της χρεωκοπίας και τη ρητορική ότι δεν υπάρχει άλλος δρόμος από το Μνημόνιο. Οι πολίτες αισθάνονται ότι όλα είναι προδιαγεγραμμένα, τίποτα δεν παίζεται, συνεπώς η πολιτική είναι υπόθεση των ισχυρότερων, υπόθεση των εντός των τειχών.
Αυτή η "αντισυστημική" συμπεριφορά, που χαρακτηρίζει ολοένα και μεγαλύτερο μέρος της αποχής, εξαπλώνεται ανάμεσα στις νεότερες ηλικίες, για τις οποίες η πολιτική έχει πάρει διαζύγιο από την ηθική, και πάντως είναι μια διαδικασία που δημιουργεί και δεν λύνει προβλήματά τους. Κερδίζει έδαφος στα μορφωμένα μεσαία στρώματα, που τα πιέζει η οικονομική κρίση και αναζητούν διεξόδους σε τεχνοκρατικές "πολιτικές" λύσεις. Η "αντισυστημική" αποχή εξαπλώνεται και μεταξύ των λαϊκών στρωμάτων, που συνειδητοποιούν ότι η νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη του ΠΑΣΟΚ τα στερεί από παραδοσιακές πολιτικές εκπροσωπήσεις.
Η αποχή, ως σταθερή συνιστώσα, χαρακτηρίζει την πολιτική ζωή των ΗΠΑ και άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών, όπου η ιδεολογικοπολιτική σύγκρουση έχει εξοβελιστεί από την άνευ όρων επιδίωξη συναινέσεων. Με αυτή την έννοια... εξευρωπαϊζόμαστε! Μόνο που στην ελληνική περίπτωση η όξυνση των κοινωνικών προβλημάτων σε συνδυασμό με την κρίση των μεγάλων πολιτικών κομμάτων και γενικότερα του πολιτικού συστήματος διαμορφώνει νέες προκλήσεις για την αναζήτηση νέων σχέσεων των πολιτών με τη συλλογικότητα, που είναι το πρώτο βήμα να ξανασκεφτούν τη δύναμη της ψήφου τους. Σε διαφορετική περίπτωση, η προϊούσα απαξίωση των εκλογών, η αντιμετώπισή τους όχι ως ευκαιρίας ανατροπής των κοινωνικοπολιτικών συσχετισμών, αλλά ως οχήματος νομιμοποίησης των κατεστημένων πολιτικών, ανοίγει τον δρόμο για επικίνδυνα φαινόμενα, όπως η αυτοδικία εν ονόματι του "δικού μου δικαίου", η εθνικιστική δημαγωγία, η ξενοφοβία, η τυφλή βία κ.ά. Στις περιπτώσεις αυτές μπορούμε να μιλάμε για την "αγέλη της αποχής".
Μέσα σ' αυτή την αρνητική προοπτική πρέπει να αντικρίσουμε την είσοδο των ακροδεξιών στο Δημοτικό Συμβούλιο Αθηναίων. Εξέλιξη που είναι ήδη παρούσα σε άλλες μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, και μάλιστα με πιο εντυπωσιακή παρουσία, όπως πρόσφατα στη Βιέννη.
Ανάμεσα στα εκατομμύρια πολιτών που απείχαν ή έριξαν λευκό - άκυρο (ή ακόμη ψήφισαν μικρά ψηφοδέλτια δίκην άκυρου) υπάρχουν χιλιάδες αριστεροί πολίτες, που με τον τρόπο αυτόν θέλησαν να στείλουν μήνυμα για την πολυδιάσπαση του χώρου του ΣΥΡΙΖΑ στην Αττική. Η πολιτική συμπεριφορά τους θα καθοριστεί από την ευαισθησία και την ικανότητα των ηγεσιών να απαντήσουν στο διάβημά τους.
Είναι προφανές ότι η αποχή έχει πολλά πρόσωπα, πολλές εκδοχές, ίσως περισσότερες από τα ψηφοδέλτια που συμμετείχαν στις εκλογές, αφού, εκτός των άλλων, παραπέμπει και σε μεταπολιτικές συμπεριφορές που αναφέρονται σε πρόσωπα και όχι σε συλλογικότητες. Είναι ο Ιανός της αποχής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου