Σπατάλη δυνάμεων και χαμένες ευκαιρίες

(πηγή)

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

από την Κυριακάτικη Αυγή

Στην Ιρλανδία είναι σε εξέλιξη πολιτική κρίση, που οδηγεί σε βέβαιη κατάρρευση του κυβερνώντος κόμματος, με εκλογές ή χωρίς αυτές. Στην Πορτογαλία, η αντίδραση κορυφώθηκε με τη δυναμικότερη απεργία της τελευταίας εικοσαετίας. Η κυβέρνηση μειοψηφίας της χώρας κρέμεται από μια κλωστή, έστω κι αν κατάφερε τελικά να περάσει τον προϋπολογισμό της εξαθλίωσης. Στην Ισπανία, η κυβέρνηση Θαπατέρο τρέμει την ώρα και τη στιγμή που τα spread των ομολόγων θα περάσουν το κρίσιμο ύψος και θα τη στείλουν κατευθείαν στη θανάσιμη αγκαλιά του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης. Στη Γαλλία η συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση προκάλεσε σαρωτικό απεργιακό κύμα και καταβαράθρωσε τη δημοτικότητα Σαρκοζί που επιχείρησε ανασύνταξη με ανασχηματισμό. 

Στη Βρετανία, το πρόγραμμα λιτότητας της κυβέρνησης Κάμερον βύθισε σε χρόνο dt τη δημοτικότητα των Τόρις και των φιλελεύθερων εταίρων τους, ενώ η αύξηση των διδάκτρων έχει προκαλέσει φοιτητική εξέγερση σε πλήρη εξέλιξη. Ίδιας έκτασης και έντασης αντίδραση έχει προκαλέσει και στην Ιταλία το αντι-εκπαιδευτικό σχέδιο Μπερλουσκόνι. Στην ίδια τη Γερμανία, η εμμονή της κυβέρνησης Μέρκελ να επιβάλει ελεγχόμενη χρεωκοπία και αιώνια λιτότητα στις κοινωνίες της Ε.Ε. καθιστά αμφίβολη την εκλογική της επιβίωση στις εκλογές της άνοιξης στη Βάδη Βυτεμβέργη. Στην Ελλάδα, η δυναμική πλην ατελέσφορη αντίδραση στο Μνημόνιο βρήκε μια κάποια πολιτική διέξοδο στις περιφερειακές εκλογές, φέρνοντας το ΠΑΣΟΚ στο ναδίρ της επιρροής του και δίνοντας στην αριστερά ένα αθροιστικό ποσοστό που φτάνει το ιστορικό υψηλό της δεκαετίας του ’80. Σε όλη την ευρωπαϊκή ενδοχώρα κυριαρχεί η τρομακτική απουσία μιας στοιχειώδους συνεκτικής στρατηγικής των πολιτικών ελίτ για τη διαχείριση της κρίσης χρέους. Απουσία που την υποκαθιστά ηγεμονικά ο γερμανικός μονόλογος, με απροσδιόριστη στόχευση και καταστροφικά αποτελέσματα.

ΤΑ ΜΟΝΑ στοιχεία που δίνουν μια ελάχιστη συνοχή στην υπό αποσύνθεση ευρωπαϊκή πολιτική ελίτ είναι δύο: Πρώτον, η δογματική προσήλωση στη λιτότητα και στην αποψίλωση του κοινωνικού κράτους. Και, δεύτερον, η μετεξέλιξη κάθε απόπειρας διαχείρισης της κρίσης, και σε κάθε χώρα, σε πολιτική κρίση. Οι πολιτικές ηγεσίες σε όλη σχεδόν την Ε.Ε. μέρα τη μέρα χάνουν την ιδεολογική συναίνεση της κοινωνίας. Χάνουν, επίσης, τα τελευταία ίχνη εμπιστοσύνης στον λεγόμενο ευρωπαϊκό δημόσιο χώρο και κυρίως αποδεικνύουν ότι δεν είναι απλώς μέρος του προβλήματος, αλλά ο πυρήνας του. Η οικονομική κρίση είναι στην ουσία της πολιτική κρίση και τα συμπτώματά της δεν είναι φυσικά φαινόμενα, αλλά αποτελέσματα πολιτικών αποφάσεων. Έστω και από ανίκανους και ανεπαρκείς πολιτικούς.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ανησυχίας, θυμού ή αναβρασμού στην οποία βρίσκονται οι ευρωπαϊκές κοινωνίες μπορεί να βρει διέξοδο σε δύο αντίθετα φαινόμενα: πρώτον, στην αναβίωση ενός εθνικισμού ανοικτού σε επικίνδυνες ατραπούς, ανάλογες με αυτές που οδήγησαν στις πανευρωπαϊκές τραγωδίες του 20ού αιώνα. Και δεύτερον, στην αναζήτηση μιας προοδευτικής εναλλακτικής λύσης, που θα επιστρέφει στις κοινωνίες τα κεκτημένα και θα ανατρέπει τις πολιτικές που τα αναιρούν και εμποδίζουν τη διεύρυνσή τους. Είναι προφανές ότι ο λόγος εδώ ανήκει στην αριστερά. Είναι επίσης προφανές ότι η απάντησή της δεν μπορεί να εξαντλείται στο εθνικό πλαίσιο κάθε χώρας, τη στιγμή που ο καθολικός καρκίνος χτυπά ανεξέλεγκτα τη μια χώρα μετά την άλλη.

ΥΠΑΡΧΕΙ η ανάγκη ενός πανευρωπαϊκού μετώπου της μισθωτής εργασίας, η ανάγκη μιας πανευρωπαϊκής αντίδρασης των φοιτητών που πλήττονται από «μεταρρυθμίσεις», η ανάγκη να διακοπεί η πανευρωπαϊκή «σιωπή των βοσκών», της διανόησης. Υπάρχει η ανάγκη ενός μετώπου των χωρών που διαδέχονται η μια την άλλη στο ντόμινο της χρεωκοπίας. Υπάρχει, τελικά, η ανάγκη ενός μίνιμουμ κοινής δράσης της ευρωπαϊκής αριστεράς, εντός και εκτός θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. Υπάρχει, όμως, ταυτόχρονα η γνωστή διαχωριστική γραμμή που διασχίζει όλη την Ευρώπη -και τις «αριστερές» της- και γίνεται εμπόδιο της κοινής δράσης. Ευρωπαϊστές και αντιευρωπαϊστές, ριζοσπάστες και ρεφορμιστές συμπεριφέρονται σαν να είναι αδύνατη η δράση αυτή αν δεν κλείσουν εδώ και τώρα τα ιδεολογικά χάσματα που χάνονται στα βάθη της αριστερής προϊστορίας. Βάζουν το κάρο μπροστά από το άλογο και στο μεταξύ χάνουν την ευκαιρία να κερδίσουν την εμπιστοσύνη της κοινωνίας ως η ηθικοπολιτική δύναμη που, με όλες τις αναπηρίες και τις ριζικές διαφωνίες της, μπορεί να διαχειριστεί το πρόβλημα χωρίς να είναι μέρος του. Τουλάχιστον όχι το βασικό μέρος του. 

Πρόκειται για απίστευτη σπατάλη δυνάμεων και απώλεια ευκαιριών να καλύψει η αριστερά το κενό στρατηγικής που διατρέχει τις ευρωπαϊκές πολιτικές ελίτ. Όχι γιατί το ζήτημα του ευρωπαϊσμού και του ευρώ είναι ιδεολογικά αδιάφορο. Ίσα ίσα. Αλλά γιατί στο μεταξύ μπορεί να το λύσει η ζωή. Και μάλιστα με τον πιο οδυνηρό για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες τρόπο. Τότε η αριστερά θα έχει κι αυτή καταστεί πυρήνας του προβλήματος. Και ο επιμερισμός ευθυνών ανάμεσα στα βασικά της ρεύματα θα αφορά ενδεχομένως μόνο τους ιστορικούς της.