Όταν δεν ανθίζουν οι κερασιές

MacLeodCartoons, από Cartoon Movement

της Κάκης Μπαλλή

από την  

Κυριακάτικη Αυγή

20.3.2011 

Ο Σούρες είναι αγρότης στην ινδική Κέραλα. Καλλιεργεί καουτσούκ, μαζεύει τον χυμό των δένδρων του, κάνει την πρώτη επεξεργασία και πουλάει το πολύτιμο ελαστικό - την πρώτη ύλη για προφυλακτικά, χειρουργικά γάντια και ελαστικά αεροπλάνων και αυτοκινήτων. Μέχρι πριν από μερικές μέρες ήταν σίγουρος ότι ο κόπος του επιβραβεύεται, η τιμή του καουτσούκ ήταν σταθερά υψηλή. Ώσπου χτύπησε ο Εγκέλαδος -και το τσουνάμι και ο πυρηνικός εφιάλτης- την Ιαπωνία. Τρεις μέρες μετά τα 8,9 Ρίχτερ, η τιμή του καουτσούκ στις αγορές άρχισε να πέφτει -κυρίως λόγω του φόβου ότι θα λείψουν για ένα διάστημα οι παραγγελίες προς τις προμηθεύτριες εταιρείες από την ιαπωνική αυτοκινητοβιομηχανία.

Ήδη η Honda και η Toyota σταμάτησαν την παραγωγή στα ιαπωνικά τους εργοστάσια. Ο Σούρες ζει χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, αλλά βιώνει κι αυτός άμεσα τις οικονομικές επιπτώσεις από τον μεγάλο σεισμό. Όπως τις υφίσταται, για παράδειγμα, η βιομηχανία των μικροτσίπ, καθώς το 20% της παγκόσμιας παραγωγής έρχεται από την Ιαπωνία, όπου τόσο οι καταστροφές στις μονάδες όσο και η έλλειψη ενέργειας έχουν σταματήσει τους ιμάντες παραγωγής. Η τιμή των μικροτσίπ σε παγκόσμιο επίπεδο αυξήθηκε σε χρόνο-ρεκόρ - και θα συμπαρασύρει προς τα πάνω τις τιμές των ηλεκτρονικών συσκευών.

Εννοείται ότι πανικόβλητα -όπως συνήθως- αντέδρασαν στον σεισμό της Ιαπωνίας και οι αγορές μετοχών και παραγώγων σε όλο τον κόσμο. Οι επενδυτές, ως τρελαμένη αγέλη, έσπευσαν να πουλήσουν ό,τι τους φαινόταν δυνάμει επικίνδυνο και η Τράπεζα της Ιαπωνίας σε μια προσπάθεια να τους καθησυχάσει έριξε μέσα σε δύο μέρες 200 δισεκατομμύρια (υπολογισμένα σε ευρώ) στην αγορά - το μεγαλύτερο ποσό όλων των εποχών, που χρησιμοποιήθηκε βραχυπρόθεσμα για να σταθεροποιηθεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Παράπλευρη... ωφέλεια του ιαπωνικού δράματος είναι η μείωση της τιμής του πετρελαίου. Βέβαια ο λόγος της μείωσης είναι τουλάχιστον θλιβερός, αφού οι αναλυτές φοβούνται ότι ο Εγκέλαδος θα απειλήσει την εύθραυστη ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας - με χειρότερο, αν και όχι πολύ πιθανό, σενάριο την έλευση νέας ύφεσης. Ενδεχομένως, πάντως, η μείωση να είναι βραχυπρόθεσμη, καθώς εάν η Ιαπωνία αποφασίσει να γυρίσει οριστικά την πλάτη στην πυρηνική ενέργεια, τότε το κενό θα καλυφθεί κατ’ αρχήν από το πετρέλαιο, άρα η ζήτηση για το «μαύρο χρυσό» -και η τιμή του- θα αυξηθεί.  

Σημειώνεται ότι ενώ η Ιαπωνία έχει ποντάρει πολλά στο ρεύμα από τα πυρηνικά, καταναλώνει κάθε μέρα 4,5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου. Είναι ο τρίτος μεγαλύτερος καταναλωτής πετρελαίου στον πλανήτη και ο μεγαλύτερος εισαγωγέας υγροποιημένου αερίου και άνθρακα. Επιπλέον, οι δραματικές εικόνες από τις πυρηνικές εγκαταστάσεις στην Φουκουσίμα έχουν ξυπνήσει τα αντιπυρηνικά ανακλαστικά πολλών κοινωνιών, με αποτέλεσμα κάποιες κυβερνήσεις -όπως, για παράδειγμα, η γερμανική- να αναγκάζονται να αναθεωρήσουν την ενεργειακή τους πολιτική. Καθώς οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θέλουν τον χρόνο τους για να αποδώσουν, βραχυπρόθεσμα το ατομικό ρεύμα αντικαθίσταται με ενέργεια που παράγεται από υδρογονάνθρακες. Αλλά και οι κυβερνήσεις που δεν... πτοούνται και επιμένουν στην ατομική ενέργεια, με μια αλαζονική σιγουριά ότι τα πυρηνικά εργοστάσια των χωρών τους είναι ασφαλή, θα αναγκαστούν να το ξανασκεφτούν, τουλάχιστον στην Ευρώπη, καθώς ο αρμόδιος επίτροπος, Γκίντερ Ότινγκερ, ανακοίνωσε στην έκτακτη σύνοδο των υπουργών Ενέργειας των «27» ότι το δεύτερο εξάμηνο του 2011 θα γίνει τεστ αντοχής στα ευρωπαϊκά πυρηνικά εργοστάσια.

Κι αν οι οικονομικές επιπτώσεις του σεισμού στον παγκοσμιοποιημένο μας πλανήτη είναι μια φορά επώδυνες, στην ίδια την πολύπαθη Ιαπωνία, που δεν έχει καταφέρει ακόμη να μετρήσει τους νεκρούς της, είναι δέκα. Η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη, η οποία τα τελευταία είκοσι χρόνια δεν καταφέρνει να ξεφύγει από τα νύχια της οικονομικής στασιμότητας, έχει δεχτεί ένα τριπλό χτύπημα με μακροπρόθεσμες συνέπειες - κυρίως από την περιβαλλοντική καταστροφή. Οι αναλυτές που με περισσό κυνισμό έλεγαν, τις πρώτες μέρες μετά τον σεισμό, ότι οι εργασίες ανασυγκρότησης θα έδιναν ώθηση στην ιαπωνική οικονομία, σύντομα σιώπησαν. Τώρα το καλύτερο σενάριο για το αύριο της Ιαπωνίας είναι να διατηρηθεί η στασιμότητα - να φυτοζωεί δηλαδή ο ρυθμός ανάπτυξης στον «διάδρομο» μεταξύ 0% και 1%. Εάν ο ιαπωνικός λαός καταφέρει να διατηρήσει μακροπρόθεσμα την ψυχραιμία του και δεν παραλύσει από τον φόβο της ύφεσης, τότε η χώρα θα αντέξει. Στην αντίθετη περίπτωση, θα συντριβεί κάτω από το βάρος του δυσβάστακτου δημοσίου χρέους της -πάνω από 220% του ΑΕΠ- κι αυτό το απέραντο εργοστάσιο παραγωγής εξαγώγιμων αγαθών θα βρεθεί σε ανάλογη μοίρα με την Ελλάδα.  

Το κακό σενάριο εξαρτάται απόλυτα από τις εξελίξεις στα πυρηνικά εργοστάσια. Εάν παραλύσει προσωρινά το πολεοδομικό συγκρότημα του Τόκιο -με τα 35 εκατομμύρια κατοίκους, που πρακτικά είναι αδύνατον να εκκενωθούν-, τότε η ύφεση που θα ακολουθήσει θα είναι καταστροφική. Εάν, ο μη γένοιτο, οι εξελίξεις είναι τόσο δραματικές ώστε να γίνει ακατοίκητο το Τόκιο, τότε οι οικονομικοί μετασεισμοί των 8,9 Ρίχτερ θα τσακίσουν την Ιαπωνία και θα συγκλονίσουν όλο τον κόσμο. Εκατομμύρια Ιάπωνες θα αναγκαστούν να μεταναστεύσουν, ενώ η οικονομική κρίση που θα προκαλέσει η κατακρήμνιση της ιαπωνικής οικονομίας, σύμφωνα με τους πιο απαισιόδοξους αναλυτές, θα ξεπεράσει σε εύρος την κρίση που πυροδότησε στην παγκόσμια οικονομία η κατάρρευση της Lehman Brothers. Πάντως, ακόμη κι αν τα σενάρια τρόμου μείνουν σενάρια, δραματικές είναι ήδη οι επιπτώσεις του σεισμού και για την ιαπωνική τουριστική βιομηχανία. Θεωρητικά αυτές τις μέρες αρχίζει η τουριστική σαιζόν -και για τους ντόπιους και για τους ξένους-, είναι η εποχή που ανθίζουν οι κερασιές. Συνήθως, τον Απρίλιο οι εξοχές της Ιαπωνίας πλημμυρίζουν από τουρίστες, φέτος κανείς δεν θα ταξιδέψει για να θαυμάσει τη ροζ οπτασία.