Ο Θόδωρος Πάγκαλος

σκίτσο του Τάσου Αναστασίου από την Αυγή (πηγή)

του Δημήτρη Α. Σεβαστάκη
από την Ελευθεροτυπία

Ψύχεται αργά αργά, τώρα στα στερνά της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Παρήγαγε ελάχιστη πολιτική ύλη και άφθονη επικαιρογραφία. Σήμερα παίζει τον ανακουφιστικό κρίκο της κυβέρνησης.

Μάλλον της τελευταίας που μετέχει και της τελευταίας που φέρει ακόμα -τιμής ένεκεν- αυτόν τον τίτλο: Κυβέρνηση. Σ' αυτό το τέλος συγκεντρώνει όλα όσα συνέθεσαν την καριέρα του: ταλέντο, ευφυΐα, εμπάθεια, παραγωγική απραξία. Επίλεκτο στέλεχος του προδικτατορικού ΚΚΕ και του μεταδικτατορικού ΠΑΣΟΚ, χώρισε τη ζωή του σε δύο ζώνες, εξίσου προνομιακές: να αποφασίζει για τους άλλους -κομματικά στην πρώτη φάση, θεσμικά και πολιτιστικά στη δεύτερη. Σήμερα, βέβαια, δεν αποφασίζει καν.

Απολογείται για άλλους που αποφασίζουν και -ιδιόρρυθμα τίμιος- αυταναφλέγεται σε μια πράξη μέγιστου ναρκισσισμού. Νομίζει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ενσωματώνει ό,τι ο ίδιος αντιπαθεί: νεότητα και γυμνασμένη απροσδιοριστία. Καταστρέφει έτσι, με μια ασύλληπτη δομική εμπάθεια, τη μνήμη των αριστερών, τις ηθικές εμμονές τους, γιατί δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με την κατρακύλα των δικών του πολιτικών επενδύσεων.

Η ευρωπαϊκή ιδεολογική κατασκευή ρημάζει πίσω από τη νεοφιλελεύθερη γραφειοκρατία των Βρυξελλών και τη λαίμαργη τύφλα των νεοαποικιοκρατικών δυνάμεων που αναδύονται στην επιφάνεια του βούρκου. Τα ιδεολογικά υπολείμματα του ΠΑΣΟΚ χάνονται στην ανοϊκή τελεστικότητα της μικρής και άσαρκης πολιτικής ομάδας που διοικεί ατζαμίδικα και επικίνδυνα. Και το χειρότερο, η Αριστερά, παρ' όλη τη φιλότιμη προσπάθειά της να χαθεί, επιβιώνει ως «αντιπαθητική» τύψη.

Ο Θόδωρος Πάγκαλος προσπάθησε με φανατισμό να είναι όλα τα ΠΑΣΟΚ: το αντιιμπεριαλιστικό και παπανδρεϊκό της μεταδικτατορίας, το αντιπαπανδρεϊκό και εκσυγχρονιστικό της σημιτικής περιόδου, το πατροκτονικό αντι-ΠΑΣΟΚ του Γιώργου σήμερα. Χώρεσε σε μια έξοχη ευελιξία όλες τις εξουσιαστικές γλώσσες κι όλες τις νοηματοδοτήσεις. Πολιτικά δεν κατάφερε να γίνει η επιτομή, αλλά η σύνθλιψη. Αλεσε το νεοφώτιστο ελληνοπρεπή κρατισμό τού '80, καταλήγοντας στο νεοφιλελεύθερο αντικρατισμό τού σήμερα. Ο ίδιος οργίζεται με αυτή την αναγκαστική δικαιοσύνη. Προσφέρει το επικοινωνιακό του ανάστημα για να σωθεί μια σκοτεινή παρτίδα. Τραβάει πάνω του όλο το κοινωνικό ξύλο και αφήνει έξω τη μικρή κυβερνητική ομάδα να χτίζει απερίσπαστη την κοινωνική αδικία.

Πριν από μερικά χρόνια συγκρούστηκε με τον Δημήτρη Αβραμόπουλο για τη δημαρχία της Αθήνας. Στην πραγματικότητα, συγκρούστηκε και με τη σκιερή φούσκα που κουβάλησε στην πολιτική ο Αβραμόπουλος και συγχρόνως συγκρούστηκε με τους άλλους συνδιαδόχους του Αντρέα. Εχασε σε όλα. Τότε είχε την ευκαιρία να κερδίσει -από άλλο δρόμο- τα πάντα: Την εκλεκτή θέση του αστού πολιτικού σοσιαλιστικής καταγωγής, που ωριμάζει και βελτιώνει το αστικό κράτος, φέρει ένα λειτουργικό και ηθικό παράδειγμα. Του αστού που συγκρούεται βεβαίως με την Αριστερά, αλλά συγκροτούν από κοινού κώδικες συμπεριφοράς και πολιτικής παραγωγικότητας. Αντίθετα, ο Πάγκαλος διάλεξε να μπει στη νέα σημιτική ισορροπία, να διαπραγματευτεί εσωκομματικά, να διαχειριστεί με επιπολαιότητα και αδεξιότητα ό,τι του έτυχε στη θητεία του ως υπουργού.

Συνέχισε την παράδοση της ελληνικής πολιτικής σκηνής με μεγάλες πολιτικές γκάφες, αδυναμίες, ερασιτεχνισμούς και στοχοποιήσεις του διπλανού. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις άλλαξαν κλίμακα επί των ημερών του. Σήμερα, χωρίς ίχνος πολιτικής παραγωγικότητας και έργου, τον χρειάζονται όλοι.

Κρύβει και διευκολύνει την κυβέρνηση ως ο ευδιάκριτα «κακός», κρύβει τις ανακολουθίες και τις «ταρζανιές» της Αριστεράς πίσω από το αντιαριστερό υβρεολόγιο, κρύβει την ίδια του την εξάντληση πίσω από τις μεγάλες τηλεοπτικές του χειρονομίες. Ενσωματώνεται -όπως πάντοτε- βασιλικότερος του βασιλέως στη νέα κατάσταση. Και ως εκ θαύματος, ο νεοφώτιστος και νεοφιλελεύθερος δογματισμός του αποτρέπει την κριτική και το θυμό των αριστερών για την Αριστερά. Ο Θόδωρος Πάγκαλος συνθέτει με έναν συγκινητικό και εξοργιστικό τρόπο την έξοδο. Μπαίνει κατεργασμένα και προικισμένα σε ένα αυτολιντσάρισμα, προφυλάσσει τους υπαλλήλους τού ΔΝΤ, αναπληρώνει το έλασσον πολιτικό προσωπικό, σώζει και τον εαυτό του από την κοινωνική σιωπή.



- Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος, επ. καθηγητής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ
dsevastakis@arch.ntua.gr