Όπλο ανακατατάξεων στην Ευρωζώνη η δυναμική παρέμβαση και όχι η αποχώρηση

(πηγή)

συνέντευξη του Χάρη Γολέμη

στον Κωνσταντίνο Ζαγάρα

από την Κυριακάτικη Αυγή

“Η κρίση αναζωπύρωσε τις υπαρκτές στρατηγικές διαφορές εντός και μεταξύ των δυνάμεων της ευρωπαϊκής αριστεράς”, υπογραμμίζει στην “Αυγή” της Κυριακής ο Χάρης Γολέμης, διευθυντής του Ινστιτούτου “Πουλαντζά”. Παράλληλα εντοπίζει δύο επίπεδα ενότητας για την αριστερά στη χώρα μας, τη σύγκλιση δυνάμεων με στρατηγικές συγκλίσεις και την προγραμματική σύγκλιση κομμάτων, ενώ, αναφερόμενος στο εθνικό πεδίο της ταξικής πάλης, χαρακτηρίζει “μεταμοντέρνα ανοησία” τη θέση όσων θεωρούν ότι έχει ξεπεραστεί. Ταυτόχρονα δηλώνει κατηγορηματικά αντίθετος με την άποψη ενός τμήματος της αριστεράς για αποχώρηση της χώρας από την Ευρωζώνη και επιμένει ότι η Ε.Ε. μπορεί να είναι ένα «νέο πεδίο ταξικών αγώνων».
 

- Πώς κρίνετε τις αποφάσεις στις οποίες φαίνεται να καταλήγει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για το χρέος και ειδικότερα για το ελληνικό χρέος;

- Οι αποφάσεις αυτές είναι αποτέλεσμα διακρατικών συμβιβασμών, με στόχο την έξοδο από την κρίση σε βάρος των εργαζομένων και των λαϊκών τάξεων όλων των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σ’ αυτή τη σύγκρουση, φυσικό είναι τα ισχυρότερα κράτη, και κυρίως η Γερμανία, να έχουν μεγαλύτερο λόγο, αλλά οι αριστεροί που βλέπουν εκεί την κύρια αντίθεση στην Ε.Ε. κάνουν λάθος. Με το επερχόμενο «Σύμφωνο για το Ευρώ», οι κυρίαρχες ευρωπαϊκές κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις προσπαθούν να επιβάλλουν διαρκή λιτότητα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, και όχι μόνο στην Ελλάδα και τα λοιπά γουρούνια, ικανοποιώντας τις επιθυμίες των χρηματαγορών που είναι ένα είδος υπερεγώ του σύγχρονου καπιταλισμού. Όπως καταλαβαίνετε, αυτή η διαπίστωση έχει μια ευρύτερη πολιτική σημασία για τη στρατηγική της αριστεράς σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Ως προς το ελληνικό χρέος, ούτε η επιμήκυνση της αποπληρωμής (και μάλιστα μόνο του δανείου των 110 δισ. ευρώ), ούτε η μικρή μείωση των επιτοκίων μπορούν να αντιμετωπίσουν δραστικά το πρόβλημα του χρέους. Μόνη δυνατότητα είναι η ριζική αναδιάρθρωση του χρέους, με διαγραφή μεγάλου μέρους του, αφού προηγηθεί ο λογιστικός έλεγχός του. Διαφορετικά, η ανεργία, η φτώχεια και οι ανισότητες θα αυξηθούν ακόμα περισσότερο, χωρίς εν τέλει να αποφευχθεί και ένα ελεγχόμενο «κούρεμα», που όμως θα διαφυλάσσει, κατά το δυνατόν, τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών τραπεζών.  

 

- Από το διεθνές συνέδριο του ΚΕΑ, του ΣΥΝ, του Δικτύου Transform και του Ινστιτούτου “Νίκος Πουλαντζάς”, ποιες είναι οι κεντρικές ιδέες σχετικά με την εκπόνηση μιας κοινής αριστερής ευρωπαϊκής εναλλακτικής λύσης στο ζήτημα του χρέους και της κρίσης;  

 

- Κατά γενική ομολογία, το διεθνές συνέδριο της Αθήνας ήταν ένα μεγάλο γεγονός στο οποίο, μεταξύ άλλων, παρουσιάστηκαν διάφορες σκέψεις και ολοκληρωμένες προτάσεις, ορισμένες αντιτιθέμενες μεταξύ τους, για την ευρωπαϊκή αντιμετώπιση του χρέους και την έξοδο από την καπιταλιστική κρίση. Υπ’ αυτήν την έννοια, η εξαγωγή συμπερασμάτων είναι έργο των ενδιαφερόμενων φορέων. Η οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου έχει αναλάβει, για λογαριασμό και των τεσσάρων οργανωτών του, την κωδικοποίηση των κοινών σημείων, αλλά και των διαφορών αυτών των προτάσεων, με στόχο τη διατύπωση μιας συνθετικής πρότασης. Το έργο αυτό βρίσκεται στο τελικό στάδιο και θα παρουσιαστεί πολύ σύντομα, ελπίζω δε ότι θα φιλοξενηθεί και στην "Αυγή". Φυσικά, η ύπαρξη στρατηγικών πολιτικών επιλογών, όπως π.χ. η πλειοψηφική στο συνέδριο άποψη για την επανίδρυση και όχι τη διάλυση της Ευρώπης ή την αποχώρηση της Ελλάδας από αυτήν, ορίζει και τους περιορισμούς των συγκλίσεων.  

 

- Ένα τμήμα της αριστεράς στη χώρα μας επιμένει στην ανάγκη αποχώρησης της χώρας από την Ευρωζώνη. Πώς σχολιάζετε την πρόταση αυτή;  

 

- Την κατανοώ ως ανάδυση στην επιφάνεια, λόγω των στρατηγικών διλημμάτων που θέτει σήμερα η κρίση, διαχρονικών σταθερών ή καταπιεσμένων εθνοκεντρικών και αντιευρωπαϊκών αντιλήψεων ή τεχνοκρατικών εμμονών που έχουν, όμως, περιορισμένη αίσθηση της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας και πολιτικής. Διαφωνώ ριζικά με αυτήν την πρόταση, ιδιαίτερα όταν το προφανές περιεχόμενό της (προσωρινή αύξηση της ανταγωνιστικότητας της «εθνικής μας οικονομίας», με την υιοθέτηση μιας υποτιμημένης νέας δραχμής) εντάσσεται σε μια αμφιλεγόμενη σοσιαλιστική προοπτική. Όχι, φυσικά, επειδή έχω την απλοϊκή άποψη ότι η ανατροπή των κυρίαρχων πολιτικών στην Ευρώπη θα γίνει ταυτόχρονα (!) σε όλες τις χώρες, σύμφωνα με τη συκοφαντική καρικατούρα της αριστερής, ριζοσπαστικής άποψης για την επανίδρυση της Ε.Ε.. Ο λόγος είναι ότι, αντίθετα, θεωρώ πως για μια αριστερή κυβέρνηση που είναι αποφασισμένη να εφαρμόσει διαφορετικές από τις κυρίαρχες πολιτικές για το χρέος, η άρνησή της να αποχωρήσει από το ευρώ και την Ε.Ε. μπορεί με κατάλληλες κινήσεις και συμμαχίες να αποτελέσει ένα όπλο ευρύτερων ανακατατάξεων σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο. Αντίθετα, η εθελούσια έξοδος, πέρα από τις δυσμενείς επιπτώσεις της στα φτωχά λαϊκά στρώματα, θα οδηγήσει σε μια πρωτοφανή επίθεση αγορών και κυβερνήσεων, με αποτέλεσμα την απομόνωση της συγκεκριμένης χώρας που μπορεί να την οδηγήσει ή σε επαχθή κοινωνικά συμβόλαια με τους εκπροσώπους του κεφαλαίου για τη σωτηρία της πατρίδας ή στον γνωστό αυτάρκη «σοσιαλισμό», που ευτυχώς μας άφησε χρόνους.  

 

- Θεωρείτε πως “το εθνικό επίπεδο της ταξικής πάλης” έχει ξεπεραστεί;  

 

- Από παλιά ισχυρίζομαι ότι αυτή η άποψη, πολύ της μόδας τη δεκαετία του 1990 σε κύκλους της δεξιάς, της σοσιαλδημοκρατίας, στο εκσυγχρονιστικό τμήμα της ανανεωτικής αριστεράς, αλλά και στον χώρο του ευρέως κινηματισμού, είναι μια μεταμοντέρνα ανοησία. Η ταξική πάλη, αλλά και γενικότερα οι κοινωνικές αντιθέσεις (φύλου, φυλής κ.λπ.) σε κάθε χώρα, επηρεάζουν άμεσα την κρατική δομή, την κυβερνητική πολιτική, τις κρατικές συμμαχίες και την πολιτική όλων των διεθνών οργανισμών. Αυτό που κάνει το διεθνές επίπεδο, π.χ. οι αποφάσεις που παίρνονται στην Ε.Ε., είναι να ενισχύει με διάφορα μέτρα πολιτικής, μερίδες ή το σύνολο των κυρίαρχων τάξεων σε κάθε χώρα. Έτσι, όμως, μπορεί δυνητικά να υπάρξει και μια ενιαία σύλληψη του ταξικού συμφέροντος από την πλευρά των εργαζομένων σε διάφορες καπιταλιστικές ολοκληρώσεις, και εν προκειμένω στην Ε.Ε. Αυτή την έννοια έχει η άποψη ότι η Ε.Ε. μπορεί να είναι ένα «νέο πεδίο ταξικών αγώνων». Αυτό, βέβαια, προϋποθέτει την αλληλεγγύη μεταξύ των εργαζομένων σε κάθε χώρα και όχι τον ανταγωνισμό τους, στο όνομα της εθνικής οικονομίας είτε εντός του ευρώ είτε με χειρισμούς εθνικών νομισμάτων.  

 

- Σε συνθήκες βαθιάς οικονομικής κρίσης και κρίσης της ευρωπαϊκής πορείας έρχονται στην επιφάνεια οι διαφορετικές στρατηγικές επιλογές που έχουν διατυπωθεί στην αριστερά για την Ευρώπη. Πού αποδίδετε αυτή την απόκλιση μεταξύ των αριστερών δυνάμεων; Ποιες επίσης είναι οι δυνατότητες συνθέσεων που μπορεί να αναζητηθούν;  

 

- Πράγματι, η κρίση αναζωπύρωσε τις υπαρκτές στρατηγικές διαφορές εντός και μεταξύ των δυνάμεων της ευρωπαϊκής αριστεράς, οι οποίες είτε είχαν αμβλυνθεί είτε είχαν παραμεριστεί στο πλαίσιο μιας προγραμματικής ενότητας, είτε είχαν απωθηθεί στο ασυνείδητο. Ενδεικτικές είναι οι εξελίξεις (διασπάσεις, αποχωρήσεις, δημιουργία νέων σχηματισμών) στην ιταλική Κομμουνιστική Επανίδρυση, αλλά και στο γαλλικό Νέο Αριστερό Κόμμα. Ο λόγος είναι ότι η κρίση απαιτεί καθαρές απαντήσεις σε όλα τα θέματα και αυτές είναι δύσκολο να διαχωριστούν από στρατηγικές επιλογές. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, η περσινή διάσπαση του Συνασπισμού αλλά και η σημερινή αναπαλαιωτική και νοσταλγική ρητορεία ορισμένων μελών του, δείχνουν πόσο ρηχή ήταν συμφωνία που υπήρχε σ’ αυτό το κόμμα για το ζήτημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως αυτή διαμορφώθηκε μετά το 1997 και το «λευκό» στην ψηφοφορία για τη Συνθήκη του Άμστερνταμ (που θα μπορούσε να ήταν και «όχι»). Οι ίδιες και μεγαλύτερες αποκλίσεις υπάρχουν στον ΣΥΡΙΖΑ, όπου έχει επιπλέον επανέλθει στο προσκήνιο το δίλημμα «επανάσταση ή μεταρρύθμιση».

Στις νέες συνθήκες, βλέπω δύο επίπεδα ενότητας της αριστεράς στην Ελλάδα. Το ένα αφορά τη σύγκλιση δυνάμεων με στρατηγικές συγκλίσεις, ενδεχομένως και εφόσον αυτό είναι επιθυμητό από τους ενδιαφερομένους και μέσα σε ένα νέο πολιτικό υποκείμενο. Το άλλο επίπεδο, απολύτως αναγκαίο και εφικτό, αφορά την προγραμματική σύγκλιση κομμάτων, ρευμάτων και τάσεων ή/ και τη συμμετοχή σε κοινούς αγώνες διεκδικήσεις και πρωτοβουλίες, όπως π.χ. αυτή που απαιτεί τον λογιστικό έλεγχο του ελληνικού χρέους, είναι εφικτή και απολύτως αναγκαία. Προϋπόθεση εδώ είναι ο σεβασμός των διαφορετικών απόψεων, η εμπιστοσύνη και ειλικρίνεια μεταξύ των συμβαλλομένων και η διαφάνεια των διαδικασιών. Αυτήν την ενότητα έχουμε υποχρέωση να την υπηρετήσουμε με συνέπεια.