 |
| σκίτσο του Carlos Latuff (πηγή) |
του Αλαίν Μπαντιού
από τα "Ενθέματα"
στην Αυγή της Κυριακής
μετάφραση: Μαρία Κακογιάννη–Αποδέχεστε, μου λέει μια μέρα ο φίλος μου ο φιλόσοφος του δρόμου, ότι σήμερα το κριτήριο κάθε πράγματος, κάτι το οποίο δεν αμφισβητεί κανένας ισχυρός αυτού του κόσμου, είναι το κέρδος;
–Το αποδέχομαι, απαντώ. Αλλά πού θέλετε να καταλήξετε;
–Κάποιος που δηλώνει ανοιχτά «δεν υπάρχω παρά μόνο για το προσωπικό μου συμφέρον και θα εξολοθρεύσω τον μέχρι πρότινος φίλο μου αν με αυτό τον τρόπο μπορώ να διατηρήσω ή να βελτιώσω τον τρόπο ζωής μου» είναι… είναι… Άντε λοιπόν, μια προσπάθεια…
–Λωποδύτης! Πρόκειται για μια ληστρική υποκειμενικότητα.
–Εξαίσια! αναφωνεί ο φιλόσοφος του δρόμου. Ναι λοιπόν, ο κόσμος μας είναι εμφανώς ένας ληστρικός κόσμος. Υπάρχουν λωποδύτες εκτός νόμου και επίσημοι λωποδύτες, αλλά αυτή είναι μια απλή απόχρωση.
–Έστω. Άλλα τι συμπεραίνετε απ’ αυτή την παρατήρηση;
–Ότι έχουμε το δικαίωμα να μιλάμε για οτιδήποτε συμβαίνει χρησιμοποιώντας εικόνες από την πρακτική των ληστών. Νονοί, υπαρχηγοί, αρχισυμμορίτες, δολοφόνοι…
–Θα ήθελα να το δω! αποκρίνομαι, πολύ σκεπτικός.
–Κοιτάξτε τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή: σε διάφορες περιοχές, κόσμος συγκεντρώνεται μαζικά, ειρηνικά, για να πει, μέρα και νύχτα, την αλήθεια: ότι δηλαδή αυτοί που κυβερνούν εδώ και δεκαετίες είναι λωποδύτες. Το πρόβλημα είναι ότι αυτούς τους τοπικούς αρχισυμμορίτες, την αποχώρηση των οποίων απαιτούν τα συγκεντρωμένα πλήθη, τους έχουν εγκαθιδρύσει, πληρώσει, εξοπλίσει, οι πιο ισχυροί Νονοί, οι υψηλά ιστάμενοι, εκλεπτυσμένοι, ληστές: ο Αμερικάνος και οι ανθυπασπιστές του, οι Ευρωπαίοι. Οι περιοχές στις οποίες ο κόσμος εξεγείρεται έχουν στρατηγικό ενδιαφέρον για τους Νονούς, και οι τοπικοί αρχισυμμορίτες ήταν οι σκληροτράχηλοι φρουροί αυτού του υψηλού συμφέροντος. Τι μπορεί να γίνει; Οι δολοφόνοι δεν αρκούν απέναντι στον συγκεντρωμένο πολυπληθή, άοπλο, κόσμο, που όμως μιλάει και λέει την αλήθεια. Ο Αμερικάνος και οι Ευρωπαίοι είναι μάλιστα υποχρεωμένοι να κρατήσουν χαμηλό προφίλ. Με το ζόρι σχεδόν επιδοκιμάζουν το λαϊκό ξεκαθάρισμα.
–Αλλά για πείτε μου, για πείτε μου: Πρόκειται για την αρχή του τέλους της παγκόσμιας ληστρικότητας, που ονομάζεται κόσμος; ρωτάω, γεμάτος ελπίδα, τον φιλόσοφο του δρόμου.
–Αν οι εξεγερμένοι καταφέρουν να οργανώσουν με διάρκεια τη διαφώτισή τους μέσα στο Συμβάν, η Ιστορία μπορεί να αλλάξει κατεύθυνση. Αλλά οι πολιτισμένοι Νονοί έχουν βρει τον τρόπο. Ξέρετε, σε μια γωνιά της ερήμου με πετρέλαιο υπάρχει, εδώ και σαράντα χρόνια, ένας μικρός αρχισυμμορίτης.
–Α! ο συνταγματάρχης! Μα κι αυτός αντιμετωπίζει δυσκολίες. Ένα κομμάτι του λαού ζητά το κεφάλι του.
–Τα πράγματα κι εκεί ξεκίνησαν όπως κι αλλού, μα σιγά σιγά πήραν άλλη τροπή. Κάποιοι ένοπλοι πήραν στα χέρια τους τη διεύθυνση των επιχειρήσεων. Οι μεγάλες συγκεντρώσεις δεν λένε πλέον την αλήθεια, αλλά μικρές ομάδες που περιφέρονται με 4×4 κι επιδεικνύουν τα πολυβόλα τους, υπό την ηγεσία πρώην υπασπιστών του μικρού τοπικού Νονού, διασχίζουν την έρημο για να καταλάβουν κάτι μέρη που κανείς δεν τα υπερασπίζεται.
–Εννοείται, λέω, ότι ο τοπικός μαφιόζος αρχηγός, ο υστερικός συνταγματάρχης, στέλνει τους δολοφόνους του εναντίον τους. Αλλά γιατί αυτή η κατάσταση αποτελεί μια απροσδόκητη ευκαιρία για τους μεγάλους, εκλεπτυσμένους, Νονούς;
–Εδώ συνίσταται η ιδιοφυής κίνηση, αναφωνεί ο φιλόσοφος του δρόμου. Οι Αμερικάνοι και οι Ευρωπαίοι αναλαμβάνουν να εξολοθρεύσουν οι ίδιοι τον συνταγματάρχη της ερήμου.
–Μα, του λέω, είναι πολύ επικίνδυνο για τους ίδιους! Τους έχει προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες ! Έφερε σε πέρας χωρίς δισταγμό τις πιο βρώμικες αποστολές που του ζήτησαν οι Ευρωπαίοι. Επενέβη με φρικιαστικό τρόπο ενάντια στους αφρικανούς εργάτες που θέλουν να έρθουν στην Ευρώπη διασχίζοντας τη χώρα του. Έγινε ο σκληροτράχηλος θυρωρός της άνετης ευρωπαϊκής κατοικίας.
–Στον κόσμο των ληστών, κανείς δεν κερδίζει τίποτα δωρεάν. Όταν τα συμφέροντά τους διακυβεύονται, οι μεγάλοι Νονοί ξέρουν να μη δείχνουν οίκτο απέναντι στους μέχρι πρότινος υπηρέτες τους. Το απαιτεί ο πολιτισμός.
–Και ποια είναι λοιπόν τα συμφέροντά τους όταν στέλνουν τους πολιτισμένους δολοφόνους τους ενάντια στον βάναυσο πρώην προστατευόμενό τους;
–Πολύ σημαντικά. Καταρχάς, μπορούν επιτέλους να εισχωρήσουν στις περιοχές όπου, εδώ και βδομάδες, οι εξεγερμένοι συγκεντρώνονται και λένε την Αλήθεια. Οι Νονοί ήταν σχεδόν υπό διάλυση, όντας εκτός παιχνιδιού, θεατές της ίδιας τους της καταστροφής. Δεύτερον, υπενθυμίζουν σε όλο τον κόσμο ότι η δύναμη είναι αυτοί και κανείς άλλος. Οι αληθινοί φονιάδες, που πρέπει να τρέμει όλος ο κόσμος, είναι αυτοί. Τρίτον, ενεργούν σαν να πράττουν εν ονόματι του Δικαίου, της Δικαιοσύνης, ακόμα και, ας μη διστάσουμε να το πούμε, εν ονόματι της Αδελφοσύνης και της Ελευθερίας. Έρχονται να σκοτώσουν τον μικρό, τοπικό, ληστή, τον άλλοτε αγαπημένο τους πελάτη. Δεν είναι αυτό δείγμα μεγαλοψυχίας; Τέταρτον, ελπίζουν ότι με τα μεγάλα χτυπήματα των βομβαρδισμών θα ξαναγυρίσουν στον παλιό καλό καιρό, όπου η μόνη ισχύουσα διάκριση είναι: Ή είστε με τον κόσμο ως έχει, τους νόμους του που παράγουν ανισότητες, τις ασήμαντες εκλογές, τους εμπορικούς του κώδικες, τους διεθνείς δολοφόνους του και το κέρδος ως μοναδική αρχή. Τέλεια! Ή είστε ενάντια σε όλους τους Νονούς, στους σάπιους κώδικες, αναζητώντας το τέλος της παγκόσμιας ληστρικής κατάστασης — κι αυτό είναι πολύ κακό.
–Τρομερό! Πώς εξηγείται λοιπόν ότι σχεδόν όλος ο κόσμος επιδοκιμάζει την εκστρατεία του Αμερικάνου και των πιστών του Ευρωπαίων ενάντια στον πρώην συνεργάτη τους της ερήμου;
–Ο φόβος των μαζών, αποκρίνεται ορθά κοφτά ο φιλόσοφος του δρόμου. Στις πλούσιες χώρες μας, όπου η κυρίαρχη ολιγαρχία έχει τα μέσα να αγοράζει, έμμεσα ή άμεσα, αμέτρητους πελάτες, επιθυμούμε σφόδρα τα ισχυρά Κράτη-Νονοί, πίσω από φανταχτερά ονόματα όπως «διεθνής κοινότητα» ή «Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών», να διευθετήσουν την κατάσταση. Βλέπετε, «εμείς» –μιλάω για το δημόσιο, εκλογικό, μιντιακό «εμείς»– είμαστε υπερβολικά διεφθαρμένοι. Υπέρτατο κριτήριό μας παραμένει: «Πάνω απ’ όλα, ο τρόπος ζωής μου». Δεν πτοούμαστε και πολύ βλέποντας το κριτήριο αυτό να διαλύεται από τους εξαθλιωμένους που επιτέλους συγκεντρώνονται για να πουν την Αλήθεια.
–Έτσι εξηγείτε, φίλε μου, ότι ξαφνικά τόσος κόσμος αναγνωρίζει κάποια αξία στους κυβερνώντες, που μέχρι πρότινος αποδοκιμάζονταν παντού;
–Ακριβώς. Για την περίσταση βγάλαμε ξανά στη φόρα τον Φλύαρο της Υψηλής Καταγωγής.[1] Χρησίμευσε ήδη στον τεμαχισμό της Γιουγκοσλαβίας μέσω των βομβαρδισμών. Έχει φθαρεί λίγο, αλλά χρησιμεύει ακόμα. Για την περίσταση.
–Όπως λέει κι η παροιμία, πάντα «η περίσταση κάνει το ληστή».
–Το αποδέχομαι, απαντώ. Αλλά πού θέλετε να καταλήξετε;
–Κάποιος που δηλώνει ανοιχτά «δεν υπάρχω παρά μόνο για το προσωπικό μου συμφέρον και θα εξολοθρεύσω τον μέχρι πρότινος φίλο μου αν με αυτό τον τρόπο μπορώ να διατηρήσω ή να βελτιώσω τον τρόπο ζωής μου» είναι… είναι… Άντε λοιπόν, μια προσπάθεια…
–Λωποδύτης! Πρόκειται για μια ληστρική υποκειμενικότητα.
–Εξαίσια! αναφωνεί ο φιλόσοφος του δρόμου. Ναι λοιπόν, ο κόσμος μας είναι εμφανώς ένας ληστρικός κόσμος. Υπάρχουν λωποδύτες εκτός νόμου και επίσημοι λωποδύτες, αλλά αυτή είναι μια απλή απόχρωση.
–Έστω. Άλλα τι συμπεραίνετε απ’ αυτή την παρατήρηση;
–Ότι έχουμε το δικαίωμα να μιλάμε για οτιδήποτε συμβαίνει χρησιμοποιώντας εικόνες από την πρακτική των ληστών. Νονοί, υπαρχηγοί, αρχισυμμορίτες, δολοφόνοι…
–Θα ήθελα να το δω! αποκρίνομαι, πολύ σκεπτικός.
–Κοιτάξτε τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή: σε διάφορες περιοχές, κόσμος συγκεντρώνεται μαζικά, ειρηνικά, για να πει, μέρα και νύχτα, την αλήθεια: ότι δηλαδή αυτοί που κυβερνούν εδώ και δεκαετίες είναι λωποδύτες. Το πρόβλημα είναι ότι αυτούς τους τοπικούς αρχισυμμορίτες, την αποχώρηση των οποίων απαιτούν τα συγκεντρωμένα πλήθη, τους έχουν εγκαθιδρύσει, πληρώσει, εξοπλίσει, οι πιο ισχυροί Νονοί, οι υψηλά ιστάμενοι, εκλεπτυσμένοι, ληστές: ο Αμερικάνος και οι ανθυπασπιστές του, οι Ευρωπαίοι. Οι περιοχές στις οποίες ο κόσμος εξεγείρεται έχουν στρατηγικό ενδιαφέρον για τους Νονούς, και οι τοπικοί αρχισυμμορίτες ήταν οι σκληροτράχηλοι φρουροί αυτού του υψηλού συμφέροντος. Τι μπορεί να γίνει; Οι δολοφόνοι δεν αρκούν απέναντι στον συγκεντρωμένο πολυπληθή, άοπλο, κόσμο, που όμως μιλάει και λέει την αλήθεια. Ο Αμερικάνος και οι Ευρωπαίοι είναι μάλιστα υποχρεωμένοι να κρατήσουν χαμηλό προφίλ. Με το ζόρι σχεδόν επιδοκιμάζουν το λαϊκό ξεκαθάρισμα.
–Αλλά για πείτε μου, για πείτε μου: Πρόκειται για την αρχή του τέλους της παγκόσμιας ληστρικότητας, που ονομάζεται κόσμος; ρωτάω, γεμάτος ελπίδα, τον φιλόσοφο του δρόμου.
–Αν οι εξεγερμένοι καταφέρουν να οργανώσουν με διάρκεια τη διαφώτισή τους μέσα στο Συμβάν, η Ιστορία μπορεί να αλλάξει κατεύθυνση. Αλλά οι πολιτισμένοι Νονοί έχουν βρει τον τρόπο. Ξέρετε, σε μια γωνιά της ερήμου με πετρέλαιο υπάρχει, εδώ και σαράντα χρόνια, ένας μικρός αρχισυμμορίτης.
–Α! ο συνταγματάρχης! Μα κι αυτός αντιμετωπίζει δυσκολίες. Ένα κομμάτι του λαού ζητά το κεφάλι του.
–Τα πράγματα κι εκεί ξεκίνησαν όπως κι αλλού, μα σιγά σιγά πήραν άλλη τροπή. Κάποιοι ένοπλοι πήραν στα χέρια τους τη διεύθυνση των επιχειρήσεων. Οι μεγάλες συγκεντρώσεις δεν λένε πλέον την αλήθεια, αλλά μικρές ομάδες που περιφέρονται με 4×4 κι επιδεικνύουν τα πολυβόλα τους, υπό την ηγεσία πρώην υπασπιστών του μικρού τοπικού Νονού, διασχίζουν την έρημο για να καταλάβουν κάτι μέρη που κανείς δεν τα υπερασπίζεται.
–Εννοείται, λέω, ότι ο τοπικός μαφιόζος αρχηγός, ο υστερικός συνταγματάρχης, στέλνει τους δολοφόνους του εναντίον τους. Αλλά γιατί αυτή η κατάσταση αποτελεί μια απροσδόκητη ευκαιρία για τους μεγάλους, εκλεπτυσμένους, Νονούς;
–Εδώ συνίσταται η ιδιοφυής κίνηση, αναφωνεί ο φιλόσοφος του δρόμου. Οι Αμερικάνοι και οι Ευρωπαίοι αναλαμβάνουν να εξολοθρεύσουν οι ίδιοι τον συνταγματάρχη της ερήμου.
–Μα, του λέω, είναι πολύ επικίνδυνο για τους ίδιους! Τους έχει προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες ! Έφερε σε πέρας χωρίς δισταγμό τις πιο βρώμικες αποστολές που του ζήτησαν οι Ευρωπαίοι. Επενέβη με φρικιαστικό τρόπο ενάντια στους αφρικανούς εργάτες που θέλουν να έρθουν στην Ευρώπη διασχίζοντας τη χώρα του. Έγινε ο σκληροτράχηλος θυρωρός της άνετης ευρωπαϊκής κατοικίας.
–Στον κόσμο των ληστών, κανείς δεν κερδίζει τίποτα δωρεάν. Όταν τα συμφέροντά τους διακυβεύονται, οι μεγάλοι Νονοί ξέρουν να μη δείχνουν οίκτο απέναντι στους μέχρι πρότινος υπηρέτες τους. Το απαιτεί ο πολιτισμός.
–Και ποια είναι λοιπόν τα συμφέροντά τους όταν στέλνουν τους πολιτισμένους δολοφόνους τους ενάντια στον βάναυσο πρώην προστατευόμενό τους;
–Πολύ σημαντικά. Καταρχάς, μπορούν επιτέλους να εισχωρήσουν στις περιοχές όπου, εδώ και βδομάδες, οι εξεγερμένοι συγκεντρώνονται και λένε την Αλήθεια. Οι Νονοί ήταν σχεδόν υπό διάλυση, όντας εκτός παιχνιδιού, θεατές της ίδιας τους της καταστροφής. Δεύτερον, υπενθυμίζουν σε όλο τον κόσμο ότι η δύναμη είναι αυτοί και κανείς άλλος. Οι αληθινοί φονιάδες, που πρέπει να τρέμει όλος ο κόσμος, είναι αυτοί. Τρίτον, ενεργούν σαν να πράττουν εν ονόματι του Δικαίου, της Δικαιοσύνης, ακόμα και, ας μη διστάσουμε να το πούμε, εν ονόματι της Αδελφοσύνης και της Ελευθερίας. Έρχονται να σκοτώσουν τον μικρό, τοπικό, ληστή, τον άλλοτε αγαπημένο τους πελάτη. Δεν είναι αυτό δείγμα μεγαλοψυχίας; Τέταρτον, ελπίζουν ότι με τα μεγάλα χτυπήματα των βομβαρδισμών θα ξαναγυρίσουν στον παλιό καλό καιρό, όπου η μόνη ισχύουσα διάκριση είναι: Ή είστε με τον κόσμο ως έχει, τους νόμους του που παράγουν ανισότητες, τις ασήμαντες εκλογές, τους εμπορικούς του κώδικες, τους διεθνείς δολοφόνους του και το κέρδος ως μοναδική αρχή. Τέλεια! Ή είστε ενάντια σε όλους τους Νονούς, στους σάπιους κώδικες, αναζητώντας το τέλος της παγκόσμιας ληστρικής κατάστασης — κι αυτό είναι πολύ κακό.
–Τρομερό! Πώς εξηγείται λοιπόν ότι σχεδόν όλος ο κόσμος επιδοκιμάζει την εκστρατεία του Αμερικάνου και των πιστών του Ευρωπαίων ενάντια στον πρώην συνεργάτη τους της ερήμου;
–Ο φόβος των μαζών, αποκρίνεται ορθά κοφτά ο φιλόσοφος του δρόμου. Στις πλούσιες χώρες μας, όπου η κυρίαρχη ολιγαρχία έχει τα μέσα να αγοράζει, έμμεσα ή άμεσα, αμέτρητους πελάτες, επιθυμούμε σφόδρα τα ισχυρά Κράτη-Νονοί, πίσω από φανταχτερά ονόματα όπως «διεθνής κοινότητα» ή «Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών», να διευθετήσουν την κατάσταση. Βλέπετε, «εμείς» –μιλάω για το δημόσιο, εκλογικό, μιντιακό «εμείς»– είμαστε υπερβολικά διεφθαρμένοι. Υπέρτατο κριτήριό μας παραμένει: «Πάνω απ’ όλα, ο τρόπος ζωής μου». Δεν πτοούμαστε και πολύ βλέποντας το κριτήριο αυτό να διαλύεται από τους εξαθλιωμένους που επιτέλους συγκεντρώνονται για να πουν την Αλήθεια.
–Έτσι εξηγείτε, φίλε μου, ότι ξαφνικά τόσος κόσμος αναγνωρίζει κάποια αξία στους κυβερνώντες, που μέχρι πρότινος αποδοκιμάζονταν παντού;
–Ακριβώς. Για την περίσταση βγάλαμε ξανά στη φόρα τον Φλύαρο της Υψηλής Καταγωγής.[1] Χρησίμευσε ήδη στον τεμαχισμό της Γιουγκοσλαβίας μέσω των βομβαρδισμών. Έχει φθαρεί λίγο, αλλά χρησιμεύει ακόμα. Για την περίσταση.
–Όπως λέει κι η παροιμία, πάντα «η περίσταση κάνει το ληστή».
[1] Bavard de la Haute Lignée (BHL) στο πρωτότυπο: λογοπαίγνιο με τα αρχικά τού Bernard-Henri Lévy (Σ.τ.Μ.).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου