 |
| (πηγή) |
Πρόσφατα είχα την τύχη να διαβάσω το εξαίρετο βιβλίο της Καναδής δημοσιογράφου Naomi Klein με τίτλο «Το δόγμα του Σοκ». Στο βιβλίο αυτό αναλύεται εκτενώς και περιγράφεται η εφαρμογή των θεωριών της Σχολής του Σικάγου, μιας νεοφιλελεύθερης σχολής με στοιχεία ολοκληρωτισμού, ιδρυτής της οποίας ήταν ο καθηγητής στο πανεπιστήμιο αυτό, Milton Friedman. Οι θεωρίες της σχολής αυτής είχαν κυοφορήσει από τη ναζιστική Γερμανία, όπου μετά το σοκ ακολουθούσε το δέος.
Οι θεωρίες αυτές στοχεύουν στην επιβολή βάρβαρων αντιλαϊκών μέτρων, στη βίαια αφαίρεση εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, στην ανάκληση κεκτημένων δικαιωμάτων με αγώνες και θυσίες, στην κρατική απορρύθμιση, στις άκρατες ιδιωτικοποιήσεις, στην παραχώρηση δημόσιου χώρου, στην κατάργηση των συστημάτων πρόνοιας, στην περικοπή των κοινωνικών δαπανών και άλλα. Η καταστροφή κάθε κοινωνικής κατάκτησης και η συνακόλουθη πτωχοποίηση των λαϊκών στρωμάτων έχουν απώτερο στόχο τη δημιουργία μιας κινέζικου τύπου «ανάπτυξης» που θεμελιώνεται στην πάμφθηνη ελαστικοποιημένη εργασία, στην καταστροφή του περιβάλλοντος και σε ένα δημόσιο τομέα που θα παρέχει κοινωνικές υπηρεσίες αμερικανικού τύπου.(1)
Η συνταγή φαίνεται ίδια και απλή, αλλά χρειάζεται κάποιους να κάνουν τη βρώμικη δουλειά: πρέπει να δημιουργηθεί μια υποτιθέμενη κρίση που μπορεί να σκηνοθετηθεί μετά από συρράξεις, καταστροφές, οικονομικά αδιέξοδα και λοιπές τέτοιες καταστάσεις. Τότε οι χώρες που υφίστανται αυτή την κρίση ή καλύτερα οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών αντάμα με τους αργυρώνητους και εξωνημένους του Τύπου κινδυνολογούν ασύστολα και τρομοκρατούν τον λαό, ότι πλησιάζει το τέλος του, ότι τα δεινά του τώρα αρχίζουν, ότι καταρρέει το αξιακό σύστημα και κλυδωνίζεται η ύπαρξη του. Με άλλα λόγια καλλιεργούν την απόλυτη ανασφάλεια. Σας θυμίζουν κάτι οι φράσεις «περί χρεωκοπίας της χώρας», «περί Τιτανικού που βουλιάζει» ή «περί της χώρας σε εντατική»; Σας θυμίζουν κάτι οι υπόγειοι ψίθυροι ότι οι μισθωτοί θα χάσουν τους μισθούς τους, οι συνταξιούχοι τη σύνταξη τους, οι μικροαποταμιευτές τις καταθέσεις τους; Σας θυμίζει κάτι η καθημερινή πλύση εγκεφάλου από τα ΜΜΕ; Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η κινδυνολογία και ο εκβιασμός τις παραμονές των περιφερειακών και δημοτικών εκλογών: όταν είδαν ότι τα πράγματα ήταν δύσκολα ξεκίνησαν μια απίστευτη κινδυνολογία και τρομοκρατία με στόχο να μετατρέψουν την ψήφο του Λαού. Πρώτος ο πρωθυπουργός με διάγγελμα, στη συνέχεια ο διευθυντής του ΔΝΤ, στη συνέχεια οι εκπρόσωποι της Ε.Ε και της ΕΚΤ.
Η δράση πρέπει να είναι άμεση, ακαριαία και να παρακολουθεί την τρομοκρατία. Δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί ούτε για μια στιγμή το όπλο του αιφνιδιασμού. Το «σοκ και δέος» είναι κυριολεκτική και όχι μεταφορική έννοια. Η σωτηρία της χώρας αναλαμβάνεται εργολαβικά. Οι εργολάβοι, όμως, δεν έχουν απεριόριστο χρόνο, αλλά αντιθέτως η δουλειά πρέπει να γίνει γρήγορα, πριν συνέλθει ο λαός και καταλάβει τι του συμβαίνει. Η οργή πρέπει να εναλλάσσεται με φόβο και η αγανάκτηση με ανασφάλεια. H συνταγή αυτή του ΔΝΤ εφαρμόστηκε ευλαβικά στη Λατινική Αμερική και οδήγησε σε «λαμπρά» αποτελέσματα: μείωση μισθών και εισοδημάτων, θεαματική αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας, κλείσιμο επιχειρήσεων και ύφεση της οικονομίας, ιδιωτικοποιήσεις και εκποίηση δημοσίων εκτάσεων. Η ίδια συνταγή και στην πατρίδα μας, η για μια ακόμη φορά βίαιη μεταφορά κεφαλαίου προς τους ισχυρούς. Οι ισχυροί οι οποίοι επωφελούνται από τα ελλείμματα του κράτους, καθώς τα καλύπτουν με δάνεια επαχθή, οι ισχυροί που οι τράπεζες τους είχαν 300 δισ. κέρδη την πενταετία 2004-2009, 500 δισ. οι off shore εταιρείες τους και πάνω από 60 δισ. τα χρηματιστηριακά τους αεριτζήδικα κόλπα. Οι ισχυροί που διαθέτουν καταθέσεις πάνω από 200 δισ. σε ελβετικές τράπεζες.
Και είναι γνωστό και αποδεδειγμένο ότι το οικονομικό πρόβλημα της χώρας μας θα λυνόταν αποτελεσματικά, αν επιβάλλονταν μια απλή φορολογία της τάξης του 10% στα χαρτοφυλάκια των μετοχών και των ομολόγων των εχόντων. Ουδείς θα πείραζε τα εισοδήματα τους, τα τιμαλφή τους, τα σπίτια τους. Μόνο το 10% από τα προαναφερθέντα. Με τους πιο πρόχειρους υπολογισμούς το συνολικό ποσό που θα εισέπραττε το κράτος θα άγγιζε τα 50 δισ., με τη φορολογία του 10% τουλάχιστον των 500 δισ. Έτσι και αλλιώς όλοι γνωρίζουν, μυημένοι και αμύητοι, ότι ο πλούτος και στη χώρα μας είναι άνισα κατανεμημένος.
Έτσι, λοιπόν, λειτούργησαν και συνεχίζουν να λειτουργούν τα πράγματα και στην πατρίδα μας. Η πατρίδα μας με την υπογραφή της κατοχικής σύμβασης που την ονομάζει «μνημόνιο» παραμένει υποτελής και υπόχρεη, «πεδίο βολής φθηνό», έρμαιο της απληστίας των τοκογλύφων, των ισχυρών του χρήματος, των δανειστών που γυρεύουν πίσω τα λεφτά τους. Είναι γνωστή η τακτική τους: υποτιμούν σήμερα τη χώρα μας για να την αγοράσουν τζάμπα αύριο ή διαφορετικά «θέλετε να σώσετε τη χώρα σας; Ξεπουλήστε την!». Αυτό, εξάλλου, αναγράφεται στη δανειακή σύμβαση και προσφάτως, την αποφράδα 12 Φλεβάρη, υπαγορεύθηκε και από την τρόικα, με τρόπο που θύμιζε αποικιακό καθεστώς. Η δήλωση ήταν σαφής: πουλήστε τη χώρα σας, για να ξεχρεώσετε!
Η δυσχερής αυτή θέση στην οποία έχει περιέλθει όχι μόνον το ελληνικό κράτος και οι πολίτες του αλλά και ολόκληρο το ελληνικό έθνος δεν είναι μόνον οικονομική, είναι κοινωνική, πολιτιστική και στο βάθος πολιτική. Παράλληλα, η χώρα βρίσκεται σε δυσχερή θέση: πρώτον, στον τομέα της εθνικής ασφάλειας και της εθνικής ανεξαρτησίας, δεύτερον, στον ηθικό τομέα, λόγω της δυσφήμισης της χώρας ως χώρα διαφθοράς και αμοραλισμού και τρίτον, στον τομέα των διεθνών σχέσεων, στο ότι η Ελλάς μπορεί να εξελιχθεί πιθανή θρυαλλίδα η οποία θα καταστρέψει δήθεν το ευρώ και ως εκ τούτου την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε). Και το χειρότερο είναι ότι το Μνημόνιο, το οποίο έχει υπογράψει η ελληνική κυβέρνηση, του οποίου οι όροι είναι επαχθέστεροι από τους αποικιακούς όρους δανεισμού της χώρας που είχε επιβάλλει ο ΔΟΕ το 1898, ορίζει και περιορίζει την οικονομική πολιτική μας με κανόνες και τρόπους οι οποίοι δεν φαίνεται να οδηγούν σε λύση αυτού του άγους.
Στη δύσκολη αυτή συγκυρία κάποιοι πλουτίζουν, όπως οι μαυραγορίτες στην κατοχή, οι θυσίες του ελληνικού λαού μετατρέπονται σε τεράστια κέρδη για τους τοκογλύφους-κερδοσκόπους και δεν φαίνεται φως στον ορίζοντα.
Το πιθανό σενάριο για τις μελλοντικές εξελίξεις, το οποίο προκαλεί ρίγη τρόμου στην ελληνική κυβέρνηση και αποφεύγει οποιαδήποτε αναφορά σε αυτό, προβλέπει την αδυναμία αναχρηματοδότησης του ελληνικού χρέους όταν το 2012 η ελληνική κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να προσφύγει στις χρηματοπιστωτικές αγορές και συγκεκριμένα στις αγορές ομολόγων. Το συγκεκριμένο σενάριο μπορεί να συμβεί, κατ’ αρχάς, ανεξάρτητα από την επίτευξη ή όχι των στόχων του Μνημονίου. (2) Παρότι όμως πλέον φαντάζει, εξ αντικειμένου, ως το πιθανότερο σενάριο, αυτό που προβλέπει την αδυναμία υλοποίησης των στόχων που έχουν τεθεί από το Μνημόνιο, εντούτοις το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης συνεχίζει να επιμένει σε μια αδιέξοδη και αναποτελεσματική οικονομική πολιτική.
- β' μέρος
Αναφέραμε στο προηγούμενο κείμενο την πλέον αποτελεσματική, αλλά και την πλέον ουτοπική για τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Οι συζητήσεις που γίνονται στο πλαίσιο των ιθυνόντων καταλήγουν πάντα σε λύσεις βαθιά ταξικές. Η πρώτη λύση που συζητείται ευρέως είναι η χρονική επιμήκυνση του Μνημονίου (με νέους όρους και στόχους) και μετά το 2014. Είναι μια λύση που φαίνεται να προέρχεται κυρίως από το ΔΝΤ. Η πολιτική της Ε.Ε. στην παρούσα φάση συνίσταται στην αύξηση των πιέσεων για επίσπευση των μεταρρυθμίσεων ώστε μέχρι τα μέσα του 2011 να υπάρχουν σαφή δείγματα γραφής για τις διαρθρωτικές αλλαγές, γιατί αυτές θα πείσουν τις αγορές να ρίξουν τα spreads. Η Ε.Ε. υποστηρίζει παράλληλα πως με τον μηχανισμό των 750 δισ. ευρώ, η Ευρωζώνη κλείνει το θέμα χρηματοδότησης προβληματικών χωρών. Όμως όπως γίνεται κατανοητό η θέση αυτή της Ε.Ε. δεν απαντάει στο βασικό ερώτημα που τέθηκε μέσω της υπόθεσης εργασίας στο τι θα γίνει στην περίπτωση που οι χρηματοπιστωτικές αγορές δεν ανταποκριθούν στα αιτήματα αναχρηματοδότησης του ελληνικού χρέους το 2012. Θα επιτρέψει σε χώρα μέλος της Ευρωζώνης να πτωχεύσει;(3)
Η δεύτερη λύση ονομάζεται «θεσμοθετημένη εθνική πτώχευση με τάξη». Πρόκειται για μια ελεγχόμενη πτώχευση μιας χώρας-μέλους της Ευρωζώνης με έναν εύρυθμο τρόπο χωρίς να απειλούν ολόκληρη την Ευρωζώνη και με τη χρήση ενός μηχανισμού. Ο μηχανισμός αυτός όχι μόνο δεν «τιμωρεί» τους δανειστές, όχι μόνο δεν τους επιβάλλει κάποιο μερίδιο από το κόστος της κρίσης, όπως παραπλανητικά λέγεται, αλλά μεγιστοποιεί τη δύναμη και τον ρυθμιστικό τους ρόλο και τους εξασφαλίζει δυνατότητες μεγαλύτερων κερδών μέσα από τοκογλυφικά επιτόκια και κερδοσκοπικά παιχνίδια. Σύμφωνα με αυτόν τα νέα ομόλογα που θα εκδίδονται θα υπόκεινται σε μια αυτόματη, λίγο πολύ, διαδικασία «κουρέματος», μείωσης δηλαδή της ονομαστικής τους αξίας, στην περίπτωση που η εκδότρια χώρα βρεθεί σε δυσκολία να εξυπηρετήσει το χρέος της. Γνωρίζοντας αυτό, οι δανειστές θα τιμολογούν από τα πριν τον κίνδυνο ενός τέτοιου ενδεχομένου, με αποτέλεσμα τη γενική άνοδο των επιτοκίων δανεισμού και τη θεσμοθετημένη διαφοροποίησή τους. Έτσι, οι χώρες με τα πιο ασφαλή ομόλογα και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματά τους θα μπορούν να δανείζονται από τις διεθνείς αγορές με χαμηλά επιτόκια, π.χ. 2,5%, και να δανείζουν τις λιγότερο ασφαλείς χώρες με επιτόκιο 5%, 6% ή και 10%. Υπό τον ουδέτερο τίτλο «διαχείριση κρίσεων» δημιουργείται λοιπόν ένας ακόμη μηχανισμός αναδιανομής, εις βάρος των αδύναμων οικονομιών. Ο μηχανισμός λοιπόν αυτός, όπως προτείνεται, θα λειτουργεί ως μηχανισμός τιμωρίας και ταπείνωσης για τις ελλειμματικές χώρες και παρασιτικών κερδών για τις πλεονασματικές χώρες, γεγονός που θα οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες αποκλίσεις στο εσωτερικό της Ευρωζώνης. (4)
Αυτές προβάλλονται ως λύσεις από τη νεοφιλελεύθερη Ευρώπη. Το υπέρογκο δημόσιο χρέος, όμως, δεν αντιμετωπίζεται μόνο με τον μέχρι σήμερα σχεδιασμό της Ε.Ε./ΔΝΤ και της ελληνικής κυβέρνησης που βασίζεται στην κατοχική σύμβαση του Μνημονίου, όπου παρέχονται 110 δισ. ευρώ για τρία χρόνια για την πληρωμή των ληξιπροθέσμων δανείων της χώρας και δεσμεύουν την οικονομική ζωή της χώρας. Πέραν από τις επώδυνες συνέπειες για τους εργαζομένους, το πρόγραμμα αυτό δεν έχει φέρει ορατά θετικά αποτελέσματα.
Το υπέρογκο δημόσιο χρέος αντιμετωπίζεται και με την άρνηση του και τη μη αποπληρωμή του. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να γίνει προσπάθεια να αναγνωρισθεί το χρέος ως επαχθές (odious debt), ως χρέος, δηλαδή, μιας πρώην παράνομης κυβέρνησης ή ως χρέος που δεν ωφέλησε τον λαό. Αναφορικά με το δεύτερο σκέλος δημιουργήθηκε πρόσφατα μια πρωτοβουλία για σύσταση επιτροπής λογιστικού ελέγχου του χρέους, η οποία θα ερευνήσει τη δημιουργία του χρέους και αν αυτό ωφέλησε τον λαό. Ο Ν. Τσόμσκι, που υποστηρίζει την πρωτοβουλία αυτή, πιστεύει ότι ο λαός δεν ήταν αποδέκτης των χρημάτων και, επομένως, δεν υπάρχει κανένας λόγος να πληρώσει. Ακόμα θα μπορούσε κανείς να προβάλει και να αποδείξει ότι η πολιτική ηγεσία διοχέτευσε τα χρήματα των δανείων στο εξωτερικό και δεν τα χρησιμοποίησε για τους πολλούς ή ότι ένα μέρος των δανείων πήγαν στις τσέπες πολιτικών και φίλων τους για να μπορέσει να θεμελιώσει την απαίτησή να διαγραφούν τα χρέη ως αισχρά. Τίποτα από αυτά δεν μπορεί να αποκλειστεί άκριτα ούτε να προκριθεί άκριτα, αρκεί να υπάρχουν στην πολιτική μας και στο οπλοστάσιο μας, πράγμα που δεν συμβαίνει με την ελληνική κυβέρνηση.
Μια άλλη σύνθετη και σχετικά λυσιτελής λύση θα ήταν η επαναδιαπραγμάτευση του χρέους, ως μέρος μιας πραγματικής αντίδρασης απέναντι σε ό,τι πραγματώθηκε από τις τράπεζες και ως μία πιθανή και ουσιαστική οικονομική διέξοδο από την ασφυξία του δημοσιονομικού χρέους της πατρίδας μας. Στην περίπτωση αυτή η λύση θα περιείχε το ουσιαστικό «κούρεμα» της ονομαστικής αξίας του χρέους, τη μέση μείωση του τοκομεριδίου, τη χρονική επέκταση των περιόδων πληρωμών. Η σύνθετη αυτή λύση, που μπορεί να προσφέρει μια ανάσα και, ταυτόχρονα ένα ρεαλισμό εξόδου από την κρίση, μπορεί να γίνει μέσα στο πλαίσιο της Ε.Ε. και του ευρώ. Αν, λοιπόν, αποκλείσουμε τις προηγούμενες λύσεις ως ανέφικτες, επικίνδυνες ή ουτοπικές, η λύση αυτή προβάλλει ως εφικτή και ρεαλιστική για την περίπτωση της Ελλάδας. Στην ερώτηση γιατί οι τράπεζες και οι δανειστές μας να δεχτούν μια τέτοια λύση, απαντούμε ότι δεν θα μπορούν να κάνουν αλλιώς. Η απειλή της πτώχευσης, και η απώλεια όλων των χρημάτων τους θα τους κάνουν να δεχτούν τη μείωση του χρέους. Και αυτό βέβαια δεν είναι θέμα πολιτικής βούλησης μόνον, αλλά είναι ζήτημα οικονομικής ανάγκης.
Η Ε.Ε, όμως, άλλα έχει στο μυαλό της που δεν έχουν καμία σχέση με τα λαϊκά συμφέροντα.. Το σχέδιο της καγκελαρίου Μέρκελ με την υποστήριξη του Σαρκοζί εντάσσεται σε ένα γενικότερο σχέδιο για τη διαμόρφωση ενός ενιαίου συστήματος αντιμετώπισης των υπό πτώχευση κρατών. Τα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας που προτείνουν προκάλεσαν ακόμα και στη σύνοδο κορυφής σφοδρές αντιδράσεις. Αυτά, πέραν των αντιλαϊκών μέτρων, προβλέπουν συνταγματική υποχρέωση για το έλλειμμα (κάτω του 3%) και τη δέσμευση για μείωση του δημοσίου χρέους κατά 5% ετησίως. Με άλλα λόγια συνταγματοποιείται ο νεοφιλελευθερισμός. Το τίμημα της «σωτηρίας μας» είναι η αποδοχή του νόμου Μέρκελ, η μόνιμη υπανάπτυξη της χώρας μας, η αποδοχή χωρίς πολλά - πολλά του διεθνούς καταμερισμού εργασίας. Αυτό σημαίνει ότι οι εκλογές θα επιτρέπονται, οι κυβερνήσεις θα αλλάζουν, αλλά ούτε οι νόμοι θα αντικαθίστανται, ούτε εμείς θα παρεκκλίνουμε.
Η Ε.Ε. αντί να απαντά στα πραγματικά προβλήματα που ανέδειξε η κρίση, αναζητεί μηχανισμούς αυστηρότερης πειθαρχίας και τιμωρίας όσων αποκλίνουν από την κυρίαρχη γραμμή, που ωστόσο είναι η ίδια που οδήγησε στην κρίση. Όμως δεν αρκεί η αποτροπή τέτοιων μηχανισμών τιμωρίας. Υπάρχουν κρίσιμα προβλήματα που απαιτούν ρύθμιση. Είναι αναγκαίοι λοιπόν μηχανισμοί άλλου τύπου για την πρόληψη των κρίσεων, αποτροπής των αδιεξόδων και αλληλεγγύης των λαών και όχι εκ των υστέρων τιμωρίας των θυμάτων των κρίσεων. Οι όποιες τέτοιες και άλλες συναφείς διευθετήσεις θα μπορούσαν, εφόσον υλοποιηθούν, να αποτρέψουν τα χειρότερα. Όμως δεν θα αλλάξουν ριζικά τη νεοφιλελεύθερη και ταξική φύση της αρχιτεκτονικής που κυριαρχεί. Για να συμβεί αυτό απαιτείται ο κοινός αγώνας των ίδιων των εργαζομένων ενάντια στον μισθολογικό, τον κοινωνικό και τον φορολογικό ανταγωνισμό. Η γενικευμένη λιτότητα, ο κοινωνικός πόλεμος ενάντια στους μισθούς και το κοινωνικό κράτος για να προστατευθεί η αξία του συσσωρευμένου πλούτου, η κοινότητα των προβλημάτων και των αναγκών σε όλη την κλίμακα της Ευρώπης, δημιουργούν, πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό, όχι μόνο την ανάγκη, αλλά και την μοναδική διέξοδο ενός κοινού αγώνα.
1. Φωτόπουλος Τ. , Η Θατσεροποίηση της Ελλάδας και η Αριστερά, Ελευθεροτυπία, 29 - 1 - 2011
2. Montnly Review, Δημόσιο χρέος, Κ. Μελάς, Ν. Μπινιάρης, τχ. 69
3. Monthly Review, Δημόσιο χρέος, Κ. Μελάς, Ν. Μπινιάρης, τχ.69
4. Δραγασάκης Γ., Στους κοινούς αγώνες η διέξοδος, Ελευθεροτυπία, 12-12-2010
- Ο Σπύρος Τζόκας είναι πρώην δήμαρχος Καισαριανής, πανεπιστημιακός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου