από τα "Ενθέματα"
Πoλλά ακούστηκαν και γράφτηκαν για την περιβόητη πλέον βραδιά που ο Θ. Πάγκαλος αναγκάστηκε να αποχωρήσει από το «Ελληνικό Σπίτι» στο Παρίσι. Θα δοκιμάσω να επανέλθω σύντομα σε κάποια «δραματουργικά στοιχεία», καθώς πιστεύω ότι, αν και η πλειοψηφία των πρωταγωνιστών δεν βίωσε κανένα δράμα, κατά κάποιον τρόπο παίχτηκε ένα δράμα, το οποίο αφορούσε όχι τόσο πρόσωπα όσο δομές, πλέγματα σημαινόντων. Και, κυρίως, μια πολύ συγκεκριμένη δομή του σημερινού πολικού σκηνικού, τον «δημοκρατικό διάλογο».
«Όλοι μαζί τα φάγαμε». Κάποιοι κινδυνεύουν να πεθάνουν από απεργία πείνας. Η αίθουσα εκδηλώσεων αντηχεί από τη λέξη Dégage! -- Έξω!
Οι πρώτες εκκλήσεις για σωφροσύνη και σωφρονισμό κάνουν την εμφάνισή τους:
α) ο κ. Πάγκαλος δεν είναι εδώ ως εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης, αλλά, όπως και ο Κώστας Γαβράς, ως πρώην ένοικος του «Ελληνικού Σπιτιού»,
β) η πολιτική παρουσία του κ. Πάγκαλου νομιμοποιείται στο μέτρο που τόσο εκείνος όσο και η κυβέρνηση είναι δημοκρατικά εκλεγμένοι, το «Z» μιλάει για την δικτατορία, σήμερα έχουμε δημοκρατία,
γ) αυτό που κάνετε είναι αντιδημοκρατικό, και μάλιστα «θέτετε σε ομηρία» όλους αυτούς ανθρώπους που ήρθαν να παρακολουθήσουν μια καλλιτεχνική βραδιά.
Το σχήμα θυμίζει λίγο την ιστορία του Φρόυντ με τη σπασμένη τσαγιέρα:
α) δεν δανείστηκα ποτέ καμιά τσαγιέρα,
β) τη δανείστηκα αλλά την επέστρεψα ατόφια,
γ) η τσαγιέρα ήταν ήδη σπασμένη όταν την δανείστηκα.
Ο κ. Πάγκαλος κάνει λοιπόν την στρατηγική του κίνηση: έκκληση για «δημοκρατικό διάλογο». Να λοιπόν που ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ξαφνικά έχει δανειστεί την τσαγιέρα και δέχεται να συνομιλήσει, «αύριο», για να βρουν όλοι μαζί, μέσα από ένα δημιουργικό διάλογο, τρόπους να ξανακολλήσει η τσαγιέρα. Η διευθύντρια του «Ελληνικού Σπιτιού» δηλώνει αμέσως ότι η αίθουσα είναι διαθέσιμη αύριο, ο κ. Γαβράς «ίσως μπορέσει κι αυτός να παραστεί». Οι «δημοκράτες» από τη μία, οι «βάρβαροι» από την άλλη. Η κατάσταση έχει εγκατασταθεί, η δομή κατέβηκε βόλτα στη αίθουσα. Δεν μένει παρά να παραγάγουμε αύριο μερικά κιλά ενημέρωσης για τις «σκοτεινές δυνάμεις» που απειλούν τη δημοκρατία.
Ο Αριστοτέλης, τον οποίο δύσκολα θα μπορούσαμε να κατηγορήσουμε για υιοθέτηση κομμουνιστικών στερεοτύπων, διατύπωσε ως εξής τη διαφορά ανάμεσα στην ολιγαρχία και τη δημοκρατία:
Τυχαίνει, λέει, οι πολλοί να είναι φτωχοί και οι λίγοι πλούσιοι. Αυτό που διακρίνει ωστόσο την ολιγαρχία από τη δημοκρατία δεν είναι ο αριθμός των κυβερνώντων (αν είναι πολλοί ή λίγοι αυτοί που αποφασίζουν), αλλά ο πλούτος και η φτώχεια. Αναγκαστικά, λέει, αν αυτοί που κυβερνούν κυβερνούν χάριν του πλούτου, ανεξάρτητα από τον αριθμό τους, πρόκειται για ολιγαρχία (Πολιτικά, Γ, 8, 1279).Η πολιτική πάλη είναι πάντα, σε κάποιον βαθμό, μια πάλη για το σημαίνον. Στα γεγονότα που διαδραματίζονται είναι ξεκάθαρο ότι το σημαίνον «δημοκρατία» κατέχει στρατηγικό ρόλο. Τι είναι δημοκρατία και πώς λειτουργεί σήμερα η λέξη «δημοκρατία»; Τι συμβαίνει με τον όρο «δικτατορία» και τις μετατοπίσεις του; Στην Τυνησία, την Αίγυπτο, την Λιβύη και άλλα μέρη οι δρόμοι αντηχούν -- Dégage! Στην Ευρώπη, κυβερνήσεις που στήριζαν αυτά τα καθεστώτα αλλάζουν ξαφνικά λεξιλόγιο. Εκείνους που αποκαλούσαν «προέδρους» και νόμιμους «συνομιλητές» τους, τους αποκαλούν τώρα «δικτάτορες», χαιρετίζοντας με ενθουσιασμό τη «δημοκρατική στροφή» του αραβικού κόσμου. Με έναν όρο: Αρκεί να μην έρθουν στα μέρη μας. Δημοκρατία, διάλογος, αρκεί οι φτωχοί να μείνουν σπίτι τους.
Τα εμπορεύματα και τα κεφάλαια κυκλοφορούν ελεύθερα, οι άνθρωποι όχι. Κι όταν κάποιοι από αυτούς θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο, μια «δημοκρατική κυβέρνηση» φαίνεται διατεθειμένη να τους αφήσει να πεθάνουν, ενώ προγραμματίζει να χτίσει καινούρια τείχη με τους ευρωπαίους δανειοδότες της. Η μετανάστευση δεν είναι ελληνικό πρόβλημα, είναι ευρωπαϊκό, αλλά κυρίως είναι πρόβλημα δημοκρατίας. Και οι όμορφοι λόγοι των δημοκρατικά εκλεγμένων ηγετών που χαιρετίζουν τη «δημοκρατική στροφή» εξαθλιωμένων λαών μυρίζουν καμένες σάρκες.
Λίγους μήνες μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, ο Φράνσις Φουκουγιάμα, στο περιβόητο άρθρο του για την απόλυτη συναίνεση που φαινόταν να εμφανίζεται αναφορικά με τη φιλελεύθερη δημοκρατία, έγραφε ότι αυτή ίσως να αποτελεί την «τελική μορφή κάθε τύπου ανθρώπινης διακυβέρνησης» και, ως τέτοια, το «Τέλος της Ιστορίας».
Σήμερα, η απόλυτη συναίνεση εμφανίζει κάποια ρήγματα. Η Ιστορία δεν τελείωσε. Δικαιοσύνη, ισότητα, αλληλεγγύη. Η φιλελεύθερη δημοκρατία δυσκολεύεται να διατηρήσει το μονοπώλιο της «δημοκρατίας» και της αξιολόγησης της βαρβαρότητας.
- Η Μαρία Κακογιάννη διδάσκει πολιτική φιλοσοφία στο πανεπιστήμιο Paris Dauphine και συμμετέχει στην πρωτοβουλία αλληλεγγύης στους 300.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου