Τι υπέγραψε ο πρωθυπουργός στις Βρυξέλλες

σκίτσο του Πάνου Ζάχαρη από το Ποντίκι

από το Ποντίκι

Όπως γράψαμε στις 3.3, οι σύμβουλοι του πρωθυπουργού είχαν προτείνει να αρ­πάξει την ευκαιρία από την απόφαση για την επιμήκυνση και τη μείωση του επιτοκίου (που ήταν προεξοφλημένη) και να γυρίσει επικοι­νωνιακά το παιχνίδι με το μότο «δώσαμε σκληρή μάχη και πετύχαμε». Αυτό βλέπουμε να εξελίσσε­ται επικοινωνιακά τις τελευταίες μέρες.

Προφανώς ο Γ. Παπανδρέου δεν περίμενε ότι θα χρειαζόταν να παραχωρήσει ακόμη και το δι­καίωμα άσκησης της οικονομικής πολιτικής για να λάβει αυτές τις δύο διευκολύνσεις, οι οποίες – βάσει της απόφασης του Ecofin Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου – ήταν διαδικαστικά θέματα, για τα οποία δεν έπρεπε καν να γίνεται παζάρι και παρα­χώρηση δικαιωμάτων – εάν βεβαίως ο υπουργός Οικονομικών έκανε τους σωστούς υπολογισμούς για την πορεία του δημόσιου χρέους όταν υπέ­γραφε τη δανειακή σύμβαση και το μνημόνιο τον Μάιο του 2010.

Αυτό είναι και ένα από τα βασικά φάουλ που καταλογίζονται στον Γ. Παπακωνσταντίνου, όχι μόνο στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και στους κόλπους της Κομισιόν και της ΕΚΤ. Τότε οι πιο ψύ­χραιμοι έλεγαν ότι «τα νούμερα δεν βγαίνουν», όμως ο υπουργός Οικονομικών όχι μόνο δεν άκου­γε, αλλά έβαζε την ταμπέλα του συνωμοσιολόγου για όποιον το ισχυριζόταν. Ασχέτως εάν οι αριθμοί ήταν αδιάψευστος μάρτυρας.

Και τώρα, για τους τότε λάθος χειρισμούς, μπή­καμε στο στόχαστρο της Ε.Ε., που θεωρεί ότι η Ελλάδα, για να επιβιώσει, θα χρειάζεται να τρο­φοδοτείται με νέα δάνεια και νέα μνημόνια για τα επόμενα 20 χρόνια. Ας πάρουμε όμως τα πράγμα­τα ένα - ένα.

1. Σύμφωνα με το Παράρτημα 1, παράγραφος 7 του Συμφώνου του Ευρώ, πρέπει να μειώ­νουμε το δημόσιο χρέος ετησίως κατά 1/20 (μετά τη λήξη του μνημονίου) μέχρι να φθάσει στο 60% του ΑΕΠ.

Αυτό προϋποθέτει πρωτογενή πλεονάσμα­τα 5%-6% ετησίως από... πέρυσι. Εμείς όμως τώρα έχουμε ύφεση που ξεπερνά το 4%, ενώ οι επίσημες προβλέψεις, που κάνουν λόγο για επιστροφή στην ανάπτυξη το δεύτερο μισό του 2011 (!), δεν έχουν ακόμη αναθεωρηθεί. Επι­πλέον, όταν θα μπει σε εφαρμογή το μέτρο, το χρέος της Ελλάδας θα έχει ξεπεράσει το 160% του ΑΕΠ. Η εξέλιξη αυτή από μόνη της μας σπρώχνει αναγκαστικά προς την αναδιάρθρω­ση του χρέους και βεβαίως σε νέα δάνεια, άρα και νέα μνημόνια.

Εάν η κυβέρνηση επιλέξει να κάνει την αναδι­άρθρωση από το 2013 και μετά, τότε μπαίνουν σε εφαρμογή και οι νέοι κανόνες, βάσει των οποίων η μη επίτευξη του στόχου για το χρέος σημαίνει και οικειοθελή ελεγχόμενη πτώχευση της χώρας, η οποία θα παραμείνει μεν στο ευρώ, αλλά δεν θα έχει το δι­καίωμα ψήφου ή συμμετοχής σε αποφάσεις που αφορούν την Ε.Ε.

2. Σε περίπτωση που η κυβέρνηση δεν καταφέ­ρει να... συγυρίσει το χρέος, θα αναγκάζεται να προβεί στην αναδιάρθρωσή του, αναφέρει η απόφαση στο Παράρτημα 1:

 «Εάν, αναπάντεχα, μια χώρα αποδειχθεί αφε­ρέγγυα, το κράτος - μέλος πρέπει να διαπραγ­ματευθεί συνεκτικό σχέδιο αναδιάρθρωσης με τους πιστωτές του από τον ιδιωτικό τομέα, σύμ­φωνα με τις πρακτικές του ΔΝΤ, προκειμένου να αποκατασταθεί η βιωσιμότητα του χρέους».

3. Παράρτημα 2, στα γενικά σχόλια της απόφασης: 

«Οι όροι της δανειοδότησης αλλά και των δεσμεύσεων απένα­ντι στην Ε.Ε. είναι δυνατόν να αναπροσαρμοστούν από το 2013 και μετά, όταν θα μπει σε εφαρμογή ο μόνιμος μηχανισμός στήριξης ESM, στον οποίο θα συμμετέχουν ΔΝΤ και ιδιωτικός τομέας».

Η Ελλάδα λοιπόν πρέπει να είναι έτοιμη να υποστεί αλλαγή όρων της δανειοδότησης προς το σκληρότερο, δεδομένου ότι θα υπάρχει δημοσιονομικός εκτροχιασμός και μετά το 2013.

4. Όσα ομόλογα εκδώσει η Ελλάδα από το 2013 και μετά θα είναι υποχρεωμένη να τα συνο­δεύει με ποινικές ρήτρες - attachments, που βεβαίως θα καλύπτουν αυτούς που τα αγοράζουν. Αναφέρει η απόφαση:

«Προκειμένου να διευκολυνθεί αυτή η διαδι­κασία, θα περιληφθούν τυποποιημένοι και πα­νομοιότυποι κανόνες συλλογικής δράσης (CAC) - με τρόπο ώστε να διαφυλάσσεται η ρευστότη­τα της αγοράς – στους όρους και τις προϋποθέ­σεις όλων των νέων κυβερνητικών ομολόγων της ευρωζώνης που θα εκδοθούν από τον Ιούνιο του 2013 και εξής.

Αυτοί οι κανόνες συλλογικής δράσης θα είναι συμβατοί προς αυτούς που συνηθίζονται στα πλαίσια του δικαίου τόσο του Η.Β. όσο και των ΗΠΑ, σύμφωνα με τη σχετική έκθεση της G10, συμπεριλαμβανομένου σωρευτικού κανόνα που επιτρέπει να θεωρούνται ως ενιαίο σύνολο στις διαπραγματεύσεις όλοι οι τίτλοι που εκδίδονται από κράτος - μέλος.

Αυτό θα επιτρέπει στους πιστωτές να λαμβά­νουν απόφαση με ειδική πλειοψηφία εγκρίνο­ντας νομικά δεσμευτική αλλαγή στους όρους αποπληρωμής (status quo, επιμήκυνση της δι­άρκειας, μείωση του επιτοκίου και / ή περικοπή του χρέους) σε περίπτωση που ο χρεώστης δεν είναι ικανός να πληρώσει».

5. Σύμφωνα με το Παράρτημα 2, παράγραφος γ: Στο πλαίσιο της Ανταγωνιστικότητας 

 «η εκ­πλήρωση των δεσμεύσεων και η πρόοδος προς την επίτευξη των στόχων της κοινής πολιτικής θα παρακολουθούνται κατ’ έτος σε πολιτικό επίπε­δο από τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ και των συμμετεχουσών χω­ρών, με βάση έκθεση της Επιτροπής».

Επιπλέον τα κράτη - μέλη αναλαμβάνουν την υποχρέωση 

«να διαβουλεύονται με τους εταί­ρους τους πριν εφαρμόσουν οποιαδήποτε σημα­ντική οικονομική μεταρρύθμιση με ενδεχόμενες δευτερογενείς επιπτώσεις», 

αναφέρει επί λέξει η απόφαση.

Τι σημαίνει αυτό; Ότι σχηματίζεται ένα άλλου είδους μνημόνιο. Εκτός δηλαδή από τις τρίμη­νες εξετάσεις που θα δίνουμε στην τρόικα για να λαμβάνουμε τις δόσεις του υπάρχοντος δα­νείου, θα πρέπει ο πρωθυπουργός να υποβάλ­λει ετήσιο σχέδιο της οικονομικής του πολιτικής, το οποίο θα πρέπει να εγκρίνεται από τους εταί­ρους του.

Το σχέδιο θα υποβάλλεται κάθε άνοιξη – υπό το πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου – και θα εγκρίνεται ή θα αναπροσαρμόζεται ανάλογα με τις απαιτήσεις της Κομισιόν (όπως ήταν η αρχική πρόταση), αλλά και των αρχηγών των άλλων κρα­τών (όπως αναπροσαρμόστηκε την Παρασκευή!). Όλα στο όνομα της σταθερότητας του ευρώ, αλλά και της (νέας) εξουσίας της Γερμανίας.

Επίσης, εάν ο πρωθυπουργός αποφασίσει, για παράδειγμα (προεκλογικά ας πούμε), να ασκή­σει κοινωνική πολιτική και να δώσει π.χ. κάποια επιδόματα, αυτό θα πρέπει να προεγκρίνεται από τους 17. Εάν θεωρηθεί ότι είναι εις βάρος της δημοσιονομικής εξυγίανσης, τότε θα απορ­ρίπτεται.

6. Σύμφωνα με το παράρτημα 2, παράγραφος δ: 

«Τα κράτη - μέλη της ζώνης του ευρώ δε­σμεύονται πλήρως για την ολοκλήρωση της ενι­αίας αγοράς, η οποία θα συμβάλει καίρια στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στην Ε.Ε. και τη ζώνη του ευρώ. Η σχετική διαδικασία θα εί­ναι απόλυτα σύμφωνη με τη Συνθήκη. Το σύμφω­νο θα τηρεί πλήρως την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς».

Εδώ εμπίπτει και η δέσμευση για προσαρμο­γή στο Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας, βάσει του οποίου συντάξεις, εργασιακές σχέσεις, ασφά­λιση και μισθοδοσία θα αναπροσαρμόζονται, υπό τον όρο της ενιαίας αγοράς, στη φιλελεύ­θερη πολιτική. Όχι μόνο αυτό, αλλά επιδιώκεται και επισήμως πλέον η αλλαγή της Συνθήκης της Λισσαβώνας ώστε να καταγραφούν οι νέοι κανό­νες.

7. Προώθηση της ανταγωνιστικότητας. 

«Η πρόοδος θα αξιολογείται βάσει της εξέλιξης των μισθών, της παραγωγικότητας και των αναγκών προσαρμογής της ανταγωνιστικότητας. Η Κομισιόν αναλαμβάνει να θεσπίσει τον λεγόμενο δείκτη ανταγωνιστικότητας, βάσει του οποίου οι χώρες θα καλούνται να λάβουν μέτρα όταν χρει­άζεται», 

λέει η απόφαση.

Δηλαδή όσο η ανταγωνιστικότητα της Ελλάδας είναι χαμηλή τόσο θα συμπιέζονται  προς τα κάτω οι μισθοί, καθώς γίνεται λόγος για «μεγαλύτερη μισθολογική ευελιξία» σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα για να ενισχυθεί το επιχειρείν.

8. Προώθηση της απασχόλησης με περαιτέρω φιλελευθεροποίηση της αγοράς εργασίας και υιοθέτηση όλων των ευέλικτων μορφών ερ­γασίας.

Βάσει της απόφασης της Παρασκευής, καταρ­γούνται και επισήμως η συλλογική σύμβαση και οι διαπραγματεύσεις μεταξύ εργοδοτών και ερ­γαζομένων. Θα προσυμφωνούνται πλέον οι μι­σθολογικές αυξήσεις σε επίπεδο ευρωζώνης. Αναθεωρούνται από την αρχή τα βαρέα - ανθυ­γιεινά. Ο χρόνος εργασίας θα επαναξιολογείται πλέον ανά έτος!

9. Περαιτέρω συμβολή στη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών. 

«Βιωσιμότητα των συντάξεων, της υγειονομικής περίθαλψης και των κοινωνικών παροχών και βεβαίως περι­κοπές και μειώσεις στις χώρες που θα κριθεί ότι χρειάζεται», 

λέει το ανακοινωθέν.

Έτσι ανοίγει ο δρόμος για σύνταξη στα 67 κα­θώς και νέα αναθεώρηση του ασφαλιστικού συ­στήματος της Ελλάδας όπως και νέες περικοπές στην υγεία, οι οποίες θα είναι διαρκείας και όχι για μερικά χρόνια, όπως μας διαβεβαίωνε μέχρι τώρα η κυβέρνηση.

10. Ενίσχυση της χρηματοπιστωτικής στα­θερότητας: Οι τράπεζες πρέπει να πα­ραμένουν υγιείς με κάθε κόστος.

Το Παράρτημα 1 της απόφασης λέει ότι η κυ­βέρνηση είναι υποχρεωμένη να συνεχίσει να πα­ρέχει εγγυήσεις σε όσες τράπεζες το χρειάζονται ή δεν περνούν τα τεστ κοπώσεως. Είναι απορίας άξιο πώς γίνεται σε όλες τις εκθέσεις της τρόικας οι ελληνικές τράπεζες να χαρακτηρίζονται υγιείς και σταθερές και να βρισκόμαστε ήδη στο τρίτο πακέτο εγγυήσεων.

Οι χώρες - μέλη και ιδιαίτερα η Ελλάδα πρέπει να βρουν νομικό πλαίσιο ώστε να περάσει ο δημοσιονομικός κανόνας (fiscal rule) και μέσα στο Σύνταγμά τους. Ιδιαίτερη πίεση ασκείται στις χώρες του Νότου, ενώ για τη χώρα μας γίνεται ειδική μνεία στα συμπεράσματα της απόφασης.

Αυτά υπέγραψε ο πρωθυπουργός, όπως ανα­γράφονται στα επίσημα έγγραφα του Ευρωπα­ϊκού Συμβουλίου. Με τα σημερινά δεδομένα θα χρειαστεί μια εικοσαετία για να βγούμε από τις επιτηρήσεις. Με προϋπόθεση όμως ότι από αύ­ριο τα δημοσιονομικά νούμερα της Ελλάδας θα αρχίσουν να κατεβαίνουν. Πράγμα δύσκολο, εάν κρίνει κανείς από τα πρόσφατα αποτελέσματα εκτέλεσης του προϋπολογισμού, που ανεβάζουν τη μαύρη τρύπα του Δημοσίου από 1,7 δισ. ευρώ τον Φεβρουάριο στα 4,5 δισ.! Και η συλλογή των στοιχείων δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί.

Και επειδή το Βερολίνο γνωρίζει πολύ καλά ότι το Σύμφωνο του Ευρώ, που θα κατατεθεί προς ψήφιση στη σύνοδο των 27 στις 24-25 Μαρτίου, δεν θα αποσπάσει ομοφωνία (είναι ήδη σίγουρα τα βέτο Βρετανίας και Σουηδίας), άνοιξε τον δρό­μο να υιοθετηθεί μόνο από την ευρωζώνη με την εξής παράγραφο:

«Το Σύμφωνο θα εγκριθεί επίσημα στο πλαί­σιο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 24 Μαρτί­ου από τα κράτη - μέλη της ζώνης του ευρώ και όσα κράτη - μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ το επιθυμούν. Τα κράτη - μέλη που είναι σε θέση να το πράξουν θα πρέπει να αναγγείλουν ήδη στις 24 Μαρτίου τις συγκεκριμένες δεσμεύσεις που θα πρέπει να υλοποιηθούν κατά τους προσεχείς 12 μήνες.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να συμπεριλη­φθούν συγκεκριμένες δεσμεύσεις στα εθνικά προγράμματα μεταρρυθμίσεων και σταθερότη­τας, τα οποία θα υποβληθούν τον Απρίλιο και θα παρουσιαστούν κατά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου».

Αναπάντητα ερωτήματα

Λαμβάνοντας υπόψη τις πιο πάνω αποφάσεις, δημιουργούνται, εύλογα, πολλά ερωτήματα, όπως:

1. Γιατί ο πρωθυπουργός δεν ενημέρωσε τη Βουλή, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον λαό για τις λε­πτομέρειες του Συμφώνου του Ευρώ και τις επιπτώσεις που θα έχει στη χώρα μας; Βάσει των αποφάσεων, το μότο της κυβέρνησης ότι «θα ανασάνουμε από το 2012 και μετά» δεν ισχύει πλέον.

2. Γιατί δεν έβαλε βέτο σε κάποιους από τους όρους του Συμφώνου Ανταγωνιστικότητας, όπως είχε υπο­σχεθεί; Ας μην ξεχνάμε τις δηλώσεις του πρωθυπουργού ότι το γερμανικό σχέδιο είναι «καταστροφικό για την Ευρώπη». Με δεδομένο ότι την επιμήκυνση και το χαμηλό επιτόκιο το αποσπάσαμε με αντάλλαγμα τις αποκρατικοποιήσεις, γιατί δεν τέθηκαν οι καταγεγραμμένες κυβερνητικές ενστάσεις για το Σύμφωνο Ανταγωνιστικότητας;

3. Τι θα γίνει με το δημόσιο χρέος, που καλπάζει ανεξέλεγκτο και το οποίο είναι η εστία του «κακού»; Η επιμήκυνση και το χαμηλό επιτόκιο δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα, το οποίο παραμένει. Δεν υπάρχει σα­φές πλάνο διαχείρισης.

4.  Η κυβέρνηση έχει ήδη υποβάλει αίτηση για ένταξη στον μηχανισμό EFSF, που θα φέρει νέο μνημόνιο και νέους όρους, οι οποίοι θα τρέχουν παράλληλα με το ήδη υπάρχον; Εάν κρίνουμε από τις δηλώσεις του Γιώργου Παπακωνσταντίνου στο περιθώριο του Εcofin («Ελπίζουμε πως η αγορά θα ανοίξει για εμάς νωρίτε­ρα από το 2012. Αν αυτό δεν συμβεί, τότε ίσως χρειαστεί να αντλήσουμε κεφάλαια από το EFSF»), το θέμα βρίσκεται επισήμως υπό εξέταση.

Ο Γ. Παπακωνσταντίνου επίσης δήλωσε ξεκάθαρα ότι «ο νέος μηχανισμός σημαίνει και νέο πρόγραμμα». Τι άλλο απέμεινε να παραχωρήσουμε, αφού με τις αποκρατικοποιήσεις δώσα­με και το τελευταίο διαπραγματευτικό χαρτί;

5. Τι θα γίνει με τον συνεχιζόμενο εκτροχιασμό του προϋπολογισμού, ο οποίος μεγαλώνει με τον μήνα και φέρνει νέα – πρόχειρα – οριζόντια μέτρα που διαλύουν τη μεσαία τάξη; Πώς θα διακοπεί ο φαύλος κύκλος ύφεση - νέα μέτρα - ύφεση;

6. Γιατί δεν λαμβάνονται μέτρα κατά των κερδοσκοπικών κινήσεων στο Χ.Α.;