Η κρίση σαν καταλύτης

σκίτσο του Πάνου Ζάχαρη από το Ποντίκι

του Σταύρου Λυγερού
από την Καθημερινή
 

Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι οι οικονομικές –και όχι μόνο– κρίσεις λειτουργούν σαν καταλύτης. Η ελληνική περίπτωση δεν αποτελεί εξαίρεση. Η απότομη και ανώμαλη προσγείωση στο χείλος της χρεοκοπίας προκάλεσε σοκ. Λόγω της βαθιάς ψυχολογικής επίδρασης που είχε στην κοινωνία τη μετέτρεψε σε «πλαστελίνη», καθιστώντας από πολιτικής απόψεως εφικτό αυτό που μέχρι τότε ήταν ανέφικτο. Αυτό δεν είναι από μόνο του καλό ή κακό. Θα μπορούσε να αποτελέσει μοναδική ευκαιρία για την εφαρμογή ενός εθνικού σχεδίου με σκοπό την αντικατάσταση του καταρρέοντος, κλεπτοκρατικού, σπάταλου και ανορθολογικού μοντέλου από ένα υγιές και παραγωγικό.

Η νεοεκλεγμένη κυβέρνηση Παπανδρέου ούτε καν το προσπάθησε. Σύντομα παραδόθηκε άνευ όρων στην τρόικα. Με άλλα λόγια, το σοκ χρησιμοποιήθηκε για να επιβληθεί η γνωστή συνταγή της νεοφιλελεύθερης «θεραπείας». Από δανειακή σύμβαση, το συνεχώς ανανεούμενο Μνημόνιο έχει μετατραπεί σε ευαγγέλιο και μπούσουλα της κυβερνητικής πολιτικής. Για την ακρίβεια, η κυβέρνηση παραλαμβάνει από τους δανειστές πολιτικές και η ίδια τις σερβίρει στην κοινωνία. Ενίοτε, όπως με τη δημόσια περιουσία, τους αφήνει να κάνουν αυτοί και το σερβίρισμα!

Στην πραγματικότητα, οι κυρίαρχες ελίτ βολεύτηκαν με το καθεστώς ξένης κηδεμονίας. Κατά κανόνα, οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης βοήθησαν αποφασιστικά την κυβέρνηση να εξουδετερώσει τις κοινωνικές αντιδράσεις με το εκβιαστικό δίλημμα «Μνημόνιο ή χρεοκοπία». Το «κόμμα του Μνημονίου» χρησιμοποιεί ρητορικά σχήματα ιατρικού και πολεμικού χαρακτήρα, επειδή παραπέμπουν στην επιβίωση και περιθωριοποιούν κάθε είδους εργασιακά δικαιώματα. Ολα αυτά, όπως και ο διαδοχικός προπαγανδιστικός διασυρμός με σκοπό να στρέφεται η κοινωνία κάθε φορά εναντίον μίας επαγγελματικής ομάδας, είναι πτυχές ψυχολογικού πολέμου. Απειλούμενοι ότι δεν θα υπάρχουν χρήματα για μισθούς και συντάξεις και ότι θα απαξιωθούν οι οικονομίες - καταθέσεις τους, οι Ελληνες ανέχθηκαν τις αλλεπάλληλες δέσμες επώδυνων μέτρων, με την παρηγοριά ότι ίσχυε η διαβεβαίωση πως μόνο η εφαρμογή του Μνημονίου εγγυάται την έξοδο από την κρίση.

Τα γεγονότα, όμως, διαψεύδουν το καλοσερβιρισμένο ιδεολόγημα του μονόδρομου προς τη σωτηρία. Αναμφίβολα, η τρόικα επέβαλε ορισμένα μέτρα που έπρεπε να είχαν προ πολλού ληφθεί. Συνολικά, όμως, η συνταγή της έχει βυθίσει την οικονομία στον φαύλο κύκλο της ύφεσης, δημιουργώντας οικονομικά και κοινωνικά ερείπια. Αν ισχύει κάτι δεν είναι το δίλημμα «Μνημόνιο ή χρεοκοπία», αλλά η εξίσωση «Μνημόνιο ίσον χρεοκοπία».

Η απάντηση της τρόικας στο αδιέξοδο που προκαλεί η συνταγή της είναι η φυγή προς τα εμπρός. Με θεολογικού τύπου δογματισμό, αυξάνει τη δόση. Οσο, όμως, το αδιέξοδο θα γίνεται εξόφθαλμο τόσο η «νάρκωση» της κοινωνίας από το σοκ θα υποχωρεί και θα απελευθερώνεται το «ταπωμένο» σήμερα δυναμικό της κοινωνικής αντίδρασης. Ας ελπίσουμε ότι η απάντηση της κυβέρνησης δεν θα είναι η διολίσθηση σε αντιδημοκρατικές πρακτικές και πολύ περισσότερο ότι δεν θα επέλθει άλλου τύπου σοκ.